Warm he? Maar dit kroniekje gaat (nog?) niet met zomervakantie. De strijd ook niet trouwens.
In Myanmar woedt de revolutie verder, met straatprotest en gewapende strijd. Het ziet er erg akelig uit, maar dat de militaire junta er maar niet in slaagt om haar ‘orde’ te herstellen, is toch hoopgevend. In Colombia geldt intussen iets soortgelijks. De staking en de straatblokkades die daar op 28 april en de dagen erna op gang kwamen hebben zich snel ontwikkeld een brede revolte tegen het neoliberale autoritaire bewind van president Duque. Die revolte weet vooralsnog ook van geen ophouden. Repressie tegen de protesten is grof en vaak dodelijk, maar maken aan die protesten geen eind.
Beide opstanden zijn afzonderlijke stukken waard. Of ik daar aan toe ga komen? Ik durf het niet te zeggen. Hoe dan ook, in deze kroniek aandacht voor een vijftal andere episodes.
- Duitsland: Gorillas-koeriers in wilde staking
- Bahrein: protest na dood politieke gevangene
- Oman: jeugdwerkloosheid, demonstraties, sit-ins
- Frankrijk: antifascistische betogingen
- China: studentenopstand met resultaat
Duitsland: Gorillas-koeriers in wilde staking
In Berlijn, hoofdstad van Duitsland, vond vorige week een zeer belangwekkende staking plaats. Gorillas – een bedrijf dat voedingswaren vliegensvlug aan huis afgeleverd krijgt met fietskoeriers – ontsloeg op 9 juni een van de werkers daar, Santiago. Binnen enkele uren waren tientallen collega’s in staking gegaan en hadden ze de toegang naar het depot waar ze werkten, geblokkeerd. Die vestiging kwam stil te liggen. De eis: meteen Santiago weer in dienst nemen.
Snel kwam er een manager ter plaatse, vergezeld van 50 politieagenten. Inwilliging van de eis was er niet bij, dus zetten de stakers hun actie de volgende dag voort. Ze hadden nu andere eisen toegevoegd: ‘geen ontslagen meer op staande voet, afschaffing van de proeftijd van zes maanden waarbinnen er bijvoorbeeld nauwelijks ontslagbescherming was’. Die proeftijd is van groot gewicht: de meeste arbeiders werken er binnen de proeftijd. De meeste arbeiders zijn dus vrijwel rechteloos. En dat zijn ze dus zat. Net als ze de te zware lading, de fietsen met enkel handremmen, de ongelukken, in de hand gewerkt door de hoge tijdsdruk waar mensen onder werken, de ongelijke betaling, de gebrekkige berekeningen daarvan. Het soort toestanden die je in deze en vergelijkbare bedrijfstakken veel tegenkomt.
Het betrof hier een wilde, dat wil zeggen niet door erkende vakbonden gedragen staking. Dat maakt de staking ‘illegaal’, volgens de wet. Het bedrijf kan de stakers doodgewoon ontslaan. ( 1) Dat het daartoe niet overgaat, laat iets zien van de kracht die arbeiders hebben. Dat de stakers niet via de reguliere bonden opereerden, wil niet zeggen dat ze zich niet hadden georganiseerd voor strijd. Ze bundelen krachten in het Gorillas Workers Collective, al sinds februari 2020 actief in een chatgroep met 500 leden. Het bedrijf heeft in Berlijn in totaal 1200 personeelsleden.
Arbeiders, en dus ook stakers, spreken veelal Engels met elkaar, vanwege hun uiteenlopende herkomst. Bij Gorillas werken vooral Spaanse, Turkse, Italiaanse arbeiders, overwegend jonge mensen. Het bedrijf is nieuw, groeit snel, en heeft arbeidskrachten nodig. Deze arbeiders komen in flinke aantallen samen in de depots waar ze de bestellingen afhandelen en dergelijke. Dat doorbreekt onderlingen isolatie en maakt saamhorigheid en organisatie makkelijker. Op de reputatieschade vanwege een staking – het bedrijf hanteert het beruchte ‘we zijn toch een grote familie?’-imago – zal het bedrijf niet zitten wachten. Al deze dingen – plus het feit dat de staking in hartje Berlijn plaatsvindt en een bedrijf raakt waar heel veel mensen als klant mee te maken hebben – geven de strijd ruimte en goede kansen op succes.
