Dit is een gastbijdrage van Sarah Morton.
Wil speciaal onderwijs zeggen dat de beroepskrachten er zijn om je kind te helpen, dat de aanpak is afgestemd op wat een kind nodig heeft?
Als je als leerling gevoelens als verontwaardiging, paniek, woede, afschuw, stress of zelfs humor of liefde liet zien, kon dat tegen je gebruikt worden op de school waar ik zat. Zeker kinderen en jongeren met emotionele problemen liepen en lopen risico om lichamelijk en/of geestelijk mishandeld te worden… Hetzij door onmacht, hetzij door frustratie van de betreffende leerkracht.
Op mijn school gebeurden dit soort dingen geroutineerd. Een leerling die iets weigerde en daarin volhardde, kon rekenen op een pak rammel, schoppen of om door elkaar geschud of uit de klas gesleept te worden. Voor mijn ogen tuigde de leerkracht klasgenoten af. Ook intimidaties zoals schreeuwen en dreigen, waren hier ‘gewoon’. Wie in bizarre omstandigheden opgroeit, ontwikkelt een bizar gevoelsleven. Zo ben ik gewend geraakt aan geweld. Niet dat ik gewelddadig naar anderen ben, maar van binnen reken ik nog steeds op agressie. Inmiddels zit ik op kickboksen. Het heeft weken geduurd voordat ik de sportleraren ook maar een beetje vertrouwde en zelfs na maanden is dat vertrouwen nog broos. Als er iemand naar me toe liep, werd ik zenuwachtig. Het heeft lang geduurd voordat ik doorhad, dat de sportleraar niet op me afliep om me iets aan te doen of omdat ik de les saboteerde (een beschuldiging die ik vaak moest ontvangen op het speciale onderwijs), maar om bijv iets nog een keer voor te doen of uit te leggen. Je zou denken dat het voor een autist op een speciale school veiliger zou zijn, dat een reguliere kickboksvereniging toch een harder wereldje is. Schijn bedriegt.
De ZMOK school (Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen) waar ik van mijn twaalfde tot mijn achttiende heb gezeten, schijnt niet uitzonderlijk te zijn met gewelddadige praktijken, want ik heb van meer mensen gehoord dat het juist met deze scholen slecht gesteld is en dat docenten losse handjes hebben. Wat een mokerslag is op het toch al wankele evenwicht van autistische kinderen. Wat me nog steeds verwondert is hoe dit structureel heeft kunnen en mogen plaatsvinden. Al die leerlingen hebben toch ook ouders? Wisten die van niets? Hebben die nooit een klacht ingediend? In mijn geval in elk geval niet. Alsof het autisme een vrijbrief is om iemand ervan langs te geven. Welke rechten of regels beschermen deze kinderen? Want aan de andere kant konden leerlingen zeker niet straffeloos elkaar of zelfs een meubelstuk te lijf gaan. Zelf heb ik ook nooit aangifte gedaan. In plaats daarvan heb ik mijn ervaringen verwerkt in een autobiografische roman.
Toch bestaan mijn ervaringen niet alleen uit ellende. Zo waren er ook momenten dat de leerkracht gunstig gestemd was, of dat ik wat af lachte met klasgenoten. Wat nog het meest telt: er werkte een toegewijde zachtaardige lerares, waar ik helemaal idolaat van was: Luka. Zij was oprecht en onopgesmukt. In mijn boek Collision heeft Luka allerlei rollen: een lieve, betrokken spelbegeleidster, een zonderlinge fascinerende vrouw, een verlosser, engel en een tragisch figuur.
De school probeerde mijn oprechte liefde voor Luka te ontmoedigen. Terwijl dit lichtpunt me juist overeind hield, iemand met wie ik een liefdevol contact op kon bouwen. Op school mocht je geen gevoelens hebben die verder gingen dat iemand mogen of iemand niet mogen.
Vreselijk om te lezen! Ik heb op een dergelijke school gewerkt als docent, maar ik heb in die tijd nooit mishandelingen gezien. Wel was ik zelf altijd op mijn hoede, omdat ik regelmatig stoelen, krukjes, blokken en scharen naar mijn hoofd kreeg. De veiligheid van de andere leerlingen vond ik altijd voorop staan en ik heb wel eens een leerling vast moeten pakken, om hem of haar naar een veilige plek te begeleiden, maar daar kregen we training in, om dat op een correcte manier te doen.
