Klantmanagers en werkcoaches die psycholoogje spelen

Natuurlijk, werkcoaches, uitkeringsconsulenten, bijstandsconsulenten, levenscoaches, klantmanagers, al die mensen die proberen mensen vanuit de Bijstand aan het werk te krijgen, menen op hun manier het beste voor te hebben met hun cliënten. Het beste is, om het simpel te houden, werk, werk, werk. Werk geeft mensen voldoening en geld. Dat werk in de praktijk voor veel mensen alleen maar werk is en een manier om aan geld te komen, lijkt aan veel coaches voorbij te gaan. Met zelfverwerkelijking, voldoening en ontplooiing hebben veel banen niks te maken.

Dat neemt niet weg dat ondanks alles onze zorgzame overheid toch betrokken wil zijn bij het geestelijk welzijn van de mensen die in haar vangnet gevangen zijn. Van mensen wordt vastgesteld op welke trede van de Participatieladder zij staan. Opleiding, culturele achtergrond, werkervaring, alles wordt meegenomen. Ook het geestelijk welzijn wordt door werkcoaches, uitkeringsconsulenten, bijstandsconsulenten en levenscoaches zorgvuldig bijgehouden. Het is de bedoeling dat bij ieder heronderzoek weer een stapje op de Participatieladder gedaan wordt. Alles richting werk. Of, als werk niet haalbaar is, misschien wel richting vrijwilligerswerk.

Bijzonder is dat de klantmanagers zich steeds meer wensen te begeven op terreinen die heel lang slechts toebehoorden aan psychologen. Maar tegenwoordig lijkt iedereen wel psycholoog te kunnen worden. Van de kouwe klei dan.

Treffen klantmanagers belemmeringen aan bij mensen, die hun verhinderen om te werken, dan gaan ze als eerste een vertrouwensrelatie aan met de cliënt. Helaas wordt daarbij uit het oog verloren dat het vrijwel onmogelijk is om een vertrouwensband met iemand aan te gaan die voor jou als cliënt bepaalt of jij te eten hebt of niet te eten hebt. Het is te vergelijken met een relatie die een gevangene met een cipier heeft. Het kan nog zo gezellig en gelijkwaardig en vertrouwensvol lijken maar aan het einde van de dag bepaalt de cipier dat de deur op slot gaat. Dit is dus een heel andere vorm van vertrouwen dan een cliënt met een psycholoog zou kunnen hebben. Overigens heeft de overheid best door dat juist de ongekende machtsrelatie die een klantmanager heeft tav. de cliënt, storend kan werken. Zie onderstaand citaat uit de “Werkwijzer omgaan met belemmeringen” van Divosa.

“Schep de voorwaarden voor een goede diagnose

Om te kunnen achterhalen of en welke belemmeringen iemand ervaart is het nodig dat je klanten de ruimte en veiligheid biedt om hun verhaal te doen. Je moet immers doorvragen naar de persoonlijke aspecten van het leven. Vermijd daarom om in het gesprek andere aspecten van de uitkering te noemen (zoals korten op de uitkering).”

De cliënt zal niet in alle openheid met een werkcoach kunnen praten. Een bijstandsmoeder zal nooit zomaar vertellen dat er een nieuwe liefde in haar leven is gekomen. Dit, omdat ze er zeker van is dat een en ander nauwkeurig gemonitord zal worden door de sociale dienst, al dan niet met camera-auto’s. En zo zijn er talloze onderwerpen te bedenken waarover een cliënt niet met een coach gaat praten. Het vertrouwen is er niet. Dat zou ook niet verwacht mogen worden maar het wordt wel verwacht. Het wantrouwen en de onmacht verstoort het proces.

Verder heeft een hulpverlenende klantmanager een heel ander doel voor ogen dan sec het welzijn van de cliënt. Dat welzijn is zowat het laatste wat centraal staat. Alles draait om de ladder. De cliënt moet zo gekneed worden dat er weer een stapje gedaan wordt. Met lichte dwang, in een semi-therapeutische setting, wordt cliënten voorgehouden hoe ze moeten omgaan met hun belemmeringen.

Er zijn vier soorten gedrag die het vinden van werk in de weg staan:

– de slachtofferrol

– een onverwerkt verlies

– Klanten die overal beren op de weg zien; piekeraars die angstig zijn

– Klanten die hun grenzen niet kennen

De diagnose, jawel, u leest het goed, diagnose, wordt gesteld door een klantmanager. Een medische term gebruikt in een setting die niks te maken heeft met gezondheidszorg. Na de diagnose door een ongeschoolde nep-psycholoog, volgt een interventie door een ongeschoolde nep-psycholoog. Een klantmanager die op de stoel van een psycholoog gaat zitten en door een spiegelend gesprek een rouwende leert dat niet alles kommer en kwel is….. Alleen al het feit dat dit zo wordt aangegeven in de Werkwijzer doet het ergste vrezen. Gaat de klantmanager garanderen dat de rouwende de tijd krijgt om te rouwen? Wordt een rouwende niet opgezadeld met schuldgevoelens omdat “Het nu maar eens klaar moet zijn met dat gerouw”?

Op angstige klanten worden interventies vanuit de cognitieve gedragstherapie toegepast. Ze moeten leren omdenken. “Ook zonder een therapeutische setting kan de klantmanager klanten laten oefenen in het omgaan met angst en het stoppen met piekeren.” Klanten die hun grenzen niet kennen wordt een realistisch zelfbeeld aangeleerd en ze leren vast te stellen, accepteren en aan te geven wat hun grenzen en beperkingen zijn.

Heel prachtig allemaal. Maar deze kwetsbare mensen zijn nooit naar de sociale dienst gekomen omdat ze zo nodig in therapie wilden. Ze kwamen om geld en worden als min of meer ziek gelabeld. Arm zijn als ziekte en stoornis. De “therapie” wordt niet uit eigen keuze en vrijwillig gevolgd. Het wordt mensen, doordat ze in een afhankelijkheidspositie zitten, min of meer door de strot geduwd door degene die bepaalt of ze te eten hebben of niet. De cliënt wordt geacht ziel en zaligheid bloot te geven aan iemand bij wie hij/zij niet veilig is. Wat gezegd wordt, is niet vertrouwelijk en in te zien door jan en alleman. Degene die de cliënt “behandelt” is niet onafhankelijk. Centraal staat niet het belang van de cliënt en zijn proces maar de uitstroom uit de bijstand.

Het is weinig meer dan het toepassen van psychologische trucjes. Eigenlijk is het misbruik van psychologie. Dat psychologen hier niet tegen protesteren is raar en onterecht. Gemeentes misbruiken psychologie om mensen te manipuleren.

Of de cliënten schade oplopen door onprofessionele nep-psychologen? Ach….

Dan moeten ze maar niet in de bijstand zitten.