Democratie zonder democraten – een overweging voor 4 mei

Het belangrijkste politicologische boek dat mij aanstaarde vanaf de stapel voor het kandidaatsexamen was geschreven door Robert Alan Dahl, het heette Modern political analysis. Een van zijn stellingen is nu belangrijk, maar leek het toen ik er voor stond niet.* De politieke stelsels die in de wandeling steeds democratie genoemd worden zijn niet waar ze steeds voor doorgaan – hij noemde ze polyarchie, macht voor de velen. Democratie is een ideaal waarnaar gestreefd kan worden maar het is niet reëel bestaand. De miljoenen die voor democratie de straat op zijn gegaan in Tunesië en Egypte, of die er nog de straat voor opgaan op allerlei plaatsen in de wereld, zullen het merken. Het ideaal moet steeds opnieuw bevochten worden. En wie gaat er de barricaden op voor polyarchie, wat wij gewend zijn “democratie” te noemen?

Toch, deze onvolmaakte democratie, deze polyarchie, staat voortdurend onder druk, ook dit onvolmaakte stelsel moet steeds verdedigd worden. En de verdediging heeft het steeds moeilijker. Met veertig procent van de stemmen in Canada hebben de Tories daar volgens De Media een overweldigende overwinning gehaald (“landslide victory”). Men zou zeggen: veertig procent is veel, maar geen meerderheid, maar dankzij het kiesstelsel in Canada – afgekeken van het Britse – hebben de Tories nu een meer dan absolute meerderheid. En al bij voorbeeld heeft Harper, de zittende en blijvende premier, de oppositie als een ramp voor het land afgeschilderd. En hij gedraagt zich er naar. Een mandaat van een minderheid wordt als een volledig mandaat gezien, het land is voor een ramp behoed.

Democratie zonder democraten, zo wordt de Weimarrepubliek vaak aangeduid. Harper in Canada is geen democraat. De door hem als “links” afgeschilderde neocon Ignatieff, die daverend verloren heeft, is het ook niet. Enig respect voor de (rechten van) andersdenkenden is er niet bij. Canada is in snel tempo weggegleden, en vergis u niet – het is een van de zogenaamde G-7. Dat is Italië trouwens ook.

En dan komen we weer bij Nederland uit. Langzamerhand ook een “democratie” zonder democraten. Wie had zich kunnen voorstellen, nog maar een jaar geleden, dat er iemand in de regerende coalitie zou zitten, die de tweede partij van het land PvdArabieren noemt en importeur van “velen kanslozen en criminelen” (de spelfout zal niet eens moedwillig zijn). Zo iemand is geen democraat, maar veel erger is het dat zijn coalitiegenoten niet eens gegeneerd de andere kant opkijken. Ze reageren in het geheel niet. Een heel gewone partij, die PVV, al heeft hij geen leden en uit het enige lid zich op deze wijze.

Wat “we” inleveren aan democratische gezindheid moet moeizaam heroverd worden. Het wegdoen gaat snel en gemakkelijk, het terugkrijgen kost veel werk. Eventueel met miljoenen bepaalde pleinen vullen tot “ze” weggaan?

—————–
* Toen ik het moest lezen voor een tentamen vond ik het natuurlijk een vervelend, rechts boek. Overspoeld worden met definities, dat is vervelend, en definities in de sociale wetenschappen zijn rechts. Wist ik toen zeker.
Dit laatste vind ik in grote lijnen nog wel steeds van toepassing maar het is toch handig te weten waar je het over hebt. Inmiddels worden er volop politicologen afgeleverd, verneem ik, die glazig kijken op de vraag “Wat is macht?” Daar kwam je bij Dahl zo ongeveer mee binnen. Aan ieder verhaal zit altijd meer dan een kant.

5 gedachten over “Democratie zonder democraten – een overweging voor 4 mei”

  1. “Zo iemand is geen democraat, maar veel erger is het dat zijn coalitiegenoten niet eens gegeneerd de andere kant opkijken. Ze reageren in het geheel niet. ”

    Dit is de Vrijheid die nu bovenop gekomen is – wat tot kort geleden onder een “beschavingsglazuur” verborgen lag, is nu aan het licht blootgesteld. We vechten tegen een bepaalde rechtse mentaliteit die alles, werkelijk alles toelaat mits ze winst oplevert. Luguber.

    Het klinkt voor mij vaak als einde huidige beschaving. (hoop van niet, moeten we afwachten)

  2. @#1 Glazuur houdt de beschaving in stand; net zoals het glazuur op je tanden je tandbeen beschermt.

  3. Sofia van der Linde Schreef:

    @#1 Glazuur houdt de beschaving in stand; net zoals het glazuur op je tanden je tandbeen beschermd.

    Mijns inziens eerst heldere maatschappelijke principes houden de beschaving in stand en pas dan het glazuur. Het “beschavingsglazuur” dekt vaak de lelijke mentaliteit vlekken die steeds bovenop proberen te komen zoals het nu in ons land het geval is.

  4. Plato is altijd van mening geweest dat democratie leidt tot dictatuur…
    “Bovendien zijn politici volgens hem vaak aan lager wal geraakte mislukkelingen, die slechts in de politiek iets van een carrière kunnen maken. Het jagen op eigen voordeel van deze lieden is ook weinig bevorderlijk voor het functioneren van het systeem. Daarom is volgens Plato een rationeel proces van besluitvorming per definitie onmogelijk in een democratie.”

    Tevens kan ook een democratie niet voldoende de rechten van burgers garanderen… Een kleine meerderheid kan namelijk altijd nog instemmen met het beperken van deze rechten voor de minderheid…

  5. Chiya Schreef:

    Tevens kan ook een democratie niet voldoende de rechten van burgers garanderen… Een kleine meerderheid kan namelijk altijd nog instemmen met het beperken van deze rechten voor de minderheid…

    Daarom denk ik, zijn ze in het oosten van Europa verzot op het idee van de “goede tzar” met het oog op het beeld van Jesus.

Reacties zijn gesloten.