Engeland, mijn Engeland – eend of bloemblaadje

Groot-Brittannië als geheel is doortrokken van klassebewustzijn. Dat heeft mooie kanten en lelijke. In deze dagen waarin de Labourparty een afwaswaterversie van de Tories wil zijn brengt het ’t risico met zich mee dat zoiets engs als de UK Independence Party, van een door de BBC als chummy naar voren geschoven ex-Tory als Farage (een aardige en intelligente Wilders, zeg maar), werkenden- of werklozenstemmen zal trekken. Waarschijnlijker is dat degenen die verraden zijn door Labour eenvoudigweg helemaal niet mee zullen doen aan verkiezingen. Dat is nog iets anders dan het ideaal van het soort anarchisten dat eens in de zoveel jaar uit hun winterslaap wakker wordt om te roepen dat je niet moet stemmen. In Engeland is er vooralsnog geen alternatief – de Groenen zouden het kunnen zijn, maar dan komt het klassevooroordeel weer aan de orde: de Groenen zijn in hun redeneringen nogal intellectueel, daar bereik je mensen die gewend zijn aan tabloidkreten niet mee, helaas.

In Schotland en Wales zijn er de alternatieven: de nationalisten zijn nog ouderwets Labour, met alles wat daar goed en fout aan is. In Schotland zijn er ook nog de Schotse Socialisten, waar de trotskisten zich met succes kunnen presenteren (waarmee Schotland waarschijnlijk het enige land ter wereld is waar trotskisten een voet aan de grond zouden kunnen hebben).

De Schotse schrijver Alasdair Gray, die hoopt of verwacht dat een onafhankelijk Schotland beter af is dan een Schotland als dwars aanhangsel van Engeland, schetst hoe het Verenigd Koninkrijk in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog beheerst werd door het streven naar een rechtvaardige maatschappij en een beter leven voor de werkenden en armen. Rond 1960 was dit weer weggeëbd, de staatsbedrijven werden heen en weer gejojood in privatisering, het spoorwegnet werd alvast ontmanteld, het nationale ziekenzorgstelsel wordt onder schot genomen en het is sindsdien alleen maar erger geworden. Een bewust beleid van deïndustrialisering onder de ultrarechts geworden Tories van na 1979 betekende het einde van dit streven naar rechtvaardigheid en kansen voor “de onderkant”. Labour en later, nu in “de coalitie”, ook de Liberaal-Democraten, willen graag op Thatcher’s Tories lijken, een graadje erger nog dan de Nederlandse politiek waar D66 het grote voorbeeld is. In Wales, Schotland en Noord-Engeland is men het eigenlijk geheel zat, de Noordengelsen hebben voorlopig geen alternatief (afscheiding en een federaal verband met onafhankelijk Schotland zou geen gek idee zijn – waarmee een brug zou worden gelegd naar onafhankelijk Wales – wakker worden, Arnold – hoewel: dit soort mogelijkheden, die wel degelijk besproken worden in Engeland en Schotland, zouden de totale politieke impasse doorbreken).

Ik ken geen Nederlandse pendant van hoe je in Engeland wordt toegesproken als je niet wordt beschouwd tot “hun daarboven”. Persoonlijk smelt ik vanzelf als ik al aan de telefoon wordt toegesproken met lov, in de East Midlands word je “mijn eend” en een vrouwelijke collegadeejay noemde mij eens petal, bloemblaadje. Aardig toegesproken worden zonder erotische bijbedoeling. Van mannen tegen mannen is er mate. Als je een vreemdeling als “vriend” of “makker’, laat staan als “schat”, toespreekt in Nederland heb je geen goeds in de zin. Het verschil tussen een maatschappij waarin kleinburgerlijkheid de norm is en een waarin de werkende klasse een eigen cultuur heeft.

Deel 1.