Deel 3 en slot van een serie Stenogrammen naar aanleiding van De hamsteraar. Deel 1 hier, deel 2 hier.
1
Lezende kreeg de wat versleten term Bekering nieuwe inhoud voor me. Bekering niet als een eenmalige metamorfose, maar als een dagelijks te verrichten besluit tot en een steeds weer te vernieuwen proces van vervreemding. Bekering als protest tegen deze omnipotente ideologie. Onophoudelijk herhalen, zoals bij het gebed van de moslim vijfmaal daags, dat het niet waar is wat onbetwistbaar lijkt, dat de trits geld-schuld-schaarste niet zaligmakend is, maar een door mensen gemaakte afgod.
Lees het geheel hier.
2
De hamsteraar van Willem Schinkel kan bijna net zo goed als een theologisch vertoog gelezen worden als een sociologische beschouwing met kritisch-theoretische inslag, zie bovenstaande. Voor behoorlijke besprekingen moet men wel uitwijken naar wat De Media wel marginale plaatsen zullen noemen want de eendimensionaliteit van de massamedia in Nederland laat geen beschouwing toe. Iemand die recensies zegt te doen voor de VPRO noemt Schinkel een “stalinist”, waaruit ik kan afleiden dat hij of geen idee van stalinisme heeft of niets van Schinkel zelf gelezen heeft. Vermoedelijk beide.
3
Ook zag ik iemand Schinkel trotskist noemen dezer dagen. Waarschijnlijk is de kennis van de flora en fauna ter linkerzijde bij rechts Nederland nooit groot geweest, maar het is tegenwoordig wel bijzonder bizar geworden. Men is nu “marxist” als men vindt dat de levens van zwarte mensen er toe doen. Op zich is het onthullend en zegt het alles over wie het zelf zegt. En verder doen de praatjes van deze lui er ook niet toe. Er is een vraag die misschien bij het volgende boek van Schinkel beantwoord wordt en misschien niet – de vraag die ook hangt rond contemporaine radicale maatschappijcritici als Kurz, Graeber, Bookchin en anderen.
“Klasse” is geen revolutionair subject, het is niet alleen Bookchin die er mee afrekent maar hij heeft het wel grondig en in feite, gesteund door de geschiedenis, onderbouwd. De omwenteling zal de vorm hebben van de Grote Weigering (ik leen de term van Herbert Marcuse, die hem waarschijnlijk weer van elders heeft). De hamsteraar v/m, zo mooi uitgedrukt door de gebarentolk van het persconferentieritueel, is zo’n weigeraar. Het containerschip dat vastloopt op een belangrijke waterweg kunnen we niet als weigeraar aanwijzen. Maar naast de hamsteraar en de Titanic is het een aanwijzing van de onhoudbaarheid van een systeem dat zichzelf als rationeel aanprijst. En hierbij laat ik het nu even, in afwachting van hoe Schinkel het socialisme als inrichting van de maatschappij verwezenlijkt denkt te zien.
