Een inbreuk op het auteursrecht is een onrechtmatige daad. De wet is zo dat je de schade die door deze onrechtmatige daad wordt veroorzaakt moet vergoeden. Die schade kan bij een foto bestaan uit; misgelopen inkomsten voor de fotograaf, misgelopen credits omdat naam ontbreekt, imago-verlies omdat de foto verminkt is, waardevermindering omdat de foto minder exclusief wordt, opsporingskosten, vorderingskosten, incassokosten en proceskosten.
Op geen enkele manier wil ik het jatten van foto’s promoten. De wet is prima zoals die is. Ik kaart enkel het misbruik van deze wet aan, omdat daar zo weinig* over te vinden is. En dat blijf ik doen net zolang totdat er rechtvaardige vonnissen komen en de copyrightmaffia stopt. Wat moet moet. Ter illustratie van hoe het er momenteel aan toe gaat mijn top 10 van gepubliceerde kromspraken over inbreuken op het auteursrecht bij foto’s. Er zijn vast zottere vonnissen te vinden doch ik heb mij beperkt tot 2018 en 2019 tot heden èn heb ze natuurlijk niet allemaal gelezen**. (Link naar de uitspraak in de kopjes).
1. Hotelfoto’s
Een hotel laat zijn terrein voor €2.000,- fotograferen. Dit bedrag is inclusief publicatierecht voor “gebruik binnen het kader van uw bedrijfsvoering”.
 |
| Het hotel, foto via Google Maps |
Drie foto’s uit deze serie worden voor marketingdoeleinden gebruikt op een externe site, zonder naamsvermelding van de fotograaf. Fotograaf claimt hierdoor maar liefst €24.591,50 aan inkomsten en credits misgelopen te hebben. Voor drie foto’s uit een serie die al volledig betaald is. Dat is meer dan 12x zoveel dan de hele serie gekost heeft. Een serie foto’s waar buiten het hotel om nauwelijks belangstelling voor zal bestaan. Je zou zelfs het auteursrecht kunnen betwisten omdat het hier een hotel betreft dat zo goed mogelijk in beeld is gebracht. Rechter wijst “slechts” €9.880,- toe als inkomstenderving. Plus meer dan €8.000,- proceskosten. Gedupeerde is ruim €18.000 kwijt nog afgezien van de eigen advocaatkosten.
2. Foto van zangeres
Er wordt een foto van de zangeres van the Mysterons meegestuurd met een persbericht naar 9 poppodia. Men was in de veronderstelling dat de rechten elders lagen en dat er toestemming was. Dat was niet zo. Het boekingsburo probeert de schade te herstellen door de poppodia een mail plus alternatieve foto te sturen met het verzoek de eerder verstuurde foto niet (meer) te gebruiken. In eerste instantie lijkt de fotograaf akkoord te gaan “met een paar biertjes” voor de geleden schade.
Als blijkt dat de poppodia de foto gebruikt hebben wordt Hollandse Hoogte ingeschakeld en wordt er €1.500,- betaald. De rechter vindt dit niet voldoende en wijst €4.550,- toe als misgelopen inkomsten voor de fotograaf. Dit ondanks verweer van gedaagde dat de gehanteerde tarievenlijst disproportioneel te hoog is. Dat laatste klopt want het is niet de tarievenlijst van Hollandse Hoogte zelf maar de tarievenlijst van Stichting Foto Anoniem die gehanteerd wordt. Bovendien ligt een deel van de (creatieve) waarde bij de geportretteerde die in het persbericht gepromoot werd.
