Het is hoogzomer, de hoogste tijd dus voor de EU om door te gaan met het laten verzuipen van vluchtelingen in de Middellandse Zee. De score staat momenteel op 1504 verdronken vluchtelingen. Tot nu toe hebben 55.001 de oversteek wel overleefd. Als het aan de EU ligt, zal dat ze weinig baten: ‘opvang in eigen regio’ of opsluiting in kampen aan de rand van de EU is beleid, deportatie is van het beleid een onderdeel. Kreperen in plaats van verdrinken. Dit intens gemene beleid verdient naast verachting vooral ook actieve tegenwerking. Jij kunt daarbij helpen. Jij kunt bijvoorbeeld op 10 augustus in Amsterdam laten zien dat je zij aan zij wilt staan met al diegenen die voor onvrijheid, onrecht en onheil proberen te vluchten.
Het protest van 10 augustus staat niet op zichzelf. Een paar opvallende verzetsdaden gingen er aan vooraf. Ik begin met de bestorming door migranten van de Spaanse enclave Ceúta in Noord-Marokko. Rond de achthonderd mensen vochten zich de enclave in, waarbij ze een zes meter hoog hek en de Spaanse veiligheidstroepen ter plekke trotseerden. De mensen hadden zich voorbereid op een harde botsing en hadden onder meer zelfgemaakte schilden. Dit soort bestormingen zijn er vaker, maar nu werd er van “geweld zonder precedent” gesproken. Natuurlijk verbleekt dat geweld nogal als je het afzet tegen het systematisch geweld waarmee de EU – in Spanje, in Italië, in Griekenland maar ook in Frankrijk, Duitsland en Nederland – vluchtelingen weert, interneert, deporteert. En wie niet wil dat vluchtelingen zich naar binnen vechten, kan maar beter helpen ervoor te zorgen dat deze mensen gewoon onbelemmerd Europa in reizen en gebruikmaken van hun fundamentele vrijheid om te gaan, te staan en te wonen in welk gebied ze willen. Migranten, vluchtende mensen die zich naar binnen vechten, laten iets belangrijks zien. Ze tonen aan dat vluchtelingen geen zielige, willoze slachtoffers zijn maar mensen die actief voor hun eigen vrijheid en waardigheid opkomen en hun eigen toekomst proberen vorm te geven. Het past mensen die het voorrecht hebben om niet te hoeven vluchten om naast deze vluchtelingen te staan en te helpen, niet uit liefdadigheid maar uit solidariteit.
Naast een vluchteling gaan staan uit solidariteit, dat is vrijwel letterlijk wat Elin Ersson deed. Deze Zweedse vrouw zat in een vliegtuig dat op het punt stond om te vertrekken. Ze ontdekte dat een van haar medepassagiers een Afghaanse man was die gedeporteerd zou worden naar Afghanistan. Ze was gaan staan, en bleef staan, uit protest. Ze zei: “ Zolang een persoon staat, kan de piloot niet opstijgen. Ik ga niet zitten totdat de persoon van het vliegtuig is”, waarmee ze op de man doelde die op het punt stond om uitgezet te worden. Elin Ersson livestreamde de gang van zaken. Ze lichtte nog toe: “Ik wil dat hij uit het vliegtuig gaat, omdat hij in Afghanistan niet veilig is. Ik probeer de regels van mijn land te veranderen, ik hou er niet van. Het is niet juist om mensen naar de hel te sturen.” Uiteindelijk verliet zowel de man als de vrouw het vliegtuig: de deportatie naar Afghanistan was voor dat moment voorkomen. Maar Elin Ersson kan een boete of gevangenisstraf krijgen, vanwege het weigeren om bevelen van de piloot te gehoorzamen. Als het zover komt, verdient ze solidariteit, zoals zij die opbracht voor de met deportatie bedreigde man.
We zitten niet allemaal in een vliegtuig samen met een voor deportatie bestemde vluchteling. We zijn niet allemaal in de gelegenheid om vluchtelingen die hekken overklimmen en gewapende troepen trotseren, rechtstreeks te hulp te komen. We zijn niet allemaal direct betrokken bij het onderdak brengen van vluchtelingen om ze uit handen van immigratie- en deportatiediensten te houden. Maar hoe dan ook, we kunnen wel iets doen ter ondersteuning van al dit soort activiteiten. We kunnen ons laten zien en laten horen op protesten tegen het wrede en onrechtvaardige beleid dat de EU – en afzonderlijke landen, ook Nederland – tegen vluchtelingen, hun bewegingsvrijheid en hun waardigheid voert. Dan weten vluchtelingen dat ze niet worden vergeten, dan weten mensen die met allerlei vaak riskante solidariteitsacties bezig zijn, dat ze niet alleen staan. Het beleid zal niet omzwaaien door een enkele demonstratie. Maar demonstraties helpen wel om de druk op te voeren om dat beleid zo onuitvoerbaar mogelijk te maken.
