Weinigen spraken in Nederland zo tot de verbeelding als Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919). Talloze arbeiders zagen in hem een Verlosser, een held die afstand deed van de hoge kringen waartoe hij door geboorte behoorde. Waar hij sprak, stroomden de zalen vol. Hij redigeerde het beroemde blad Recht voor Allen en onder zijn charismatische leiding groeide de Sociaal Democratische Bond uit tot een landelijke partij. Zijn boeken en brochures werden in vele talen vertaald. De elite spaarde hem niet. Domela zat in de gevangenis wegens majesteitsschennis en België en Duitsland verboden hem de toegang. Internationale geheime diensten maakten jacht op hem.
Dat schrijft Jan Willem Stutje in zijn deze week verschenen biografie
Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Een romantische revolutionair
In een interview met Anne Burgers in het Historisch Nieuwsblad constateert hij echter ook: ‘Domela was een platte antisemiet’, en dat er in de socialistische beweging te weinig aandacht is voor het latente antisemitisme onder de vroege anarchisten:
‘Het algemene beeld is dat negentiende-eeuws antisemitisme vooral een neerbuigende houding tegenover Joden inhield. Grapjes, opmerkingen – het verdient geen schoonheidsprijs, is het idee, maar het was betrekkelijk onschuldig. Volgens mij klopt dat beeld niet en was Domela gewoon een platte antisemiet. Hij gebruikte antisemitisme als middel om Joden uit te sluiten en nationalistische superioriteitsgevoelens op te roepen bij mensen. Dat is fnuikend.
Sociale historici moeten systematisch onderzoek doen naar racisme en antisemitisme in de vroege arbeidersbeweging, want tot nu toe is daaraan volstrekt onvoldoende aandacht besteed.’
Na zijn dood is er volgens Stutje mythevorming ontstaan rond de persoon van Domela Nieuwenhuis. Onder meer de NSB heeft geprobeerd hem voor zijn karretje te spannen. ‘Maar over het algemeen is er weinig over hem bekend’.
Een biografie mag natuurlijk geen hagiografie zijn en moet de/een waarheid verkondigen.
En ik sluit het niet uit dat Domela zich antisemitisch uitte. Dat was gangbaar onder gojim in die tijd. Is het nog steeds trouwens.
Maar dit doen om
daar geloof ik nou net niets van.
Het Historisch Nieuwsblad is driemaal niks en is sinds de PC-Hooftprijs voor Arthur Lehning om redenen die mij niet bekend zijn en ook niet interesseren zeer gebeten op anarchisten.
Dat ze een obscuur partijtje als de SAP, waar Stutje bijhoort, op deze manier terwille zijn – tja. (niet te verwarren met Jolande S.)
Zie verder hier.
Jan Willem gaat in dit artikel verder in op Domela’s nationalistische trekken:
http://www.grenzeloos.org/2011/12/19/solidariteit-en-xenofobie-in-de-vroege-arbeidersbeweging
Ik zou zeggen, lees het boek ook en besluit dan of de karakterisatie van Domela Nieuwenhuis terecht is.
Ik denk dat dat in die tijd normaal was, ook mijn oma gebruikte vaak nog van die typische termen als “Bist ain Jöde!” als ze bedoelde dat iemand een smeerlap was die je niet kon vertrouwen.
Dat was een andere tijd die gelukkig voorbij is.
Leuk dat dit nu aan zijn Anarchist zijn word gehangen en niet aan het anti-semitisme van de Lutheranen waarbinnen hij opgroeide en waar hij jaren bij predikte … Luther over Joden .. dat is pas anti semitisme
Misschien moet het historisch nieuwsblad zich eens druk maken over het belabberde niveau van het geschiedenisonderwijs.