Omdat het minder is dan geëist (geëist was €10.000,-) dragen partijen hun eigen proceskosten.
 |
| Eigen foto van Broodje Ros |
Een cafetaria heeft 4 foto’s van een fotograaf gebruikt op haar Facebookpagina. Deze cafetaria gebruikt boerenbontservies en heeft met die zoekterm de foto’s gevonden. Rechter wijst €1.740,- toe als misgelopen inkomsten, credits en waardevermindering. Een bedrag waarvoor de cafetaria 2 dagen een professionele fotograaf had kunnen inhuren. De 4 foto’s zijn niet in opdracht gemaakt en het markttarief van dergelijke, al bestaande, foto’s bedraagt voor commercieel gebruik hooguit €50,- per foto. Bovendien kun je het auteursrecht betwisten omdat de foto’s zijn uitgekozen op het dessin van boerenbont en dat ligt niet bij de fotograaf. Met proces- en nakosten is dit cafetaria bijna €5.000,- kwijt. Een bedrag dat ze niet bijeen krijgt met een crowdfunding…
4. Ontbreken naamsvermelding
Een foto bij een interview in een lokale krant wordt door de moeder van de geportretteerde aangeleverd. Er is toestemming gevraagd door de moeder aan de (amateur)fotograaf die de foto maakte met haar mobiel. De lokale krant vergeet de naam te vermelden van de fotograaf. De lokale krant biedt aan om dit te rectificeren plus €60,-. De rechter wijst als schade voor het ontbreken van de naam €426,- toe. Omdat dit minder is dan geëist moeten partijen hun eigen advocaatkosten dragen. Aan de zijde van de fotograaf bedroegen die maar liefst €12.920,51 voor een volledig schriftelijk gevoerde procedure.
Alleen maar verliezers**** op de juristen van beide partijen na. Desondanks zie ik juichende berichten over deze zaak; “Ook foto’s gemaakt met een mobieltje vallen onder het auteursrecht”. “Je hoeft geen professionele fotograaf te zijn om je rechten te claimen.” “Alleen al voor het ontbreken van je naam kun je meer dan €400,- vragen.”
5. Nieuwsberichten waar je zelf op staat
Gedaagde exploiteert een site waarin hij onder de rubriek “Nieuws” nieuwsberichten heeft getoond van ongevallen en reddingsacties van dieren, waarbij hij als gespecialiseerde hulpverlener was ingeschakeld. De bron is vermeld en er is gelinkt naar de bron. De rechter had hier artikel 15 van de Auteurswet kunnen toepassen maar deed dat niet: “Een ander nieuwsorgaan mag een nieuwsbericht overnemen dat actueel is, mits met bronvermelding“. De rechter had het Svensson-arrest kunnen aanhalen dat met een hyperlink naar de bron geen nieuw publiek wordt bereikt.
Gedaagde voert aan dat het tarief van Stichting Foto Anoniem niet de prijs is die fotograaf normaliter ontvangt. Wat uiteraard klopt, geen enkele fotograaf ontvangt dergelijke tarieven voor reeds elders gepubliceerde nieuwsfoto’s. Rechter: “In het geval [gedaagde] vooraf toestemming had gevraagd aan [eiser] voor het gebruik van de foto’s, had hij kunnen onderhandelen over het tarief, maar dat heeft [gedaagde] niet gedaan en komt dus voor zijn eigen rekening.”
Totale schade voor gedupeerde: €3.756,46 plus de eigen advocaatkosten.
6. Kop-staartbotsing
Een leraar beheert een gratis oefensite voor NT2 (Nederlands als tweede taal) leerlingen. Een 16-jarig nichtje van de leraar heeft daarop een foto geplaatst van een kop-staartbotsing. De leraar heeft de foto bij eerste aanschrijven weggehaald en excuses aangeboden. Rechter gaat voor de geleden schade uit van de vraagprijs (€270,-), doet er geen toeslag bovenop en matigt de proceskosten omdat er geen opzet in het spel was en de fotograaf vaker van dit soort procedures voert.
Ik vermoed dat deze leraar normaliter geen €270 betaalt voor een foto op een gratis oefensite die slechts door een select groepje bezocht wordt, dan zoekt ie wel even door naar een andere foto van een kop-staartbotsing.