Of ze dat succes al hebben behaald, weet ik niet. Het bovenstaande baseer ik vooral op een mooi artikel uit Analyse & Kritik.(2) Maar dat verscheen al op 11 juni, net als het Yahoo-artikel waaruit ik putte voor wat de wettelijke situatie betrof. In A & K stond nog wel te lezen dat het bedrijf die dag een ‘belangrijke aankondiging’ zou doen op een Zoom-meeting. Of daar inderdaad gezegd zou worden dat het ontslag van Santiago teruggedraaid werd, is mij dus niet bekend. Niet alleen een links blad als A & K besteedt aandacht aan de staking, ook. Wat mij intussen wel duidelijk is geworden: Gorillas bestaat ook in Nederland. Stomtoevallig kwam ik afgelopen zaterdag langs een vestiging van het bedrijf in Utrecht. Als dit feit mensen op ideetjes brengt, heb ik het natuurlijk niet gedaan ?
Bahrein: protest na dood politieke gevangene
In Bahrein, eilandstaat in de Arabische Golf, overleed op 9 juni Husain Barakat. Daarop gingen in Diah, een dorp in dat land, honderden mensen protesterend de straat op.(3) Uit leuzen die werden geroepen bleek dat demonstranten vinden dat de vorst, koning Hamad bin Isa Al Khalifa, de dood van Barak mede op zijn geweten heeft. De boosheid van de betogers is zeer terecht.
Bahrein is een autocratisch bestuurd land waar een heersersgroep van voornamelijk Soennieten een meerderheid van vooral arme Sjiieten bestuurt. In 2011 kwamen veel Sjiieten in opstand. Ze hielden onder andere een langdurige sit-in op een rotonde in de hoofdstad. Daar was het een feest van zelf-organisatie, zoals je dat in dat jaar van de Arabische Lente waar dit protest deel van was, op veel meer plekken in het Midden-Oosten zag.
Het regime trad keihard op, maar de protesten duurden aanvankelijk voort. Buurland Saoedi-Arabië stuurde soldaten en tanks om het bedreigde regime te redden. De beginnende revolutie werd verpletterd, kleinschaliger protest werd keer op keer neergeslagen, het regende arrestaties en veroordelingen, ook doodvonnissen Een van degenen die werd opgesloten was Husein Barakat, tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld wegens vermeende betrokkenheid bij een gewapende oppositiegroep, Zulfiqar Brigades. Als dit al klopt,dan heeft het bewind de opkomst van gewapend verzet toch echt aan zichzelf en haar eigen repressieve optreden te danken. Maar ik ben niet bereid de beweringen van het Openbaar Ministerie van deze politiestaat – of trouwens van welke staat dan ook – op voorhand te geloven.
En nu is Husain Barakat dus dood, in de gevangenis overleden aan corona. Ja, hij was ingeënt tweemaal zelfs, met het Chinese vaccin Sinopharm. Dat bleek dus niet afdoende, ook berichten uit andere landen wijzen er op dat dit vaccin niet heel adequaat werkt. Wat helemaal niet zal hebben geholpen, dat zijn de omstandigheden in de gevangenissen van Bahrein: volgepropt met gevangenen, beroerde hygiëne en dergelijke. Natuurlijk is het bewind, met koning en al, verantwoordelijk voor de dood van Barakat.
Omstandigheden in gevangenissen leidden al in vanaf maart, toen een grote uitbraak van corona op gang was gekomen, tot protesten. Corona houdt ook in Bahrein dramatisch huis, met tot nu toe boven de 254.000 besmettingen en 1174 sterfgevallen. Het inwonertal van het land is 1,6 miljoen. Intussen daalt het aantal besmettingen wel, maar het laatste sterfgeval wegens corona zal nog niet in het verleden liggen. Het laatste protest tegen sterfte en andere ellende in de gevangenissen van Bahrein hopelijk evenmin. De geest van de opstand van 2011 is niet dood.
Oman: jeugdwerkloosheid, demonstraties, sit-ins
Oman, een andere autocratie op het Arabische schiereiland, kende eerder dit jaar ook protesten. In mei 2021 gingen mensen in diverse steden van dat land de straat op om hun ongenoegen over hun economische situatie tot uiting te brengen. De politie trad op met traangas en arrestaties, demonstranten gooiden met stenen. Daarover berichtte Aljazeera op 24 mei.(4) De dag er op kwam uit het zelfde kanaal meer nieuws:(5) over sit-ins in diverse steden van mensen die werk eisten. Dit type protest werd gemeld uit Sohar, Nistaq, Sur en Rustaq. Het gezag was kennelijk van tactiek veranderd: agenten kwamen nu water brengen aan actievoerders, en niet via een waterkanon. Kennelijk realiseerde het gezag zich dat de onvrede niet zomaar van de straten te vegen was via repressie.
