De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij is in 1894 opgericht als alternatief voor de Sociaal-Democratische Bond die het gewelddadig omverwerpen van de bestaande orde niet per se wilde afwijzen. Prompt na de oprichting van de SDAP werd de SDB verboden. Veel toekomst was er voor die laatste organisatie toch niet meer inmiddels.
We zijn 121 (nog net) jaar verder. De eigenlijke sociaal-democratische partij is in 1946 opgegaan in een verband met de Christen-Democratische Unie, de Nederlandse Volksbeweging, de Vrijzinnig Democratische Bond en losse “doorbraak”-mensen voorzover die niet in de NVB vertegenwoordigd waren.
Het zou altijd even slikken moeten zijn voor mensen die de Partij van de Arbeid sociaal-democratisch noemen, zoniet socialistisch (dit was met name bij de omroep gebruikelijk tot de SP vertegenwoordigd raakte): in 1946 is dit streven “weggefuseerd”.
Toch is het beginselprogramma van 1977 van de PvdA zeker in de context van het huidige politieke spectrum radicaal. Het stelt “milieu”-doelen die je van de partij zoals die zich gedragen heeft de afgelopen decennia niet zou verwachten, het schrijft gemeenschappelijk eigendom van nuts- en strategische bedrijven voor – precies wat de reëel functionerende PvdA nou juist NIET heeft voorgestaan of nagestreefd, de afgelopen dertig jaar – in ieder geval na het terugtreden van Joop den Uijl. Naast de (mede)zeggenschap van werkenden in bedrijven of organisaties. Integendeel dus. De nutsbedrijven geprivatiseerd, de volkshuisvesting opgeheven, het ziekenfonds afgeschaft, de “tegenprestatie” voor de bijstand oftewel het afschaffen van het minimumloon door middel van dwangarbeid, de bonden in de verdrukking geduwd – het is allemaal met medewerking van de PvdA als regeringspartij doorgevoerd of gehandhaafd. En dan moet ik nog de strenge wetgeving tegen vluchtelingen van latere partijleider Cohen noemen, een verworvenheid die de partij ontzegd wordt namens ultrarechts, dat de toon zet in Nederland zonder dat de PvdA er een verweer tegen heeft.
In de peilingen worden deze zegeningen beloond met zeteltallen die soms in een enkel cijfer uitgedrukt kunnen worden. Het zal dan wel meevallen en ik hoor het de opvolger m/v van Samsom al zeggen bij die 14 zetels in de Tweede Kamer straks: wij klimmen uit het dal.
Een Corbyn in Nederland zou niet veel meer hoeven doen dan de PvdA er aan herinneren dat de partij een beginselprogramma heeft en dat die zich daar aan moet houden. De kans dat er intussen een ander programma komt is niet zo groot. Wat valt er aan het beleid van Van Rijn, Klijnsma, Dijsselbloem, Asscher, Bussemaker, Plasterk en nog wat lui te verwerken in kiezers aantrekkend programma, laat staan een beginselprogramma? De opsomming van de namen alleen al.
Wie wil proberen het tij te keren, Met vertrouwen linksom wens ik veel succes, maar in feite kun je net zo goed een nieuwe partij beginnen. Voorzover partijen nog toekomst hebben zou zo’n initiatief meer toekomst of perspectief hebben dan proberen het roer van de club van Samsom om te gooien.
– Tekst ter aankondiging van de Joint Politics, SALTO Stad FM, Amsterdam, 18-20 uur 17 december aanstaande
