Je hoeft de kaart maar te bekijken, de rechte strepen in het Saharazand, die de grenzen vormen van wat voor natiestaten doorgaat in het “voormalige” Franse deel van Afrika, dat van Algiers tot Brazzaville reikt. En de namen van die natiestaten zijn voor een flink deel naar het patroon van de Franse Republiek als departementen genoemd naar rivieren of een meer: Senegal, Opper Volta, Niger, Tsjaad, Oubangui-Chari, Kongo. Opper Volta werd Burkina Faso, Oubangui-Chari heel fantasierijk Centraal Afrikaanse Republiek. O ja, en de Franse Soedan kreeg de naam van een prekoloniaal koninkrijk, Mali. De strepen zijn getrokken door het gebied van de Fulani, die van Mauritanië tot de Centraal Afrikaanse Republiek wonen. Over andere volkeren ga ik het maar niet hebben.
De postkoloniale staten worden gekenmerkt door het bezit van een leger en een nationaal voetbaleftal. Wat dat leger betreft kan men beter zeggen dat het legers zijn die een land bezitten. Van West-Afrika is tot nu toe alleen Senegal een militaire staatsgreep bespaard gebleven. Overal elders zijn ze een vast repertoire geworden.
Eerst even dit punt:
1. Militaire staatsgrepen leiden nooit tot socialisme
Er zijn in de naoorlogse geschiedenis voorbeelden te vinden van coups “van links”. Portugal 1974 is de wonderlijkste en feitelijk nog de bestgeslaagde. Het socialisme is grondwettelijk nog het officiële streven maar in ieder geval is het een parlementaire democratie geworden die standhoudt. Opper Volta 1983 is het tweede voorbeeld, 1983. Maar zo gaat het met militaire coups: in 1987 is de revolutionaire officier Thomas Sankara vermoord – zijn blijvende erfenis is de hernoeming van Opper Volta tot Burkina Faso, Land der Onkreukbaren.
Het derde voorbeeld is de niet-gelukte staatsgreep van Hugo Chávez in Venezuela. Verkiezingen kon hij wel winnen op een socialistisch programma dat inmiddels in de mist is verdwenen.
En daarmee is dit punt afgehandeld.
2. Militaire staatsgrepen rekenen niet af met kolonialisme
Integendeel. Als het even die kant dreigt op te gaan, zoals bij Sankara in Burkina Faso, wordt er vroeg (meestal) of laat een einde aan antikoloniale regimes gemaakt. En in het algemeen zijn de militairen die weer eens een “corrupte” regering afzetten terwille van “het volk” alleen uit op een deel van de buit die de corrupte voorganger binnenhalen of -haalden.
Er is nu een blok tamelijk verse coupregimes in voormalig (wat heet) Frans West-Afrika: Guinea, Mali, Burkina Faso, Niger (de nieuwste loot). Men hoeft zich geen illusies te maken over de democratische plannen van de afgezette president van Niger, maar het doet er ook niet toe: het leger met zijn land heeft weer eens de macht gegrepen. De nieuwste militaire boef die zich tot staatshoofd heeft uitgeroepen verkoopt de nodige antikoloniale praat. De menigte die hem toejuicht is zowaar met een andere tricolore toegerust – die van Rusland. Misschien doet die vlag de harten van wat ooit voor de linkerzijde doorging van blijdschap opspringen. Nee, u krijgt geen verwijzingen. U kunt wellicht zelf bedenken waar u voor het juichen voor die putschisten kunt verwachten. De juntaleider van Burkina Faso stelt zich achter de “speciale militaire operatie” tegen Oekraïne. Het zijn die linksen in het noorden die graag verkondigen dat het Wereldzuiden heel anders tegen “Oekraïne” aankijkt dan “het westen” (het noorden). Dat is dan jammer voor die linksen.
Poetin is geen Stalin en al was hij het wel, Stalin was ook het toejuichen niet waard. Poetins huurlingen zullen net zo plunderen als de koloniale bedrijven die de Afrikaanse landen exploiteren. Het is pijnlijk dat er met Russische vlaggen wordt gezwaaid in die juntalanden. Het is nu niet direct een uiting van dekolonisering. Blijkbaar moet die open deur nog eens ingetrapt worden.
Sympathiseren met de Sowjet-Unie mogen we een tragedie noemen. Sympathiseren met het Rusland van Poetin is de komedie. Veel plezier verder met uw intersectionaliteit.
– Uitgelichte afbeelding: Credit is given to Elaine Pearson – originally uploaded on English Wikipedia, taken by a friend of the original uploader, Attribution, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2332007
