Ik schrijf vanuit Montpellier, Frankrijk, waar ik deel- en waarnemer ben van de Gele Hesjesbeweging, die na zes maanden nog steeds krachtig is, ondanks een gebrek aan informatie erover in de internationale media.
Maar waarom zou je de tijd nemen om meer te vernemen over de gele hesjes? Het antwoord is dat Frankrijk al meer dan twee eeuwen het klassieke model voor sociale innovatie is, en deze unieke, originele sociale beweging heeft een enorme internationale betekenis. De gele hesjes zijn er nu al in geslaagd de kapitalistische mythe van ‘representatieve democratie’ in het tijdperk van het neoliberalisme aan stukken te slaan. Hun opstand heeft de leugens en het geweld van de regering van de republiek ontmaskerd, evenals de dubbelhartigheid van representatieve instellingen zoals politieke partijen, bureaucratische vakbonden en de reguliere media.
Bovendien profileren de gele hesjes zich voor de eerste keer in de geschiedenis als een spontane, zelfgeorganiseerde sociale beweging, die ondanks repressie een half jaar heeft standgehouden met behoud van haar autonomie, verzet tegen coöptatie, bureaucratisering en sektarische opsplitsingen. Al die tijd vormt ze een echt, menselijk alternatief voor de ontmenselijking van de samenleving onder het bewind van de kapitalistische ‘markt’, terwijl ze in opstand komt tegen de grootschalige repressie en gerichte propaganda van de overheid.
Zes maanden geleden, op 17 november 2018, ontstonden de gele hesjes letterlijk vanuit het niets, met autonome lokale eenheden die overal in Frankrijk opschoten als paddenstoelen, demonstrerend op verkeersrotondes en tolpoorten, die elke zaterdag demonstreerden in steden, inclusief Parijs. Maar in tegenstelling tot alle eerdere opstanden, was Parijs niet het middelpunt. De vochtige novembergrond waaruit deze paddenstoelen ontsproten was de bijna universele frustratie van de Fransen over het rampzalige falen van de CGT en andere vakbonden om zich afgelopen lente effectief tegen de stoomwals van Macrons historische Thatcherachtige “hervormingen” te verzetten: een onbuigzaam neoliberaal programma om in uitkeringen te snijden, rechten op de werkplek af te breken en openbare diensten te privatiseren of te verminderen, terwijl de zogenoemde welstandsbelasting, die bedoeld was om de armen te ondersteunen, werd afgeschaft.
De directe aanleiding voor deze spontane massale opstand was om te protesteren tegen een oneerlijke belasting op brandstof (fiscale rechtvaardigheid), maar de eisen van de gele hesjes werden al snel verbreed met het toevoegen van herstel van openbare diensten (transport, ziekenhuizen, scholen); hogere lonen, pensioenuitkeringen, gezondheidszorg voor de armen, landbouw, media zonder controle van miljardairs en de overheid, en, opmerkelijker, participerende democratie. Ondanks hun ontwrichtende tactieken waren de gele hesjes vanaf het begin razend populair bij het gewone Franse volk (73% bijval), en ze zijn nog steeds, na zes maanden van afmattende, gevaarlijke bezigheden in de openbare ruimte, heftige wekelijkse protesten en lasterlijke propaganda tegen hen, populairder dan de Macronregering.
Moe van het worden voorgelogen, bedrogen, gemanipuleerd en geminacht, wezen de gele hesjes instinctief, vanaf het begin, van de hand gebruikt te worden door de corrupte “representatieve” instellingen van de kapitalistische democratie – inclusief politieke partijen, vakbondsbureaucratie en de media (gemonopoliseerd door miljardairs en gesubsidieerd door de regering). Bezorgd om hun autonomie, een concept dat radicale intellectuelen al jaren aan het verkennen zijn, schuwden de gele hesjes ‘leiders’ en woordvoerders zelfs in hun eigen rangen, en leren ze nu zelfs heel geleidelijk zichzelf te verenigen en te onderhandelen over samengaan met andere sociale bewegingen.
Vanaf het begin werden de geweldloze ongeoorloofde bijeenkomsten van de gele hesjes met massale politierepressie geconfronteerd – traangas, rubber kogels, afranselingen, tienduizend arrestaties, snelle met veel tamtam gevoerde rechtszaken, zware vonnissen voor kleine overtredingen. De regering-Macron heeft pas een nieuwe “antivandalisme”-wet aangenomen waardoor het vrijwel onmogelijk is om legaal te demonstreren. Macrons orthodox neoliberale Franse republiek is misschien net zo repressief geworden voor de binnenlandse oppositie als de rechtse ‘populistische’ regimes in Polen, Hongarije en Turkije.
