Yanis Varoufakis presenteert op 9 februari de pan-Europese beweging DiEM25 in Berlijn. DiEM25 staat voor Democracy in Europe Movement 2025, met andere woorden: versterking van Europese democratie heeft topprioriteit. Een pleidooi voor het concept waardige democratie in de EU is zeker niet nieuw. In tal van artikelen en boeken is dit reeds ter sprake gekomen. Zo heb ik lezers in 2011 de les gespeld in ‘De eurozone: een bar en boze versie van de Poolse Landdag‘:
Of de euro zal overleven is koffiedik kijken. De edele afgevaardigden in de Sejm [Poolse parlement] brachten met hun nadruk op individuele vrijheid, met de ‘uiterst’ belangrijke soevereiniteit van hun eigen landgoedje, het gemeenschappelijk belang uiteindelijk om zeep. De les is dat de economische soevereiniteit van de lidstaten in de eurozone vervangen zal moeten worden door een nieuwe democratische structuur, wil de muntunie standhouden.
Weliswaar is het probleem dan benoemd, maar daarmee ligt een begin van een oplossing echter nog ver weg. Begin 2014 had ik ijdele hoop dat de tijd rijp was om verder te ‘PISsen’. In ‘Partij voor de Internationale Solidariteit‘ (PIS) is gesteld:
Al met al is het broodnodig dat er een politieke partij komt die de internationale solidariteit serieus neemt en universele mensenrechten respecteert. Dit is zelfs een historische noodzaak.
De ontwikkeling van zo’n partij zal moeizaam zijn. Links denkt nog voornamelijk ‘stalinistisch’. Daarmee doel ik op de idee van ‘socialisme in één land’. Deze idee werkte in de Sovjet-Unie, werkte enigermate in de tijd van de naoorlogse wederopbouw, maar is in het huidige tijdperk van globalisering uitgewerkt. Landen bezitten de economische instrumenten niet meer om adequate maatregelen tegen crises te nemen. Dat begrijpt een groot deel van links niet, het begrijpt niet dat alleen internationale samenwerking kans op tegenwicht aan multinationale ondernemingen biedt. Maar het goede nieuws is dat er een kleine voorhoede op links de ontwikkelingen wel doorheeft. Die gaat zich nu organiseren.
Wat is DiEM25 anders dan de organisatie van een linkse voorhoede die zich van onderop internationaal, pan-Europees in dit concrete geval, organiseert? Het idee van internationale organisatie van onderop is evenmin nieuw.
Daarentegen is de figuur Varoufakis wel nieuw. Hij is een held. De Griekse ex-minister van Financiën heeft met overtuigende argumenten gestreden tegen de neoliberale trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en Internationaal Monetair Fonds). Zijn nederlaag heeft de trojka een pyrrusoverwinning bezorgd. Want nog steeds is er geen oplossing voor de eurocrisis, terwijl economisch valide argumenten van Varoufakis achteloos en rücksichtslos van tafel zijn geveegd door de loopjongens van de top 1 procent, en steeds meer Europeanen – heel weinig in Nederland helaas – krijgen dat door.
Bovendien is Varoufakis een intellectueel zwaargewicht. Voor zijn aantreden als minister was hij een van de prominentste economen ter wereld. Een grote geest is nodig voor een radicaal idee om momentum te krijgen. Het is niet voldoende om gelijk te hebben maar het is vooral de kunst om daarvoor erkenning te verwerven. Ter vergelijking: ruim 150 jaar na Charles Darwins ‘The Origin of Species’ is er nog steeds een groot aantal gelovigen in het scheppingsverhaal.
Kortom, een wereld van verschil tussen verleden en toekomst kan in de handen van Yanis Varoufakis liggen.
