Veel gemeentes zitten in financieel zwaar weer. Dit is aan de ene kant hun eigen schuld omdat er teveel geld verdwijnt richting prestigeprojecten: een winkelstraat die omgetoverd wordt tot boulevard, bouwkosten die bij de overheid altijd stukken duurder uitvallen, een bodemloze put oftewel een theater in stand willen houden terwijl er in een straal van 40 kilometer zeker 5 andere noodlijdende theaters zijn etc., etc. Er is dus geen buffer aangelegd om barre tijden op te vangen.
En inmiddels zijn de barre tijden dankzij corona iets sneller aangebroken dan was voorzien.
Meer en meer gemeentes moeten fors bezuinigen op Jeugdzorg en de WMO omdat ze voor deze takken van sport te weinig geld krijgen van het Rijk.
Rest de vraag wie binnen de gemeente de rekening gepresenteerd krijgt. Je zou natuurlijk de tekorten evenredig kunnen uitsmeren over alle inwoners. Gemeentes gebruiken daar de onroerendgoedbelasting vaak voor. Dan dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten. Maar juist die sterkste schouders hebben daar helemaal geen zin in en zij hebben een prima lobby binnen de rechtse partijen.
Wie moet er dan voor opdraaien? De jeugd die gebruik maakt van de Jeugdzorg? De ouderen/zieken die, ongeacht hun inkomen, voor het geringe bedrag van 19 euro thuiszorg krijgen? Of de mensen met een beperking die zonder speciaal vervoer nergens kunnen komen? Of is er nog een groep labbekakkers op wie wel bezuinigd kan worden? En met labbekakkers worden dan uiteraard niet de ambtenaren bedoeld.
Nee, de labbekakkers zijn de mensen in de bijstand en dan met name het granieten bestand. 71% van de mensen in de bijstand komt nooit meer uit de bijstand. Er is geen werkgever die hen wil. Ze zijn te oud, te ziek, te kwetsbaar of ze hebben een beperking of ze hebben te maken met een of andere moeilijke situatie waardoor ze niet aantrekkelijk zijn voor een werkgever. Voor deze mensen loopt geen enkele lobbyclub zich het vuur uit de schoenen en zelf kunnen ze het niet. Ze worden niet gezien zoals ze zijn: kwetsbaar. En kwetsbaar kunnen we allemaal worden. Dat wordt nogal eens vergeten.
Het granieten bestand is de ideale pispaal. Ze worden uitkeringstrekkers genoemd, lamzakken, profiteurs. Er zijn maar weinig partijen die genoeg ruggengraat hebben om zich hard te maken voor deze groep. Je wint er geen stemmen mee. Tot zover visie en moraal.
Daarom wordt er als een malle bezuinigd, juist op deze groep. Alles wat het leven nog enigszins draaglijk zou kunnen maken, wordt wegbezuinigd zodat enkel nog het minimale wordt uitgekeerd. Dus: de bijzondere bijstand wordt bijna alleen nog maar gebruikt voor schuldhulpverlening, het potje voor studiekosten van de kinderen is wegbezuinigd, het potje om mee te doen aan de samenleving is ook weg, de individuele inkomenstoeslag staat in vrijwel iedere gemeente ter discussie. Dan hebben we nog de tegemoetkoming voor de armsten onder de armen, de meerkostenregeling voor chronisch zieken en gehandicapten. Zoals bekend maken zieken in dit land veel kosten. Hun eigen risico moeten ze gewoon volledig betalen en over eigen bijdrages hebben we het maar niet. Deze regeling is in sommige gemeentes volledig weggesaneerd en in andere geminimaliseerd. De ziekteboete is daarmee weer ingevoerd.
Maar niet in alle gemeentes wordt fors bezuinigd op deze regelingen. Het is dus geen wetmatigheid. Het hangt er van af wie in de coalitie zit. Bijzonder is het onderzoek van Lokaal Bestuur. Hieruit blijkt dat de aanwezigheid van de PvdA een dempend effect heeft op bezuinigingen op de zwakste groepen.