De protesten zouden me wellicht helemaal zijn ontgaan als ik op Aljazeera niet een artikel was tegengekomen over de achtergronden van de onvrede.(6) Oman zit al langer economisch klem. Aan de ene kant probeert het bewind te bezuinigen en meer geld binnen te krijgen. Aan de andere kant realiseert het bewind zich de mogelijke gevolgen. Al in 2011 waren er vergelijkbare protesten, die door het bewind beantwoord werden met enerzijds repressie, anderzijds banenplannen. Ook nu belooft de regering 15.000 overheidsbanen en 15.000 banen in de particuliere sector. Werkloosheid, vooral onder jongeren, is hier dan ook de tikkende tijdbom: in 2019 bedroeg de jeugdwerkloosheid volgens de Wereldbank 49 procent. De oliesector levert een flinke opbrengst op en zorgt zelfs voor 65 procent van de export van Oman. Qua werkgelegenheid zet het weinig zoden aan de dijk: slechts 15.000 Omani’s hadden daar in 2018 een baan.
De rust op straat lijkt momenteel terug. Maar er is niets fundamenteels opgelost. De terugkeer van mensen op de straten van Oman is dan ook voornamelijk een kwestie van tijd.
Frankrijk: antifascistische betogingen
Frankrijk dan! Daar vonden afgelopen zaterdag 12 juni in veel steden demonstraties plaats tegen de opkomst van het fascisme, in media natuurlijk keurig alleen ‘extreemrechts’ genoemd.(7) Die opkomst is griezelig, de demonstraties dus dringend noodzakelijk. De situatie is zo ernstig dat het zomaar zou kunnen dat Marine Le Pen, de chef van het RN, vroeger het Front National geheten, bij de presidentsverkiezingen van 2022, de tweede ronde haalt. Als Macron – immens gehaat in brede kringen – dan de andere kandidaat is, is er een serieuze kans dat de fascist Le Pen het wint van de autoritaire centrist Macron. Ja, er is reden voor alarm, en dat zelfs gevestigd links haar aanhang via de demonstraties van afgelopen zaterdag de straat op heeft gekregen, geeft aan dat de alarmsignalen breed worden opgepikt. Dat is goed, al is het protest bij deze partijen helemaal niet in veilige handen. Autonoom initiatief van onderop, binnen dit soort protesten en erbuiten, is nodig als antifascisme meer wil zijn dan een speelbal van politici.
Hoe serieus de dreiging is, blijkt uit een gebeurtenis tijdens de protesten, namelijk op de demonstratie in Parijs. Daar gooiden mensen meel over de linkse politicus Jean-Luc Mélenchon.(8) Twitter deelt mee dat de meelgooier uit extreem-rechtse hoek komt. Als dat klopt, is het zorgwekkend, niet omdat mijnheer Mélenchon ons buitengewoon dierbaar is – geef hem het presidentschap, en hij geeft ons de volgende desillusie – , en ook niet omdat we het gooien met meel tot terroristische aanslag willen verheffen. Maar als fascisten het aandurven om linkse politici publiekelijk aan te vallen, nota bene op een plek waar ze omringd zijn door linkse demonstranten, dan zijn minder bekende linkse mensen helemaal niet meer veilig. Niet op demonstraties en al helemaal niet daarbuiten.
Fascisten hebben kennelijk het zelfvertrouwen dat ze zoiets kunnen flikken. Dat illustreert het gevaar, en daarmee de noodzaak tot meer en vooral effectievere strijd tegen het opkomende fascistische gevaar. Dat ik in het Joop-bericht over de meelaanval ook lees dat plakkers voor Le Pens fascistenclub eerder waren belaagd door tegenstanders vind ik geen slecht nieuws.
China: studentenopstand met resultaat
In Nanjing, een miljoenenstad in China, woedde intussen ruim een week geleden een ware studentenopstand. Aanleiding was de beslissing om het Zongbei College, onderdeel van de universiteit van Nanjing, te fuseren met een beroepsopleiding. Studenten vrezen dat daardoor het diploma minder waard wordt op de arbeidsmarkt.
