Gefascineerd door fascisme (1)

100px-Fasces2De Fascis is al duizenden jaren het symbool van de macht. Het is een bundel roeden om een bijl heen waarvan het blad uitsteekt. Deze Fasces, meerdere soms naar gelang het aanzien van de ambtenaar, werden  in het oude Rome voor de magistraten uit gedragen. De roeden, meestal uit berk of iep gemaakt, waren symbolisch voor de “macht om te straffen”. De bijl symboliseerde de “macht over leven en dood” en de riemen de “macht om te arresteren”.

Ik vind het een eng ding om te zien, maar ik ben dan ook een watje. Het symbool, de Fascis, wordt nog steeds gebruikt, onder meer door de Republikeinen in de VS en in de Senaat aldaar, waar ze aan weerszijden van de voorzitterszetel zijn afgebeeld.  Eendracht maakt macht, L’union fait la force, de rijen moeten gesloten zijn en blijven anders geeft dat maar gedonder.

 

mussolini

Het woord  ‘fascisme’ is afkomstig van de eerste door Mussolini in 1919 opgerichte groepering, de Fasci di Combattimento, samengesteld uit groepjes gefrustreerde oorlogsveteranen die als knokploegen her en der amok maakten. Ze werden ook wel de Zwarthemden genoemd. Het Italiaanse fascio, kan ‘bundel’ betekenen in de zin van een politieke groepering. Ook is er verwantschap met de Latijnse Fascis, het fascistische bewind verwees immers veelvuldig naar de gloriedagen van het Romeinse Rijk. Hiernaast zie je een postzegel waarop de Fascis, Mussolini, Hitler en de Adelaar met het nazisymbool gezellig saampjes afgebeeld zijn.

Fascisme werd uiteraard niet uitsluitend door ambtenaren  “bedreven”. Wel zouden zij een grote rol gaan spelen in wat we naderhand, zo vanaf 1920, fascisme zijn gaan noemen. Eigenlijk een vrij recent woord, en we zijn die fascisten nog lang niet kwijt. Sterker nog, het fascisme dreigt opnieuw Europa op grote schaal te overspoelen met alle ellende die dat weerom met zich mee zal brengen. En al brengt, het duidelijkst bijvoorbeeld in Griekenland en Hongarije, maar zeker niet uitsluitend daar.

Helemaal zeker weten doe ik niets, maar ik ga de wortels die leidden tot de terreur in de vorige eeuw, én die in onze tijd, toch leggen bij de gebeurtenissen ten tijde van de Franse Revolutie, zo rond 1780-1800. Zeker, het was nodig dat er veranderingen kwamen, mensen hadden honger. Het feodale “ancien régime”, dat zich niets aan het gepeupel gelegen liet liggen, moest weg. Maar wat bleef er van deze Revolutie over? Liberté, Égalité, Fraternité? Mwoah, daarvan is in Frankrijk en de rest van Europa, waar ik me nu tot beperk, niet veel meer terug te vinden. Wat er wel gebeurde is dat er een nieuwe maatschappelijke klasse ontstond: les Citoyens, de Burgerij.

Als je belastingen betaalde, was je  een “actief ” burger. De meesten, getalsmatig ongeveer zes keer zoveel, werden de passieve burgers genoemd. Het waren de armen van vóór de revolutie, en dat bleven ze, arm, met weinig rechten. Kortom, de Franse Revolutie was eigenlijk helemaal niet zo fraai. In dit kort bestek zou het te ver voeren om alle gebeurtenissen en veranderingen te beschrijven.

De actieve burgers, de belastingbetalers (bwuhhhlastingbetalers zou Opstelten zeggen), kregen het recht om hun belangen en bezittingen te verdedigen, ze mochten daartoe zelfs gewapende eenheden organiseren. Ook bleven deze burgers de grootste invloed houden op de politiek en de rechtspraak.

Het waren en zijn bange mensen. Zowel van boven als van onder dreigt er altijd het gevaar dat hen alles, bezittingen en invloed, afgenomen zal worden. Deze Bourgeoisie, met zijn vaak nationalistische waarden en normen,  kreeg  als maatschappelijke klasse vrij snel gestalte, onder meer door de snelle veranderingen in de industriële  kapitalistische economie. Boven hen de écht rijken en machtigen, onder hen het gepeupel.  De Middenklassemensen. Ze hadden en hebben het maar moeilijk,  aan de ene kant het ravijn vol armoedigen, aan de andere kant de moeilijk te beklimmen berg naar de zetels van de Machtigen.

(wellicht vervolgd)

13 gedachten over “Gefascineerd door fascisme (1)”

  1. Fascineren komt van het Latijnse fascināre: ‘betoveren’
    Wilders werd wel Tovenaarsleerling (Meindert Fennema) genoemd. Toeval? Ik denk het niet …

  2. @3: Anselm

    Ja, fascisme heeft ook iets met erotiek en sex te maken, wie weet , sidjeuleveut, kom ik daar op terug.

    Maar in het plaatjesgeval was de fallus bijvoorbeeld niet negatief. Die bracht in het oude Rome zelfs geluk. Hing als amuletje om ieders nek en bij de ingang van elk huis(je).
    Je liep er zo met je snufferd tegenaan als je niet oppaste.

    Later zijn fascisme en fallussymbolen pas aan elkaar gekoppeld. Kracht, mannenvriendschap, et cetera.

  3. Ja, het is een soort amuletje dat een Romeinse puberjongen in afwachting van volwassenheid droeg. Voor meisjes was er minder vrolijks om naar uit te kijken. Die verdeling vond men in de jaren 20 van de vorige eeuw ook prima, maar verder is er (meen ik) geen connectie.
    De Romeinse groet van de fascisten zou geen historische grond hebben, maar het stond zo lekker euh, erectiel.

  4. @5: Anselm

    Die nazigroet was inderdaad niet afkomstig uit Rome, maar werd pas in 1919 voor het eerst “gedaan”.
    Of het klopt weet ik niet ( dat geldt sowieso voor het meeste geschrijf van me hoor…ik brei maar het een en het ander aan elkaar..) , maar toch wel aardig om te lezen:

    http://nl.wikipedia.org/wiki/Romeinse_groet

  5. @8: Joke:

    Ja, staat op dezelfde pagina. Jee, genoeg te leren en te lezen inderdaad.

  6. Het komt mij tot nog toe allemaal en beetje voor als symbool-fetishisme, je welhaast anale fixatie met uiterlijkheden maakt dat de inhoud onaangeroerd blijft. Ik hoop dat je in volgende edities van dit kennelijke feuilleton wel zult proberen wat dieper op de inhoudelijke aspecten in te gaan.

  7. @11 Waar heb je het over met je ‘anale fixatie’? Er wordt uitgelegd waar het symbool van de fascis vandaan komt, en daarna volgt er wel degelijk ook de inhoudelijke kant van het verhaal.

  8. @11

    Dat je steeds faeces leest in plaats van fasces kan ik verder ook niet helpen.

Reacties zijn gesloten.