Een hele goede gelegenheid om te demonstreren hebben we op 10 augustus. Dan vindt in Amsterdam de actie “Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU” plaats. De actie is bedoeld om druk op de EU te zetten zodat vluchtelingen daadwerkelijk geholpen worden, in plaats van dat hulpverleners als criminelen worden bejegend en vluchtelingen blijven verdrinken. Uit de oproep: “Wij zijn solidair met alle mensen die op de vlucht zijn. We willen dat Europese politici stoppen de zogenaamde ‘Libische kustwacht’ als uitsmijter te gebruiken. In plaats daarvan moet de EU zorgen voor veilige vluchtroutes, decriminalisering van reddingsoperaties op zee en een menswaardige hervestiging van diegenen die moeten vluchten voor oorlog, geweld of armoede.” Hulde voor de breedte van de solidariteit; de oproep maakt dus nadrukkelijk geen onderscheid tussen mensen die vluchten omdat ze vervolgd zijn en mensen die vluchten omdat ze arm zijn.
Niet alles aan de oproep is perfect: die “menswaardige herhuisvesting” klinkt als iets waar overheidsbureacuraten een vervelende draai aan kunnen geven, en is nog geen openlijke erkenning van de vrijheid van migratie, de vrijheid om je woonoord te kiezen. Ook zijn er in de oproep zinsneden te vinden die spreken van de wens om het “migratiedebat weer in een humane, pro-Europese en democratische richting te sturen.” Humaan? Graag! Democratisch? Dubieus begrip in dit verband: wat als de meeste mensen in Europa vluchtelingen willen weren? Wijken we voor de meerderheid, ook als die meerderheid onrecht doorduwt? En “pro-Europees”? Dat kan alles betekenen. Ook de bouwers aan Fort Europa, het concept van waaruit het weren van vluchtelingen – via prikkeldraad, via het verdrinken van mensen, via deportaties – wordt gefaciliteerd, beschouwen zich veelal als pro-Europees. Ik denk dat we het hele concept ‘Europa’ aan de machthebbers en hun hardvochtige bureaucraten en propagandisten over kunnen laten. De solidariteit waar het om gaat is universeel, niet ‘Europees’ van aard.
Maar dit soort dubbelzinnigheden en problemen doen niets wezenlijks af aan de algemene richting van dit protest. Die richting is heel goed. De oproep ademt een geest van humaniteit en solidariteit die krachtige ondersteuning verdient. En niets hoeft actievoerders ervan te weerhouden om op de demonstratie zelf de discussie aan te gaan met mededemonstranten om tot verdere aanscherping in no-border-richting te komen en andere activiteiten in die richting onder de aandacht te brengen.
Ik zie dus geen erg goede inhoudelijke redenen om weg te blijven, en ik zie heel goede en urgente redenen om juist wel te gaan. Een aanzienlijke opkomst op deze demonstratie, gepaard aan een wellicht vriendelijk getoonzette maar inhoudelijk radicale boodschap, daar hoop ik op. Jij komt ook? Mooi!
Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU
vrijdag 10 augustus
17.00 uur – 19.00 uur
Dam
Amsterdam
Noten:
1 International Organization for Migration, “ Mediterranean migrants Arrivals Reach 55,001 in 2018; Deaths 1,504”, 27 juli 2018 , gevonden via Al Jazeera, “More than 1,500 people died trying to reach Europe in 2018: UN”, 27 juli 2018
2 Euronews, “Migrants storm fence at Spain’s Ceúta enclave”, 26 juli 2018
3 Al Jazeera, “Swedish activist stops flight from deporting Afghan man to ‘hell’”, 25 juli 2018,
Al Jazeera, “Swedish activist stops flight from deporting Afghan man to ‘hell’”, 25 juli 2018
4 “Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU” . Oproepen voor de demonstratie vind je inmiddels ook op Indymedia: “Seebrucke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU”, 25 juli 2018, https://www.indymedia.nl/node/44013 en op de website van Autonomen Brabant, “10 augustus, Amsterdam: Seebrücke – Demonstratie tegen vluchtelingenbeleid EU”, 27 juli 2018
Ook verschenen op Ravotr
