Meer dan 473 mensen lieten er het leven. Zonder uitzondering na de vreselijkste martelingen door de SD tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ik heb het over de mensen die het ongeluk hadden in het Scholtenhuis aan de Grote Markt in Groningen terechtgekomen te zijn tijdens die jaren.
Het Scholtenhuis: menig Groninger vervult die naam nog steeds met schrik, zoal niet met afgrijzen. . Hoe beestachtig kan een mens zich jegens een ander mens gedragen. Tijdens de Aprildagen van 1945 werd het Scholtenhuis, ontworpen door de Groninger architect J. Maris in opdracht van de eveneens Groninger industrieel Willem Albert Scholten en gebouwd tussen 1878 en 1881, in brand geschoten en het is daarna nooit weer opgebouwd.
Een nabijgelegen winkelpassage werd vernoemd naar Casper Naber, een Groningse verzetsstrijder die in het Scholtenhuis zelfmoord pleegde om niet door te slaan tijdens de brute verhoren door de Nederlandse SD (Sicherheitsdienst).
Vandaag de dag zou het niet ondenkbaar zijn dat het Scholtenhuis weer opgebouwd zou worden en er feestjes gehouden zouden worden voor de politieke en andere hotemetoten. Bijvoorbeeld tijdens een ‘week van de architectuur.’
Als er dan protest en diep afgrijzen zou ontstaan in de maatschappij bij nabestaanden van slachtoffers over zoveel weerzinwekkendheid en vooral over zoveel empathieloosheid, zou de woordvoerder namens de organisatie van die feestjes dat gewoon afdoen met ‘het Scholtenhuis staat nu onder een ander gesternte en wij kijken slechts naar de architectonische geschiedenis van het gebouw.’ Met andere woorden: fuck off met je gezanik.
Ver gezocht? Toch is dat precies wat er gebeurt volgende week als politieke en andere hotemetoten zich gezellig tijdens Sail Amsterdam gaan bezatten aan boord van wat voorheen een martelschip van het Chileense Pinochet-regime was onder de naam ‘Esmeralda.’
Woordvoerder Jan Driessen van Sail Amsterdam doet de weerzin over dat voornemen af met, inderdaad en samengevat, ‘fuck off met je gezever.’
Voor degenen onder de feestgangers die wellicht de behoefte hebben zich even van te voren in te lezen in wat er zich aan boord van de voorgenomen feestlocatie heeft afgespeeld, hier de link naar het zogeheten Rettig-rapport (PDF) dat de jaren van het Pinochet-regime beschrijft.
Ze zouden zich, al heb ik niet de illusie dat dat gaat gebeuren en zeker niet in een stad waarvan de burgemeester koste wat het kost een stedenband met Tel Aviv wil, natuurlijk nog kunnen bedenken en zelfs protest aantekenen over het feit dat dat drijvende marteloord überhaupt in de stad van de Februaristaking is.
Ook over dat ‘andere gesternte’ van Jan Driessen heb ik mijn twijfels. Want hebben de neo-liberale beulen van Griekenland en de rest van Europa niet hetzelfde met ons voor als wat Pinochet (o zo bewonderd door Thatcher) voor de Chilenen in gedachten had?
Ik denk dat de geest van de tekst die op een gedenkplaat in Groningen staat ter nagedachtenis aan hen die zoveel hebben geleden en stierven in het Scholtenhuis ook zeker bedoeld kan zijn voor hen die zo ontstellend geleden hebben aan boord van de Esmeralda:
“Scholtenshuis 1940 – 1945
Hier stond ’t huis van het nazisme,
van hakenkruis en van SS
Hier gaven zij germaanse les
in gruwelijk sadisme.
Hier hebben zij die voor de vrijheid streden
onmenselijk geleden.”