De fotograaf zal flink toegelegd hebben op deze zaak. Hij heeft een gemachtigde ingeschakeld en deze heeft minimaal 30 producties ingediend leid ik af uit het vonnis.
7. Uitjestips
Op een inmiddels niet meer bestaande site is een toeristische foto aangetroffen waarvan niet meer te achterhalen viel wie hem geplaatst heeft. Het betrof hier een site met uitjestips voor studenten die oppassen. De rechter vond €400,- wat gedupeerde in het buitengerechtelijke traject wilde betalen niet voldoende waardoor gedupeerde nu meer dan €1.600,- + nakosten kwijt is.
8. Permission Machine
Permission Machine schrijft namens ANP voornamelijk kleine zelfstandigen, stichtingen en verenigingen aan. Een doelgroep die makkelijk betaalt omdat een jurist inhuren al snel het claimbedrag overtreft. Deze inbreukmaker heeft desondanks niet klakkeloos betaald #hulde! en een tegenbod gedaan van €200,-. Dit is afgewezen door Permission Machine en ruim een half jaar later wordt hij gedagvaard. Voor de rechtszaak mèt hoorzitting schakelt hij een jurist in. De berekende schadevergoeding volgens de tarieven van Stichting Foto Anoniem en de toeslag daarbovenop van 50% worden betwist. De betrouwbaarheid van Permission Machine wordt aangekaart. En er wordt uitgelegd dat hij de foto via een andere bron dan ANP heeft gevonden en dat hij daardoor niet wist dat er rechten op rustten.
Rechter wijst desondanks de berekende schadevergoeding toe, waardoor gedaagde ruim €1.300,- plus nakosten en de kosten van de ingeschakelde jurist kwijt is.
9. Vrijwilliger
Een vrijwilliger heeft op de website van een stichting een foto geplaatst die op internet rondzwierf. Normaliter vermelden ze de naam van de fotograaf maar bij deze foto was het niet gelukt om die te achterhalen. De foto heeft er korte tijd opgestaan en is weinig bekeken (alleen door leden van de stichting). De stichting heeft in het voortraject €25,- geboden omdat dat hun inziens overeenkwam met de tarieven die de fotograaf hanteerde. De stichting heeft het financieel moeilijk en heeft dat de fotograaf laten weten.
De rechter wijst €500,- toe als schade voor de foto en matigt de proceskosten.
De stichting is in totaal meer dan €1.000,- kwijt.
10. Een legbatterij-foto van 20 jaar oud
Tot slot mijn eigen zaak. Een schatting van de marktconforme waarde van de (random inwisselbare) foto staat in het verweer. Verder heb ik de rechter vóór het vonnis laten weten dat het niet klopt dat de tarieven van Stichting Foto Anoniem als een standaard gehanteerd worden in de rechtspraak. Desondanks ben ik veroordeeld volgens deze waarde met een toeslag erbovenop voor o.a. “afdoen aan exclusiviteitswaarde”. De rechter gaf tijdens de hoorzitting aan dat je niet achteraf kunt onderhandelen over de vraagprijs. Mij lijkt dat je de vraagprijs niet achteraf mag verhogen door aansluiting te zoeken bij de hoogste tarieven die je online kunt vinden en dat Hollandse Hoogte hier een valse waarde heeft ingebracht.
Wederom juichende berichten over het vonnis; “Een mooie uitspraak tegen het jatten van foto’s”. “Bloggende mama moet dokken.” “Ook een foto op een persoonlijk blog is een inbreuk.”
Vervelender dan deze juichende berichten, alle kritiek die ik over me heen krijg en de boete is dat dit vonnis ervoor gezorgd heeft dat Permission Machine verder kan met afpersen en zelfs de prijzen met 30% verhoogd heeft.
(Dit artikel verscheen eerder (2019) op de site van Marine Bakx)
Teken ook de petitie Stop Onredelijke Fotoclaims van Martine Bakx
(Uitgelichte afbeelding: Cartoon Stop Onredelijke Fotoclaims (Martine Bakx))
