Zo, het kabinet begint dus nog steeds niet aan een mondkapjesplicht. Ernstiger: het kabinet blijft volharden in zijn standpunt dat mondkapjes weinig zinvol zijn en dat het gebruik ervan niet uit alle macht bevorderd hoeft te worden. Het kabinet volhardt daarmee in een onderdeel van het beleid dat vanaf februari steeds nadrukkelijker door de mand viel als criminele nalatigheid met voor duizenden mensen nu al dodelijke gevolgen. Ze delen die onverantwoordelijke verantwoordelijkheid met de gezondheidsbureaucraten van het Outbreak Management Team dat het kabinet adviseert, met de verantwoordelijke mensen van het RIVM, Van Dissel voorop. Deze mensen moeten weg, en het beleid moet om. Terstond en drastisch. Het zeer krachtig stimuleren van mondkapjesgebruik hoort van zo’n koerswijziging deel uit te maken. Voor stappen in die richting hoeven we op niemand te wachten, die kunnen we zelf zetten. Op, dat ding, als je op stap gaat!
Ik citeer uit het NOS-bericht. ‘Het Outbreak Management Team (OMT) ziet nog steeds geen reden om niet-medische mondkapjes verplicht te stellen. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de werking ervan, vindt het OMT na weging van de nieuwste inzichten en rapporten.’(1) Daarmee schuift het OMT dus ladingen van onderzoeken van tafel die wel degelijk wijzen op het nut van mondkapjes.
Mondkapjes werken!
Mondkapjes werken! Er is een indirecte werking: mensen die een gezichtsmasker dragen, blijken meer afstand te houden van andere mensen, en dat alleen al drukt de besmettingskans.(2) Het argument van de ‘schijnveiligheid’ – dragers van mondkapjes hebben de neiging om te denken dat afstand houden niet nodig is met zo’n ding voor je gezicht – blijkt op zijn minst zeer aanvechtbaar. Er is een directe werking: wie een kapje op heeft, kan niesen en hoesten met virus en al, maar het grootste deel van die besmette druppels komen dan niet in de lucht en bereiken anderen dus niet.
Niet alleen nadenkende amateurs en leken pleiten voor een gezichtsmasker/mondkapje, ook het standpunt van de Centers of Disease Control and Prevention (DC) in de VS zegt dat het dragen ervan bijdraagt aan het voorkomen van corona-besmettingen.(3) Er is een artikel in het invloedrijke medische tijdschrift The Lancet, verschenen op 1 juni. Dat ‘bekeek 172 verschillende observatie-studies uit 16 landen en vond dat gezichtsmaskers het risico van infectie voor een groot deel kan beperken.’(4) Zo kan ik doorgaan: ‘Mondkapjes helpen. Het wetenschappelijk bewijs groeit daarvoor’, lees ik op Welingelichte kringen,(5) dat zelf weer doorverwijst naar bronnen.
Goochelarij en kwakzalverij
Natuurlijk zijn er tegenargumenten. Maar daar valt zeer vakkundig doorheen te prikken. Zo is er het steeds terugkerende punt dat verkeerd gebruik besmettingsrisico’s meebrengt. Ja, verkeerd gebruik van medicijnen is ook niet verstandig, ‘Lees de bijsluiter’ staat er niet voor niets. Maar zoiets is een argument tegen verkeerd gebruik, niet tegen medicijnen.
De actiegroep Containment Nu heeft in ‘Dossier: gezichtsmaskers’ helder op een rijtje gezet hoe het zit met het nut van wat zij liever gezichtsmaskers noemen dan mondkapjes, en hoe er met schijnargumenten tegen het dragen ervan wordt gegoocheld.(6) Nuttig leesvoer, zoals deze actiegroep aan de lopende band nuttig en noodzakelijk leesvoer produceert om de druk op te voeren om tot een behoorlijk beleid tegen de pandemie te komen. Maar het gegoochel waar Containment Nu tegen argumenteert, blijft dus voortduren. Het kabinet kiest er nog steeds voor om goocheltrucs te prefereren boven wetenschappelijke inzichten. We zien hier medisch vermomde kwakzalverij als basis van kabinetsbeleid. Dus zullen mensen nodeloos besmet blijven raken, ziek worden, op de IC belanden en doodgaan.
