Al het geld dat in omloop is, is geleend. De overheid of banken brengen niet zomaar geld in omloop. En al ’t geld dat geleend is, is bezwaard met rente.
Het geld voor het betalen van rente wordt echter niet in omloop gebracht. Als de overheid, een bedrijf of een particulier een bedrag leent, komt alleen de hoofdsom in omloop. Dat betekent dat de schuldenaar de rente alleen terug kan betalen met geld dat ergens anders als hoofdsom van een lening in omloop is gebracht.
Een voorbeeld: In een negorij met tien gezinnen leent elk gezin bij de bank €100 tegen een rente van vijf procent. Het totale bedrag dat in omloop komt is €1000. Het bedrag dat aan de bank terug betaald moet worden is €1050. Waar komt de €50 vandaan? Als het dorp geïsoleerd is, is minstens één schuldenaar de klos.
En zo is het ook op een wereldbol met 195 landen. Als die landen alleen zaken met elkaar doen en niet met een of andere planeet, is minstens één land de klos, omdat het geld dat nodig is om de rente van zijn staatslening af te lossen gewoonweg niet bestaat. Dat land kan dat geld alleen verwerven via internationale handel, maar dan ontstaat het tekort elders. De hoeveelheid verschuldigde rente op wereldniveau kan onmogelijk betaald worden, tenzij de rente uit de hoofdsommen van nieuwe leningen wordt betaald en de rente van die nieuwe leningen weer uit toekomstige leningen, enzovoort. In de praktijk zijn natuurlijk veel meer landen de klos. De een zijn begrotingsoverschot is de ander zijn tekort.
Landen wier economie groeit hebben geluk. Zij kunnen nog meer geld lenen tegen lage rente om hun vorige lening én de rente af te betalen. En daarna moeten ze nog meer lenen om de rente van de laatste lening weer af te betalen. Landen wier economie niet groeit of zelfs krimpt hebben het nakijken. Ze kunnen alleen tegen hogere rente lenen en kunnen vaak alleen de economische groei bijbenen als ze hun economie openstellen voor buitenlandse investeerders. Vrij vertaald: Als ze hun elektriciteitsbedrijven, vliegvelden, goudmijnen en andere rijkdommen te koop aanbieden op de vrije markt, dan kunnen degenen die het goedkoopste kunnen lenen deze voor die landen cruciale bezittingen tegen een habbekrats opkopen.
Maar ook welvarende landen zijn nu al genoodzaakt, ondanks de lage rente, om sociale verworvenheden af te bouwen en de samenwerking te zoeken met andere landen. En als die samenwerking niet goedschiks tot stand komt, dan moet het maar kwaadschiks. De VS valt geen landen binnen omdat ze dat zo leuk vinden, het is een noodzakelijkheid om te zorgen dat de door schulden geplaagde economie blijft groeien om de verplichtingen die de regering namens haar burgers jegens de geldverstrekkers is aangegaan na te komen. En niet alleen de regering natuurlijk, maar alle met schuld bezwaarde ondernemingen die moeten blijven groeien om niet failliet te gaan.
Het bizarre van dit leen-afbetaalproces is dat het een open einde heeft. Het gaat net zo lang door totdat de boel instort. Er is in een gesloten economisch systeem (b.v. de wereldeconomie) altijd een structureel tekort aan geld om de renteverplichting na te komen en de enige manier waarop die verplichting kan worden nagekomen is om nog meer te lenen. En om het onbeperkte tekort aan rente te kunnen blijven ophoesten uit nieuwe leningen, moet de economie steeds verder blijven groeien.
Maar economieën kunnen niet onbeperkt blijven groeien. De groei van de afgelopen eeuw is alleen mogelijk geweest door goedkope energie. Door snel beschikbare en goedkoop te produceren olie kon de wereldeconomie en de wereldbevolking explosief groeien. Maar de productiecapaciteit van olie, en dus ook de beschikbaarheid ervan, kan niet lineair meestijgen met de economische bedrijvigheid.
Vergelijk de aarde met een petrischaaltje vol bacteriën die op een eindige voedingsbodem groeien. De bacteriën vermenigvuldigen zich zolang ze voldoende toegang hebben tot de voedingsbodem. Daar waar bacteriën te snel groeien, wordt het moeilijker om tijdig voedsel te bemachtigen en sterven er steeds meer bacteriën uit. Waar bacteriën langzaam groeien blijft de voedingsbodem langer goed bereikbaar.
En zo is het ook met de wereldbevolking die voor haar economische groei en existentie afhankelijk is van een eindige, eenvoudig te verkrijgen energiebron, nl. olie.
In feite heeft de mensheid zich door rente als vergoeding op leningen te accepteren in een Faustiaans pact van woekergroei gemanoeuvreerd waar geen ontkomen meer aan is, tenzij iedereen beseft dat degenen die het geld scheppen en daar rente over vragen dat alleen kunnen doen vanwege de collectieve illusie die we met zijn allen delen, een illusie die tot gevolg heeft dat we versneld onze gas- en olievoorraden plunderen, oorlogen voeren, landen militair en economisch terroriseren, staatsgrepen plegen en daarbij niet eens in staat zijn de gevolgen zoals hongersnoden en vluchtelingenstromen er mee in verband te brengen.
Economische groei heeft alleen de rijken rijker gemaakt. De lagere sociale klassen zijn er nauwelijks iets mee opgeschoten. Zaken die vroeger gratis en overal beschikbaar waren zijn nu geprivatiseerd en kosten kosten geld. Zelfs ons water kost straks geld en ons voedsel wordt gepatenteerd. De meeste mensen op de wereld kunnen maar nét rondkomen. Velen lijden honger, anderen zien hun pensioenen in rook opgaan of hun sociale zekerheden verdampen. Anderen vechten voor een bestaan, of spoelen voordat ze naar school kunnen dood op een strand aan. Miljoenen mensen zijn gestorven voor de economische ambities van het door schulden geplaagde Westen. Economische ambities die slechts één doel dienen: het nakomen van financiële verplichtingen jegens het grootkapitaal, de bankiers.
In feite is ons financiële systeem niets anders dan een uitgekookte manier om versneld al onze aardse grondstoffen er doorheen te jagen om voor de mensen die het geld verstrekken de aardse rijkdommen versneld om te zetten in blingbling, plastic tuinstoelen, CO2 en illusoire getalletjes op de website van een bank. Er is niets kostbaars aan geld, het kan in miljarden uit het niets bedacht worden terwijl de onderliggende waarde van dat geld nog verdiend moet worden in de toekomst. Het enige reële aan dit systeem van woekergroei is dat we uiteindelijk alle grondstoffen waar we de groei nu mee realiseren als idioten er door heen jagen, zodat ons niets meer rest. En dan komt de echte rekening pas.
De wereldwijde schuld bedraagt ca. $ 60.867.680.928.485. De onmogelijk terug te betalen rente bedraagt ca. $ 4.500.000. Per minuut.
Bankiers doen Gods werk, zei Lloyd Blankfein, de baas van Goldman Sachs. Maar hij bedoelde het werk van iemand anders. Enjoy the ride.