“Uit het bovenstaande kan je voorzichtig concluderen dat er andere keuzes worden gemaakt in gemeenten waar de PvdA deel uitmaakt van de coalitie. Bezuinigingen op inkomensondersteuning en kinderen in armoede zijn ontoelaatbaar voor gemeenten met sociaal-democraten in de coalitie. Bezuinigingen op de collectieve/voorliggende voorzieningen, de maatwerkvoorzieningen in de Wmo en de sociale basisinfrastructuur konden in de meeste gevallen voorkomen worden. Slechts in 25-28% van de gevallen waar de PvdA in de coalitie zit, werd op deze zaken bezuinigd.”
Ondertussen wordt meer en meer helder dat de bijstand te laag is om van te leven. In de eerste plaats omdat mensen in de bijstand sinds 2011 minder geld krijgen om van te leven. Dit om hen te prikkelen om aan het werk te gaan. Raar natuurlijk als je weet dat werkgevers 71% van de bijstanders gewoon niet willen. Maar wel weer typerend voor 3 kabinetten Rutte. Alles staat in dit rapport van CPB/SCP
Ook het Nibud geeft al jarenlang aan dat de bijstand te laag is om van te leven, al helemaal als je en ziek bent en in de bijstand zit. Je wordt dan ieder jaar weer om de oren geslagen met bezuinigingen terwijl je niks hebt misdaan.
Ondertussen komen ook gemeentes in beweging. Het duurt even maar dan heb je als uitkeringsgerechtigde ook niks. Mensen krijgen nauwelijks meer bijzondere bijstand voor incidentele uitgaves maar worden nu verwezen naar iets waarvan we dachten dat het hoorde bij de jaren 30 van de vorige eeuw: Liefdadigheid. Met de pet in de hand langs instellingen en familie gaat weer helemaal groot worden. En de vernedering natuurlijk ook. Want dat is het.
Handje ophouden bij organisaties als Leergeld en Kinderhulp omdat je zelf geen fiets voor je kind kunt betalen of omdat je graag wilt dat je kind mee op werkweek gaat. Absurd is het.
Om het feest compleet te maken rekken gemeentes hun beleid met betrekking tot het ontvangen van giften op. Ze bezuinigen aan de ene kant fors en aan de andere kant mogen mensen dus meer giften ontvangen. Bijzonder die afschuiving van verantwoordelijkheid. Dat mensen meer baat hebben bij een inkomen op Nibud-niveau is blijkbaar niet aan de orde.
In een interview in het Parool stelt wethouder Groot Wassink: “Volgens het gemeentebestuur is de bijstandsuitkering in Nederland te laag, 1500 euro per maand voor een gezin en 1075 euro voor een alleenstaande, inclusief vakantiegeld. “Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat dit echt te weinig is om van te leven, zelfs met alle regelingen die bestaan,” aldus Groot Wassink. Met andere woorden: mensen zonder werk kunnen best wat gratis boodschappen van ouders, familie of vrienden gebruiken.” Daarom mogen in Amsterdam bijstandsgerechtigden jaarlijks 1200 euro aan giften, zoals boodschappen, ontvangen. Van wie is natuurlijk de vraag. Arme mensen kennen namelijk vaak alleen arme mensen. Het is ook een vraag van rechtvaardigheid: waarom mag iemand die een groot en rijk netwerk heeft wel 1200 euro extra per jaar krijgen en een ander niet? Hoezo, zelfde monniken zelfde kappen?
Is 1200 euro voor iemand in de bijstand al een fors bedrag, in de Gemeente Teylingen weten ze van gekkigheid helemaal niet meer wat ze moeten doen. Teylingse bijstandsgerechtigden kunnen de komende 6 maanden giften tot 2000 euro aannemen zonder daarbij gekort te worden op hun bijstandsuitkering. Joost mag weten waar het geld vandaan moet komen maar in verkiezingstijd klinkt het geweldig betrokken. Helaas lost dit niks structureels op. Aan symbolische maatregelen hebben uitkeringsgerechtigden helemaal niks.
Voor een structurele oplossing zou het beter zijn dat boze wethouders met pek en veren naar Den Haag zouden afreizen om daar Mark en Wopke op een mestkar door de stad te trekken. Eerder gaan ze het niet snappen.
Het is schandalig om mensen uit te hongeren en de vernederende stap naar de liefdadigheid te laten zetten.
Marga Klompé zou zich in haar graf omdraaien als ze wist op welk laag niveau het Nederlands sociaal beleid zich bevindt.
- Uitgelichte afbeelding: Photo by Steve Knutson on Unsplash