Hoe dit goochelwerk er bijvoorbeeld uit ziet, viel zelfs deze week nog te lezen in HP/de Tijd. Op 27 juli verscheen daar ‘Strengere maatregelen voor mondkapjes helpen juist niet tegen corona’.(7) Auteur is Carla Peeters, immunoloog – hetgeen duidelijk iets anders is dan epidemioloog, ik zet het er maar eventjes bij. Het stuk bevat tamelijk merkwaardige redeneringen. Zo wijst ze er op dat mondkapjes geen goed idee zijn, vanwege het vele ‘plastic afval’ dat ‘nu al een negatief effect op de aarde veroorzaakt’. Dat milieubederf maakt de wereld dan juist kwetsbaarder voor nieuwe ziekte-uitbraken.
Dit is alsof je tegen het gebruik van condooms in brengt dat al dat rubber niet goed is voor het milieu en dus vroeg of laat het seksuele plezier ondermijnt, armoede in de hand werkt en mensen daarom aanzet om weer meer kinderen ter wereld te laten komen. Het is ergens wel waar. Maar voor de vraag: helpt een mondkapje tegen corona-besmetting is het niet ter zake, een afleidingsmanoeuvre. Dat product X afval veroorzaakt is geen argument tegen de werking van product X. Het is hetzelfde punt in andere vorm dat ik al maakte over verkeerd gebruik van mondkapjes en medicijnen. Bijwerkingen zijn vervelend, maar ze tonen niet aan dat het medicijn niet doet waar het voor is bedoeld. Dat geldt voor die mondkapjes ook.
Hilarisch is ook het volgende puntje dat Peeters maakte. ‘Een Ramdomized Control Trial voor de verspreiding van het influenzavirus gepubliceerd door het British Medical Journal toont aan dat mondkapjes 97 % van de virusdeeltjes kunnen doorlaten.’ Eerste opmerking: dat gaat dus over het influenzavirus, niet over het coronavirus. Tweede opmerking: kunnen doorlaten is niet hetzelfde als doorlaten. Dat iets mogelijk is, betekent nog niet dat het de standaard gang van zaken is.
Derde opmerking. Verderop in het artikel schrijft ze, als bezwaar tegen mondkapjes: ‘De toegenomen moeilijkheid om voldoende zuurstof te kunnen inademen kost meer energie.’ Moeten we geloven dat een mondkapje bijna alle virusdeeltjes doorlaat – deeltjes die elk bestaan uit hele klontjes moleculen die zelf uit meerdere atomen bestaan – maar dat hetzelfde mondkapje zuurstof – bestaand uit afzonderlijke moleculen, en dus uit veel en veel kleinere deeltjes dan virus – wel tegenhoudt? Zouden we geloof hechten aan het bestaan van een zeef die rijstkorrels tegenhoudt, maar suikerbieten doorlaat?
En hoe komt het dan dat de complete bevolking van Taiwan, Japan, Hong Kong, Beijing en Wuhan nog niet bezweken is aan zuurstofgebrek? Daar dragen mensen vanaf het begin van de pandemie vrijwel allemaal mondkapjes, als vanzelfsprekend onderdeel van de strijd tegen het coronavirus. Wat is dat voor koloniaal arrogant idee dat iets dat goed genoeg werkt voor mensen in Azië, voor ‘ons Nederlanders’ nergens voor nodig is? Hebben ‘wij Nederlanders’ een grotere zuurstofbehoefte of zo? Absurditeit stapelt zich op absurditeit.
Natuurlijk staan dit soort schitterende door-de-mand-val-vondsten in een stuk dat verder bol staat van indrukwekkende cijfers en literatuurvermeldingen. Maar rookgordijnen en afleidingsmanoeuvres zijn echt iets anders dan wetenschappelijke onderbouwingen. Het indirecte bewijs dat mondkapjes zinnig zijn als middel om besmetting tegen te gaan, is evengoed overweldigend.
En is het niet raar dat een mondkapje verplicht gesteld is in het OV terwijl het niet zou werken? Het verhaal dat je in trein en bus geen afstand kunt houden, en dat daarom daar een mondkapje wel nut heeft, slaat alleen ergens op als zo’n mondkapje dan tenminste de kans op besmettingen vermindert. Doet het dat niet, dan kun je de mondkapjes in trein en bus net zo goed achterwege laten. Doet het dat wel, dan kun je mondkapjesgebruik beter ook in andere plekken waar afstand houden lastig is – winkels! – bevorderen. Maar het idee dat mondkapjes wel een beetje helpen in het OV, maar verder niets uithalen, is belachelijk. Juist door dit soort absurditeit door te voeren als beleid, ondermijnt het kabinet de bereidheid van mensen om zich aan wat voor corona-richtlijnen dan ook te houden.