En de opleiding is bepaald niet gratis: 2200 euro collegegeld jaarlijks. ‘Wie zou zoveel geld uitgeven aan een beroepsopleiding?’, zo citeert de Straits Times een boze student. Dat klinkt wellicht snobistisch, klassistisch: wij sjieke academische studenten laten ons niet als eenvoudige HBO-ers behandelen. Maar diploma’s zijn feitelijk paspoorten naar banen. Het is niet gek dat studenten voor hun toekomst vrezen als hun opleiding van academisch verschuift naar een beroepsopleiding, in een situatie waar de betere banen voor academisch opgeleiden zijn.
Boos waren de studenten dus. Duizenden van hen protesteerden. Actievoerders hielden zelfs de directeur 30 uur vast, nadat die op 6 juni was komen praten met een aantal van hen. De politie ontruimde onder meer een collegezaal, en er zijn berichten over gebruik van knuppels en pepperspray. Op Twitter is te zien hoe politie huis houdt in een collegezaal vol protesterende studenten.(9)
De acties hebben kennelijk de autoriteiten toch in de verdediging geduwd. Niet alleen vonden die autoriteiten het nodig om hun optreden te verdedigen als noodzakelijk om die arme directeur vrij te krijgen. Het plan dat aanleiding was tot de studentenwoede is inmiddels ook van tafel gehaald. Strijd loont, al is de prijs vaak hoog.
Dit verhaal over Nanjing baseer ik overigens op berichtgeving van de Vlaamse omroep VRT.(10) Ik was gaan zoeken nadat ik de bovengenoemde tweet was tegengekomen, en in de Nederlandse media vond ik weer eens niets. Oranje en Omtzigt zijn natuurlijk ook veel belangrijker.
Noten:
1 Sarah Heuberger, ‘Nach Kündigung einer Kollegen:Gorrilas -Fahrer gehen in illegalen Streik’, Yahoo!Finanzen, 11 juni 2011, https://de.finance.yahoo.com/nachrichten/k%C3%BCndigung-kollegen-gorillas-fahrer-gehen-063400183.html
2 Jan Ole Arps & Nelli Tügel, ‘No more Probezeit’, Analyse & Kritik – Zeitung für linke Debatte & Praxis’, 11 juni 2021, https://www.akweb.de/bewegung/no-more-probezeit-wilder-streik-bei-lieferdienst-gorillas-in-berlin/
3 ‘Hundreds protest in Bahrain over prisoner’s death’, Aljazeera,10 juni 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/6/10/hundreds-hold-rare-protest-in-bahrain-after-prisoners-death Hier baseer ik het hele stukje over Bahrein op.
4 ‘Rare protests in Oman over jobs draw massive police response’, Aljazeera, 24 mei 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/5/24/rare-protests-in-oman-over-jobs-draw-massive-police-response
5 ‘Protests in Oman over economy, jobs continue for a third day’, Aljazeera, 25 mei 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/5/25/protest-in-oman-over-poor-economy-jobs-continue-for-third-day
6 Sean Mathews, ‘Oman’s youth employment is a harbinger for wider Gulf’, 11 juni 2021, https://www.aljazeera.com/economy/2021/6/11/omans-youth-unemployment-problem-is-a-harbinger-for-wider-gulf
7 ‘Protest tegen extreemrechts in veel Franse steden’, NOS, 12 juni 2021, https://nos.nl/artikel/2384806-protest-tegen-extreemrechts-in-veel-franse-steden
8 ‘Linkse leider aangevallen tijdens demonstratie tegen extreemrechts in Frankrijk’, Joop, 12 juni 2021, https://joop.bnnvara.nl/nieuws/linkse-leider-aangevallen-tijdens-demonstratie-tegen-extreemrechts-in-parijs
9 Badiucao, ‘Police crack down on Uni students after they occupy the space in campus for protest’, op Twitter, 9 juni 2021, https://twitter.com/badiucao/status/1402584430208643078
10 Myrthe Timmermans, ‘Chinese studenten gijzelen directeur uit onvrede over geplande universiteitshervorming’, VRT, 9 juni 2021, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/06/09/chinees-studentenprotest-nanjing/
- Ook verschenen bij PeterStormt
- Uitgelichte afbeelding: By Jean-Pierre Houël – Bibliothèque nationale de France, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=106405
