“Jemig, [in Amsterdam-Zuid] blijkt het vol te zitten met Joden. En het vervelendste is: het zijn zo veel Joden. Amsterdamse Joden. Je voelt je als Marokkaan nauwelijks op je gemak. Het lijkt Israël wel. Heel irritant allemaal. Zo veel Joden, dat voelt gewoon gek aan.” Vanwege deze uitspraak trekt Abdelkader Benali zich terug voor de 4 mei-voordracht. De context van de uitspraak is belangrijk. Hij zei dit in Beiroet in 2006 toen Israël net een totaal disproportionele, verwoestende oorlog tegen Hezbollah en Libanon voerde. Als je kritisch over die disproportionaliteit bent is het op dat moment logisch en legitiem om je niet op je gemak te voelen tussen aanhangers van Israël. Echter, wie weet hoeveel Joden in Amsterdam-Zuid aanhanger van Israël zijn? Joden die dat niet zijn hebben deze vijandigheid niet verdiend, maar krijgen deze wel over zich heen, puur omdat ze Joods zijn. Dat is antisemitisch. Ook als het maar een grap was zou Benali deze Joden zijn excuses aan moeten bieden.
Opvallend genoeg vinden juist deze Joden, bijv. Abu Pessoptimist en Een Ander Joods Geluid, het jammer dat Benali van de 4 mei-voordracht afziet, terwijl Joodse organisaties die pal achter Israël staan, zoals NIW en CIDI dat juist toejuichen. Tijdens de rel over antisemitisme bij Forum voor Democratie schreef Hella Rottenberg over NIW en CIDI: “antisemitisme van rechtse en uiterst-rechtse medestanders wordt genegeerd, gebagatelliseerd of door de vingers gezien, als ze maar ‘pro Israël’ zijn. Van linkse critici van Israël en moslims wordt elk woord gewogen, als het kan wordt er een rel getrapt en nooit wordt er iets vergeten of vergeven.”. Dit is precies wat Benali overkwam. Het lijkt er verdacht veel op dat de zonde van Benali niet het antisemitische over een kam scheren van Joden en Israël was, maar zijn niet-antisemitische Israël-kritische houding.
Onlangs las ik een kritisch artikel over de IHRA-definitie van antisemitisme. Rebecca Gould doet daarin suggesties om antisemitisme beter te bestrijden. De derde aanbeveling is om niet zozeer te focussen op bestrijding van personen die antisemitische uitspraken doen, maar meer op de bestrijding van de achterliggende antisemitische ideeën, “een diep reservoir van stereotypen en verhalen … waar mensen gemakkelijk uit kunnen putten”. In de rel rond Benali is dat het foute meme van het vereenzelvigen van Joden en Israël. Het frappante aan de hele rel is dat dit meme in de hele rel nergens benoemd wordt, noch door critici van Israël, die het zeker wel zouden mogen benoemen, noch door fans van Israël.
Het vereenzelvigen van Joden en Israël is een medaille met twee zwarte kanten. Enerzijds doet het legitieme vijandigheid jegens Israël overgaan in antisemitisme, anderzijds wordt het door pro-Israël organisaties juist gebruikt om kritiek op Israëls racistische behandeling van de Palestijnen als overdreven kritiek op “Joden als Joden”, als antisemitisme, te bestempelen. Een voorbeeld is de IHRA werkdefinitie van antisemitisme, waarover dezelfde mevrouw Gould schrijft: “Met haar intensieve focus op kritiek op Israël als een teken van antisemitisme is de IHRA-definitie zwaar betrokken bij de onderdrukking van Israël-kritische meningsuitingen in de afgelopen jaren.” Dit soort kritiek op de IHRA-definitie is er honderduit, zie bijvoorbeeld deze database met meer dan honderd kritische artikelen.
De valse beschuldiging van antisemitisme zien we in Nederland, maar in Israël/Palestina richt het meme veel grotere schade aan. Het vereenzelvigen van Joden en Israël vormt de kern van het zionistische idee dat Israël de staat van het Joodse volk is en dat het Bijbelse Land van Israël van het Joodse volk is, en niet van de Palestijnen. Dit heeft geleid tot een grootschalige etnische zuivering in 1948 en tot de huidige beschuldigingen van Israëlische apartheid “van de rivier tot de zee” door bijv. UN ESCWA en B’Tselem. Israël noemt zichzelf “Joods en democratisch”, maar volgens Jewish Voice for Peace is het in werkelijkheid een Joodse suprematie. Israël hoort niet een Joodse suprematie te zijn, maar een staat voor alle mensen die er thuis horen.
De context is belangrijk. In de context zijn de uitlatingen van Benali vrij onschuldig. Ik kan ook me niet voorstellen dat hij in een serieuze context alle Joden in Amsterdam-Zuid als aanhangers van Israël zou zien. Het meme is echter wel gevaarlijk. Het gebeurt in Nederland dat Joden die op straat als zodanig herkenbaar zijn lastig gevallen worden omdat gedacht wordt dat ze Israël steunen. De statistieken laten ook zien dat Israëlisch geweld leidt tot meer antisemitisme in Nederland. Aan de grafiek van antisemitische incidenten sinds 2000 kun je precies het Israëlische geweld tijdens de tweede intifada (2000-2005, bijv. in Jenin), de Libanon-oorlog (2006) en de oorlogen tegen Gaza (2009 en 2014) aflezen.
De conclusie is dat de strijd tegen zowel antisemitisme als anti-Palestijns racisme zeer gebaat is bij het bestrijden van het meme van de vereenzelviging van Joden en Israël. Helaas is in de hele rel rond Benali dit foute meme op geen enkel moment bestreden.
- door Jaap Bosma
- Bij wijze van noten:
Abu Pessoptimist: https://twitter.com/abuPessoptimist/status/1352281468119228422
EAJG: https://twitter.com/Anandstweets/status/1352586329306112001
NIW: https://niw.nl/benali-trekt-zich-terug/
CIDI: https://twitter.com/HannaLuden/status/1352282592414994433
Hella Rottenberg: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-cidi-en-niw-zagen-antisemitisme-baudet-door-de-vingers~b1053259/
Rebecca Gould: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/1467-923X.12883
Database van Lara Friedman van FMEP: https://fmep.org/wp/wp-content/uploads/Challenging-the-IHRA-Definition-of-Antisemitism.pdf
B’Tselem: https://thisisapartheid.btselem.org/eng/
JVP: https://twitter.com/jvplive/status/1352303440513306625
Antisemitisme statistieken en grafiek: https://www.republiekallochtonie.nl/blog/achtergronden/antisemitisme-de-cijfers-2019-en-het-beleid-2020
Jenin film (in Israël verboden): https://vimeo.com/499672067