Dat keihard direct bewijs voor het nut van mondkapjes moeilijk te vinden is, zal kloppen en is ook niet vreemd. Voor rechtstreeks spijkerhard bewijs zou je namelijk een groep mensen moedwillig aan corona-besmette lucht moeten blootstellen, de helft met mondkapje op en de andere helft zonder, en alle andere omstandigheden hetzelfde houden. Een gecontroleerd experiment met proefpersonen dus. Zoiets is om ethische redenen niet erg goed te doen, want je zou mensen er moedwillig mee aan levensgevaar blootstellen. Maar dat zo’n experiment niet doenlijk is, betekent nog niet dat al het indirecte bewijs niet telt, dat alle aanwijzingen dat die kapjes helpen zomaar terzijde geschoven zouden moeten worden. Het komt mij voor dat mensen die niet aan de mondkapjes willen, de onmogelijkheid van zo’n experiment misbruiken om onduidelijkheid in stand te houden rond het nut van mondkapjes. Overvloedig indirect bewijs overtuigt uiteindelijk, ook waar rechtstreeks bewijs nog ontbreekt.
Draag het ding met trots!
Mondkapjes werken dus. Maar het OMT wil er niet aan, het RIVM ziet er niets in en het kabinet wil ze niet verder verplicht stellen. Over dat laatste valt op te merken dat de discussie over zo’n verplichting van de hoofdzaak afleidt. Het zal waar zijn dat er juridische argumenten zijn die mondkapjesplicht lastig maken: er is een wet voor nodig, die is er nu niet. Het zal waar zijn dat handhaven van zo’n verbod een zware klus wordt voor al die arme boa’s. Het zal allemaal wel. Het is niet ter zake. Wetten en staatsdwang brengen de oplossing niet. Overheidsdwang maakt het misleiders als Willem Engel alleen maar makkelijker om zich te vermommen als vrijheidshelden terwijl ze hun levensgevaarlijke verhalen verspreiden. Van het beboeten van de enkeling die geen mondkapje wenst te dragen waar bijna iedereen dat uit overtuiging en/of aangeleerde gewoonte doet, wordt sowieso niemand wijzer behalve de staatskas. En daar worden dan lieden als Van Dissel uit betaald. Nee, laat maar zitten.
De kernvraag is echter niet: kunnen we mondkapjes verplichten en die verplichting afdwingen? De kernvraag is: willen we dat mensen massaal mondkapjes gaan dragen? Erkennen we het allang evidente nut ervan? Zo ja, zeg dat dan luid, duidelijk en met argumenten! Als dat vanaf maart gewoon was gedaan, als het dragen van mondkapjes door RIVM-mensen en allerhande deskundigen, artsen en dergelijke systematisch was bepleit, en als het kabinet dat pleidooi tenminste niet voor de voeten had gelopen, dan droegen vandaag de dag al tachtig procent van alle mensen mondkapjes in winkels, kantoren en op straat. Zonder verplichting, gewoon omdat mensen het punt zien als ter zake deskundigen de ruimte krijgen en nemen om het punt ook te laten zien. Keer op keer op keer.
Gezien de overtuigingskracht van de argumenten, en de dringende noodzaak om de pandemie nu eindelijk eens serieus te gaan bestrijden, zijn jij en ik op dit specifieke punt inmiddels ter zake deskundig genoeg om dat pleidooi zelf ter hand te nemen en georganiseerd in de praktijk te brengen ook. Regering, RIVM en OMT gaan ons weer eens niet redden. We zullen het wederom zelf moeten doen. Op, dat gezichtsmasker, als je naar de winkel of je werk gaat! En draag het ding met trots. Je doet ermee wat RIVM, OMT en kabinet nog steeds goeddeels nalaten: mensenlevens redden, de pandemie bestrijden.
Noten:
1 ‘Geen landelijke verlichting voor mondkapje, wel lokale experimenten’, NOS, 29 juli 2020
3 ‘About Cloth Face Coverings’, Centers of Disease Control and Prevention’, 28 juni 2020 (updated) gevonden via de verwijzing uit noot 2.
4 Alison Steinbach, ‘To Mask or Not To Mask?’, azcentral.com, 15 juni 2020
6 Mick Blok, ‘Dossier: gezichtsmaskers’, ContainmentNu, geen datum
– Ook verschenen bij: PeterStormt
