De Franse president Emmanuel Macron heeft een plan voor vernieuwing van de EU gelanceerd. Het is zijn aanzet voor de Europese verkiezingen in mei. Zijn speech bevat veel mooie woorden over Europa. Hoewel het op de daden aankomt, zijn deze woorden toch onvergelijkbaar veel beter dan de ‘patriottische’, twijfelachtige actie van het kabinet Rutte om slinks extra aandelen in Air France-KLM te kopen teneinde de belangen van Schiphol te behartigen. ‘Toevallig’ gebeurt dit net voorafgaand aan de verkiezingen van maart (Provinciale Staten) en mei (EU).
EU centraal
In ieder geval stelt Macron de EU centraal. Hij begint met Brexit. Opmerkelijk is dat een Franse president een Britse kwestie al eerste noemt. ‘Brexit is een valstrik,’ zegt de Franse president, ‘want het nationalistische isolationisme heeft niets te bieden; het is een afwijzing zonder alternatief.’ ‘Wie heeft het over het risico voor de vrede in Ierland gehad, als de voormalige grenzen weer worden hersteld?’, noemt hij als voorbeeld van gevaar. In vergelijking met het nationalistische isolationisme staat de EU als samenwerkingsverband sterk. Macron: ‘Welk land kan er nu in zijn eentje opboksen tegen de agressieve strategieën van de grootmachten? Wie kan pretenderen soeverein te zijn, alleen al tegenover de techreuzen?’ Zijn argumentatie pro EU staat, vooral in verband met de actuele versnelling van de globalisering. Als ter sprake komt wat er nog te gebeuren is, wordt zijn speech dubieuzer. Hij stelt vrijheid, veiligheid/bescherming en vooruitgang als centrale thema’s voor.
Vrijheid
Met betrekking tot de vrijheid vindt Macron het belangrijk om haatdragende uitlatingen van het internet te bannen. Dat voornemen is prima want iedereen hoort er een minimum aan respect voor de ander op te brengen en geen haat te zaaien. Maar er schuilt meteen een gevaar in dat zo’n beperking te ver gaat en leidt tot beknotting van de vrije meningsuiting. Zo is zijn opmerking dat vreemde mogendheden verkiezingen in EU-lidstaten zouden manipuleren onzin. Er is niets mis mee dat van buiten de EU wordt gewezen op de kwalijke gevolgen van de EU-politiek.
Veiligheid
Wat betreft veiligheid wil Macron één asielbeleid, met gelijke regels voor opvang en afwijzing. Dat is gezien de opkomst van xenofobe partijen van groot belang. Niet één land mag als voorbeeld dienen voor xenofobie door zijn grenzen te sluiten voor opvang van vluchtelingen.
Verder wil hij een verhoging van defensie-uitgaven. Hij geeft niet aan waaruit een eventuele bedreiging bestaat. Dat kan hij ook niet want er is geen militaire dreiging voor de EU, hij heeft slechts zorg over de kansen van de nog steeds levende (neo-)imperialistische ambities van onder meer Frankrijk. Defensie (in de ware zin van militaire verdediging) kan volstaan met een fractie van het huidige bestede bedrag.
Ook wil hij bescherming tegen oneerlijke handelspraktijken. Milieunormen, gegevensbescherming en eerlijke belastingbetaling vormen daarbij ankerpunten. Dat is oké, maar zijn uitgesproken voorkeursbehandeling van Europese industrieën lijkt hierbij toegesneden op de grote Franse bedrijven ten koste van die in de kleinere Europese lidstaten.
Vooruitgang
Vooruitgang wil Macron stimuleren met innovaties. Hij noemt een Europese klimaatbank, een Europese gezondheidsautoriteit, een Europese innovatieraad en een ontwikkelingspact met Afrika. Voorts wil hij niet-Europese techreuzen onder controle houden met supervisie op grote platforms. Onduidelijk is evenwel hoe deze supervisie vooruitgang helpt. En voor nog platter opportunisme draait hij zijn hand niet om door te pleiten voor een sociaal vangnet dat functioneert in de gehele EU – in Frankrijk zelf zou men wensen dat de sociale rechten minimaal behouden bleven, maar helaas.
Schaamlap
Macrons visie is op sommige punten prima, andere punten verdienen volstrekte afwijzing. Maar wat ontbreekt is een mechanisme om verbeteringen te realiseren. ‘Talk is cheap (praatjes vullen geen gaatjes)’, oordeelt Politico. Hoogstens stelt Macron een conferentie voor Europa voor. Zo’n praatzitting is een schaamlap om te verbergen dat hij de neoliberaal opgezette structuur van de EU wil handhaven. Handhaving van deze structuur impliceert uitwassen als die van de Hongaarse premier Viktor Orbán, die vluchtelingen in Hongarije weert. Of die van belastingparadijzen als Monaco die blijven voortbestaan. Pas als de EU een democratisch politiek regime (federatie) krijgt, kan de Europese bevolking het offensief in de Europese politiek bepalen, bijvoorbeeld voor een sociaal Europa.