Macrons gewelddadige onderdrukking van de politieke oppositie is verantwoordelijk voor minstens twee doden, 23 demonstranten die blind werden aan een oog, duizenden ernstig gewonden en is veroordeeld door de VN en de Europese Unie. Maar Macron heeft deze letsels, die zelden in de media worden getoond, nooit erkend. Het tv-nieuws concentreert zich op sensationele beelden van het geweld (tegen eigendommen) van de Black Block-vandalen aan de periferie van de gelehesjesdemonstraties, nooit op de menselijke slachtoffers van systematisch regeringsgeweld. Een populaire slogan met viltstift op het gele hesje van een demonstrant luidt: “Word wakker! Zet je tv uit! Doe met ons mee!”
Omdat de gele hesjes geen erkende woordvoerders hebben, heeft regeringspropaganda, bijgestaan door de media, de vrije hand gehad om hen te dehumaniseren en zo zich te rechtvaardigen voor de onmenselijke behandeling jegens hen. Macron deed vanuit de hoogte van zijn monarchale presidentschap in eerste instantie alsof hij hun opstand negeerde, probeerde ze vervolgens af te kopen met kruimels (een paar kruimels die werden afgewezen) en veroordeelde ze vervolgens als “een met haat vervulde bende” (N.B. In het echte leven zijn de gele hesjes voornamelijk mensen van middelbare leeftijd met een laag inkomen met gezinnen uit de provincies waarvan het handelsmerk vriendelijkheid en geïmproviseerde barbecues is.) Maar voor Macron en de media vormen ze een hardcore samenzwering van “40.000 militanten van extreemrechts en extreemlinks” vaak aangemerkt als ‘antisemieten’, die de Republiek bedreigen.
Geen wonder dat, onderhevig aan toenemend geweld en voortdurende laster, de aantallen gele hesjes die elke week op straat willen protesteren, in 27 weken zijn afgenomen. Maar ze zijn er nog steeds en hun favoriete gezang luidt: “Hier zijn we! Hier zijn we! Zelfs als Macron het niet leuk vindt? Hier zijn we!” (On est là! Même si Macron ne veut pas, On est là!)
Gelukkig hebben de Liga voor de Rechten van de Mens en andere soortgelijke humanitaire groepen de afgelopen weken eindelijk protest aangetekend tegen het politiegeweld, terwijl comités van kunstenaars en academici petities hebben ondertekend ter ondersteuning van de strijd van de gele hesjes voor democratische rechten en de overheid en de media hebben veroordeeld. Tegelijkertijd gaan gele hesjes steeds meer samen met ecologen (‘einde van de maand / einde van de wereld / dezelfde vijand / dezelfde strijd’) en feministen (vrouwen spelen een grote rol in de beweging).
Ook met werknemers, velen van hen zijn actief als tegenstanders van de bureaucratie in hun vakbonden. Rode CGT-stickers op gele hesjes zijn nu vaak te zien bij demonstraties. Philippe Martinez, de secretaris-generaal van de CGT, die tot nu toe sarcastisch en negatief was over de gele hesjes, is nu genoodzaakt toe te geven dat de oorzaak van hun opkomst het falen van de vakbonden was, “een weerspiegeling van alles wat de vakbond heeft prijsgegeven.” Hij doelde op “kleine en middelgrote bedrijven, gepensioneerden, arme mensen, werklozen en veel vrouwen” (de demografie van de gele hesjes) die de bonden hebben genegeerd.
De gele hesjes zijn er nog steeds, in de strijd, terwijl ze de bres openhouden. De crisis in Frankrijk is nog lang niet voorbij. Als en wanneer de andere onderdrukte en kwade groepen in Frankrijk – de georganiseerde arbeiders, ecologisten, Noord-Afrikaanse immigranten, studenten die worstelen met de educatieve ‘hervormingen’ van Macron – ook hun tv uitzetten en de straat op gaan, kunnen de dingen radicaal veranderen. Het beloofde doel van de gele hesjes is om Frankrijk tot stilstand te brengen en verandering van onderaf op te leggen.
Wat als ze slagen? We weten wat het “succes” van gestructureerde partijen zoals Syriza in Griekenland en Podemos in Spanje heeft opgeleverd. Misschien zou een horizontale federatie van autonome basisgroepen die proberen de democratie opnieuw uit te vinden, het beter kunnen doen.
PS: Laatste nieuws: de CGT heeft zojuist haar conventie gehouden en stemde unaniem in met “samenspraak” met de gele hesjes, iets waar onze groep in Montpellier al maanden naar toewerkt. Morgen ontmoeten we voor de eerste keer de andere gelehesjesgroepen in onze regio. “On ne lâche rien!” (Niets ontgaat ons, we geven niet toe).
______________________________________
Richard Greeman is een marxistische wetenschapper die al zeer lang actief is op het gebied van mensenrechten, anti-oorlog, anti-nucleaire, milieu- en arbeidersstrijd in de Verenigde Staten, Latijns-Amerika, Frankrijk en Rusland.
Vertaling (vertaalslag.blog) van een artikel op counterpunch (20 mei 2019) door Richard Greeman,
