Tientallen actiegroepen en maatschappelijke organisaties die het Woonprotest en de Woonopstand organiseren of steunen slaan de handen ineen. De politiek heeft de wooncrisis volledig uit de hand laten lopen. Wij roepen met dit manifest de Tweede Kamer en formerende partijen op om onmiddellijk werk te maken van oplossingen voor de wooncrisis. Het is nu tijd voor een fundamenteel andere visie op huisvesting, die mens weer boven markt stelt.
Het probleem
De beschikbaarheid en betaalbaarheid van huisvesting staan zwaar onder druk. Het aantal dakloze mensen is in tien jaar verdubbeld en de woningnood is geëxplodeerd. Mensen met lage inkomens worden geraakt doordat sociale huurwoningen op grote schaal worden verkocht, geliberaliseerd of gesloopt. Vooral voor mensen met een beperking, ouderen, jongeren en starters is er een tekort aan betaalbare woningen. Terwijl sociaal huren wordt gemarginaliseerd, is de vrijehuursector duur en onzeker geworden, waardoor nu ook middeninkomens tussen wal en schip vallen. Meer dan 800.000 huishoudens houden na het betalen van de huur te weinig geld over voor dagelijkse uitgaven. Nadat het huren verder is geflexibiliseerd wonen veel mensen noodgedwongen tijdelijk of onzeker: voor velen is woononzekerheid de norm geworden. Elk jaar weer zien we een groep (internationale) studenten die aan de start van het studiejaar dakloos zijn. De sociale ongelijkheid tussen huurders en woningeigenaren neemt nog steeds enorm toe, door de onevenredige voordelen die huiseigenaren genieten. Bovendien drijven financiële voordelen voor kopers en woningeigenaren de huizenprijzen enorm op, waardoor een eigen woning voor velen inmiddels onbereikbaar is geworden of mensen vastzitten aan torenhoge hypotheken.
Daar komt bij dat veel mensen slachtoffer zijn van discriminatie en uitsluiting door verhuurders en makelaars, maar ook door gemeenten die discriminerend beleid zoals de Rotterdamwet toepassen. Minder kapitaalkrachtige groepen worden verdrongen uit hun buurt en stad door gentrificatiebeleid van gemeenten, waardoor goedkope woningen verdwijnen en worden vervangen door duurdere woningen. Veel gemeenten zijn niet in staat statushouders waar ze verantwoordelijk voor zijn te huisvesten waardoor ze onnodig lang in AZC’s moeten wonen. Arbeidsmigranten, met en zonder de juiste documenten, zijn door het gebrek aan stabiele huisvesting slachtoffer van uitbuitingspraktijken. Met name de uitbuiting van ongedocumenteerde gezinnen, alleenstaande ongedocumenteerde moeders en vrouwen is onzichtbaar en hun situatie is vaak zeer precair. De Wet kraken en leegstand functioneert niet en heeft enkel mensen in precaire woonsituaties geduwd of gecriminaliseerd, terwijl huizenbezitters die leegstand creëren vrij spel hebben. Tegelijkertijd slaan beleggers en speculanten hun slag: voor hen zijn woningen handelswaar. Huisvesting is wereldwijd de veiligste investering geworden voor wie snel en makkelijk winst wil maken.
Dit alles is het gevolg van bewust politiek beleid op lokaal en nationaal niveau. In enkele decennia is beleid gericht op volkshuisvesting verworden tot beleid dat vooral de woningmarkt faciliteert. De marktwerking is doorgeslagen en steeds meer mensen voelen de negatieve gevolgen van de financialisering van huisvesting.
Wij eisen een radicaal andere visie op huisvesting
Huisvesting is een eerste levensbehoefte en een grondrecht. Het recht op huisvesting is vastgelegd in de Grondwet en de overheid heeft zich gecommitteerd aan dit mensenrecht via diverse internationale verdragen. Het woonbeleid moet gericht zijn op het verwezenlijken van dat grondrecht. Dat betekent concreet dat het woonbeleid gericht moet zijn op het realiseren en garanderen van voldoende, betaalbare en goede woningen, op het voorkomen van dakloosheid en huisuitzettingen, op het bewaken van gelijke toegang tot huisvesting en geschikte huisvesting voor mensen met een beperking en ouderen, op woonzekerheid voor iedereen, en op zeggenschap voor bewoners over hun woning en leefomgeving.
Afschaffing van de verhuurderheffing zorgt ervoor dat woningcorporaties weer kunnen bouwen en investeren in onderhoud en verduurzaming. Naast meer nieuwbouw moet veel meer werk gemaakt worden van het ombouwen van bestaande lege panden naar woonruimte. Marktwerking en financialisering van huisvesting moeten worden ingeperkt, omdat zij momenteel de beschikbaarheid, betaalbaarheid, toegankelijkheid en woonzekerheid bedreigen. Malafide verhuurders moeten worden aangepakt.
Een ander woonbeleid dat het recht op huisvesting centraal zet vereist in de eerste plaats een overheid die weer de regie neemt over huisvesting in plaats van het grotendeels aan de markt over te laten. Veel verantwoordelijkheden voor huisvesting liggen bij de regio’s en gemeenten, maar het Rijk moet te allen tijde verantwoordelijk zijn voor het waarborgen van het fundamentele recht op wonen op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Een eerste voorwaarde voor het oplossen van de wooncrisis is dan ook: breng het ministerie van Volkshuisvesting terug dat zich uitsluitend bezighoudt met beleid dat is gericht op het verwezenlijken van het recht op huisvesting.
- Zie hier de eisen en de ondertekenende organisaties
