Wat de hand te doen vindt – een verhaal van Frits de Boer

Het is alweer ruim drieëneenhalf jaar geleden dat ik voor de taak stond mijn kamer in mijn ouderlijk huis leeg te halen. Ik denk dat ik er zo’n 35 jaar eerder voor het laatst geslapen had, maar de kasten waren nog vol met het papieren spoor dat ik had aangelegd in de jaren zestig en de vroege jaren zeventig. Zo te zien waren die niet onderworpen geweest aan de bijtende kritiek der muizen, de jasjes die ik zo lang al niet meer gedragen had waren wel aangeknaagd, maar dat kan ook door motten gedaan zijn.

Ik vond een levensgrote kaart van de Nigerdelta die er uitstak tussen de spullen en waarvan ik echt niet wist dat er een exemplaar van bij mij zou zijn terechtgekomen. De kaart was gemaakt door betrokkenen bij de Werkgroep Geopol, Geologie en Politiek, onder leiding van de dwarse geoloog Tom de Booy van wie ik – dat stond mij nog wel bij – een lezing had geregeld tijdens de bezetting van het Instituut voor de Wetenschap van de Politiek, toen voor die ene maand Karl Marx-Instituut geheten. Waarschijnlijk had Tom de kaart voor dat doel meegenomen en was die zo bij mij terechtgekomen – zoniet, dan weet ik het echt niet meer. Zij zag er niet goed uit, en omdat het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) zich op loopafstand bevond belde ik op of men interesse had voor dit archiefstuk. “Kom maar brengen” was het antwoord van degene die er over ging. Door het onmogelijke formaat van de kaart bleef die onderweg in een vuurdoorn langs de gevel hangen wat een scheur opleverde. “O maar we kunnen de kaart scannen, geen probleem,” vertelde de vakreferent die allang niet meer zo mocht heten. Ik weet niet of dit inderdaad gebeurd is – het archief van Tom de Booy heeft in ieder geval ook een exemplaar en u kunt de afbeelding vergroten en printen, dan heeft u zelf meteen de kaart van de oliemaatschappijen die zich als gieren op Biafra stortten, 1967-1970. Waarvan de Shell zich bij uitstek verdienstelijk maakte bij de genocide door boten ter beschikking te stellen voor de verovering van de kust aan de door de Britse kolonialen aangestuurde troepen van Nigeria. Een verhaal dat u niet kent, maar Shell en Nigerdelta, dat is inmiddels wel bekend.

Bij het overhandigen van de kaart kon ik zelf zeggen dat zij thuis zou horen in het archief van het Biafra Actie Comité (BAC) dat zich in het IISG bevindt en dat dit archief verdere uitbreiding kon verwachten, want tussen mijn spullen moest er nog van alles met betrekking tot deze actiegroep zitten, naast de kaart. Ik moet het nog steeds uitzoeken – gelukkig bevindt zich alles wat uit mijn ouderlijk huis ter bewaring is meegenomen in mijn datsja, wat het zoeken makkelijker maakt. Maar ik ben er nog steeds niet aan begonnen. Degene die de kaart in ontvangst nam vroeg mij of ik de scriptie over het BAC kende. Nee, die kende ik niet. Er was dus iemand afgestudeerd op (onder anderen) mijn activisme, mijn begintijd? “Ja, in 2003” lachte de ander. Ik ga niet eens even kijken of dit jaartal klopte, het was in ieder geval in 2011 zelf alweer historie.

Degene die de scriptie had geschreven had moeite gehad met het opsporen van bepaalde betrokkenen. Hoewel de achternaam “de Berg” nou net niet veel voorkomt in een land waar zoveel mensen naar de afwezige bergen zijn genoemd denk ik dat juist daardoor de betrokkene niet te vinden was. Ik heb de scriptie ingezien – ik had destijds in 2011 geen moed of tijd er echt voor te gaan zitten. En ik zou het archief van het BAC zelf moeten opslaan, voorzover het zich niet in mijn datsja bevindt, om te kijken of ik er in voorkom onder eigen naam. Mijn werknaam/pseudoniem voor de bulletins was Frits de Boer en ik geef onmiddellijk toe dat als de onderzoekende toenmalige student die naam was tegengekomen de moed hem ook in de schoenen moet zijn gezonken. Bovendien meen ik mij te herinneren dat die stukken geheel anoniem zijn geplaatst.
Ik moet toch maar eens zelf in het archief kijken…

(Dit verhaal is nog lang niet waar het terecht zou moeten komen dus zwierig kondigt hij een of meer vervolgen aan, tot later…)