Ervaarde je dat als een pak rammel? Ik kan me namelijk niet voorstellen dat docenten daadwerkelijk een pak rammel geven. Wel heel vervelend, dat jij het zo ervaren hebt!
Het betreft hier een zeer ingewikkelde en pijnlijke situatie die heel erg door de eigen perceptie o.a. wordt gekleurd. Inderdaad is de kop op zijn plaats.
“Al die leerlingen hebben toch ook ouders? ”
Strikt medisch gekeken is er een hoog percentage van autistische ouders van autistische kinderen.
Ik wet niet of het helpt, maar ik wou het even vertellen. Sterkte Sarah.
Ik was in de jaren 70 ZMOK scholier en bijna alle leerkrachten die ik heb gehad, pasten lijfstraffen toe. Die varieerde van een tik met het kootje van de middelvinger op het achterhoofd (bij ons bekend als de okkernoot) tot slaan in het gezicht en schoppen. De leerkrachten hadden een grote vrijheid, wat soms geweldig, soms dramatisch uitpakte. Ik heb een klasgenoot gehad die werd gepest om vermeende homoseksualiteit, de leraar deed daar vrolijk aan mee. Dezelfde leraar vond het ook prima dat er pornografische stripboekjes in de lectuurbak lag.
Ik heb het als een erg verwarrende tijd ervaren en vooral in de latere jaren heb ik mij altijd onveilig gevoeld op school. Het moet voor een autistisch kind een ware hel zijn. Daarom is het voor mij moeilijk te begrijpen dat een kind waarvan men weet dat het autistisch is, op zo’n school zet. Ik zou degene die dat op zijn geweten heeft graag op een opvoedkundige okkernoot willen trakteren.
Dankjewel voor het schrijven van dit boek. Ik ga het zeker lezen.
Vergelijkbare ervaringen van veel minder intense aard zijn mij bijgebleven uit een periode van zeker 30 jaren dat ik niet normaal uit mijn woorden kon komen door een stotterprobleem dat dan je hele leven met anderen gaat beheersen. Maar op een gegeven moment toen ik zelf kinderen had waarmee ik probleemloos communiceerde kwam ik tot de constatering dat het probleem was opgelost. Dus geloof me het leven zelf weet het veel beter dan welke deskundige ook. Die graven zich in in hun deskundigheid en hebben geen oog meer voor het echte leven. Ik wens je heel veel succes met het delen van je verhaal met de wereld.
Maaike Schreef:
Ik heb dezelfde ervaringen in de USA …, en ben gebeten , bespuugd , en geslagen , een van mijn collega’s met een glasscherf opengehaald ect ect , het enige geval van geweld wat ik wel gezien heb leidde meteen tot ontslag en een aanklacht . Een keer tijdens een storm ( dit was een residentiële setting ) ontplofte de boel nadat de kinderen de sportzaal openbraken en de honkbalknuppels pakte .. uiteindelijk kwam de staatspolitie van Massatuchets om de boel weer onder controle te krijgen .. een week later kwamen ze weer , nu voor nazorg , wat moet je als politieagent als je door 3 twaalfjarigen met honkbalknuppels en stoelpoten word aangevallen … ???
Mijn broer heeft op een LOM-school gezeten en heeft daardoor de gevolgen heel lang met zich meegedragen. Kwam zelfs een keer thuis met een afgebroken tand, omdat volgens hem de leraar hem hard door elkaar heeft geschud en op de grond heeft geduwd. Toen mijn vader de leraar daarover sprak, ontkende de leraar alles. Mijn vader geloofde de leraar nog ook, vanwege zijn overtuiging dat een leraar het beste met de leerling voor heeft en hij niet kon geloven dat een leraar tot zoiets in staat is.
Het zelfvertrouwen van mijn broer heeft een flinke deuk door de belevenissen op die school gekregen
en kon zelfs als volwassene geen baan lang behouden. Gelukkig heeft hij de laatste vijf jaar bij dezelfde werkgever kunnen blijven als monteur tot volle tevredenheid van zijn werkgever.
@ Maaike:
Hoi Maaike,
die kant van het verhaal ken ik ook. Als een kind anderen te lijf gaat of met spullen bewerkt, moet je inderdaad lijfelijk ingrijpen. Leuk is anders, maar ik begrijp dat je soms geen keus hebt.
