Er zijn twee revolutionaire situaties geweest in Nederland sinds het uitroepen van het koninkrijk (in 1806, maar dat hoort “men” niet graag, Lodewijk Napoleon als eerste koning). De laatste tot nu toe was 1903, de stakingen waarbij het hard tegen hard ging – en de arbeidersklasse verloor.
En 1848, toen het bijna overal in Europa en Zuid-Amerika een en al revolutionaire onrust was – behalve in Nederland, dat onder de druk van die buitenlandse verwikkelingen dan wel zijn liberale grondwet kreeg, zonder slag of stoot.
De Grote Oorlog, nu meestal Eerste Wereldoorlog genoemd, ging wel voorbij aan Nederland, maar de echo’s van het kanongebulder klonken ook in dit land. Bijna een miljoen vluchtelingen uit België zochten en vonden een schuilplaats in Nederland. In 1915 werd het Dienstweigeringsmanifest gepubliceerd, dat als een subversieve oproep tot muiterij werd gezien en vele prominenten ter linkerzijde kennis liet maken met de gevangenis. Handelaren deden liever zaken met oorlogvoerende landen, dat leverde meer op, zodat schaarste voelbaar was – het Amsterdamse Aardappeloproer hakte er op in.
Er werd gemuit tegen de mobilisatie, in de nadagen van de oorlog, maar om nu te zeggen dat de vorming van arbeiders- en soldatenraden aan de orde was in Nederland – nou nee.
De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij was in 1894 opgericht als reactie op de revolutionaire retoriek van de Sociaal-Democratische Bond, waaruit zij voortgekomen is. Waarom vierentwintig jaar later oprichter Troelstra vond dat Nederland voor een revolutie stond is niet goed te volgen. Werd hij meegesleept door gebeurtenissen elders, Rusland, Duitsland, Hongarije? Wilde hij radicalen voor zijn? Maar waarmee dan?
De reactie kon antwoorden: “Weg met de socialen, leve Willemien” en daarmee was de revolutionaire kous af voor Nederland. Het georganiseerde spontane oranjevolksgevoel vierde hoogtij.
De oproep van Troelstra is vaak zijn “vergissing” genoemd. Hoe het ook zij, de zo gouvernementeel ingestelde sociaal-democraten hebben er een prijs voor betaald die tot op heden niet afgelost is – u kent de scheldverhalen over de PvdA die het ongeluk voor het vaderland is, nietwaar?
Het WBS-verhaal over Troelstra’s vergissing.
Meer en mijns inziens een helderder verhaal hier.
Deel van de serie over de Rode Canon.
Het was geen vergissing; de man was gewoon zijn tijd ver vooruit 😈
Als een oproep tot revolutie tot behoorlijke sociale hervormingen leidt dan noem ik dat niet mislukt. De SDAP kreeg voor een behoorlijk deel diens zin.
Volgens de Communisten zoals mijn Opa was Troelstra gewoon een lafaard die op het laatste moment terugkrabbelde ( om met Opa te spreken :” en de PvdA is net zo ”)