Maar op mijn school werd er wel degelijk door elkaar geschud, gesleept en zelfs geschopt en geslagen door leerkrachten, ook als het kind zelf geen agressie vertoonde of bijv tegen een stoel schopte (zonder dat een ander kind daarbij gevaar liep)
Ook gevaarlijk voor een leerling was: iets weigeren, iets niet willen, iets niet durven, zwijgen als men wilde dat je antwoord gaf, spreken als men wilde dat je je mond hield, een eigen mening hebben.
Het is gebeurd dat een leerling naar de gang werd gestuurd omdat hij “Ik?” vroeg. De leraar mocht hem niet. Op een keer zei hij: “Ga jij maar naar de gang” Hij had het tegen een andere jongen, maar de jongen die gewend was straf te krijgen, zei verbaasd: “Ik?” Toen was het: “Ja, ga jij ook maar”
Niet elke leerkracht was zo, sommigen werkten wel met hun hart, waren betrokken en zetten zich in voor het welzijn van de kinderen. Maar dat waren uitzonderingen.
@ Dolf:
Hoi Dolf,
de dingen die je zegt, zijn voor mij ook heel herkenbaar. Ook plezier maken ten koste van een leerling, was ‘normaal’ op school. Ik waardeer dat je er ook zo open over schrijft en dank voor de interesse in mijn boek!
Verschrikkelijk zeg. Ik was slechts een beetje moeilijk als kind, en heb het geluk gehad op tijd op een heel gewone school geplaatst te zijn met grotendeels leraren die niet hysterisch reageerden op mijn soms wat moeilijke gedrag, in tegenstelling tot onze dorpsschool.
Ik wil nog even antwoord geven op de vraag “Al die leerlingen hebben toch ook ouders? ”. Nee, heel veel van mijn klasgenootjes zaten in kindertehuizen, of kwamen uit gezinnen waar lichamelijk/geestelijk geweld een constante was. Bovendien, als je een kind van de ZMOK afhaalt, naar welke school moet het dan?
Op de jongensschool waar ik zat, was ook geweld tussen de leerlingen schering en inslag en was er een duidelijke hiërarchie. Wie de mores van onze apenrots niet begreep, liep klappen op. Daarom vind ik het ook bijna misdadig om een autistisch kind op zo’n school te plaatsen.
De crux van het verhaal is denk ik dat de ZMOK school in de praktijk een Château d’If is, bedacht om kinderen die om wat voor reden niet goed in het maatschappelijke pulletje vallen, af te schermen van de rest. Ontsnappen is onmogelijk, een kind dat daar terecht komt kan een behoorlijke schoolcarrière gedag zeggen. En tenzij je een leerkracht treft waarmee het klikt, blijven problemen en tekortkomingen leidend en niet je mogelijkheden en talenten. En wat kan je ook verwachten, wanneer je kinderen met uiteenlopende problemen bij elkaar propt?
Ik had gehoopt dat in de dertig jaar tussen mijn schooltijd en die van Sarah, er iets van een leerproces zou hebben plaatsgevonden. Helaas lijkt dat niet gebeurd te zijn. Misschien komt dat wel door de destructieve formule van het ZMOK onderwijs. Wie durft ondergedompeld in zoveel negativiteit nog naar het licht te zoeken? Dan is het makkelijker om misstanden domweg te ontkennen en lekker de perceptietruc toe te passen, waarvan de reactie van Maaike een klassiek voorbeeld is.
Beste allen,
ik waardeer jullie openhartige en eerlijke reacties. ‘Mooi’ om te lezen dat mijn verhaal verkenbaar is. Mooi tussen aanhalingstekens, omdat het eigenlijk te triest voor woorden is, dat zulke opvoedkundige praktijken ‘normaal’ zijn.
Ja, op mijn school kwam er ook geweld voor tussen leerlingen of naar een leerkracht. Dat laatste was meestal uit paniek of onmacht. Voor de goede orde: Het was geen school voor jeugddelinquenten.
Het was een cluster 4 school.
“Op een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen (ZMOK) zitten kinderen met ernstige gedragsproblemen of psychiatrische problemen.”
http://www.kennisring.nl/smartsite.dws?id=32673
De leerlingen waren niet allemaal moeilijk opvoedbaar of agressief, maar we werden wel allemaal neergezet als psychiatrische gevallen. Met de DSM (de bijbel van de psychiaters) als leidraad. rolleyes 🙄