Doet de naam Altiero Spinelli ergens een belletje rinkelen? Reguliere lezers van Krapuul kennen hem wel want ik heb in ‘Van Ventotene-manifest via Krokodil-club naar Spinelli-groep‘ aandacht aan hem besteed. Volgens een pseudo-anoniem doch interessant bericht is Spinelli jammer genoeg vrijwel onbekend buiten zijn thuisland Italië. Zelfs de briljante autobiografie van deze constitutionele theoreticus is niet vertaald uit het Italiaans.
Het ontbreken van een vertaling is zeker jammer omdat na de lancering van de pan-Europese Democracy in Europe Movement 2025 (DiEM25) door Yanis Varoufakis in de toekomst vaker naar Spinelli zal worden verwezen. Als je de EU wilt democratiseren, bots je onafwendbaar tegen federalisme op. Spinelli heeft zich daar in extenso mee beziggehouden. De stukjesschrijver heeft zich zeer verdienstelijk gemaakt door zelf een passage uit diens autobiografie in het Engels te vertalen.
Zes hypotheses
Mijn leven kan worden uitgedrukt in zes actiecycli die ieder gebaseerd zijn op een andere hypothese.
- Tussen 1943 en 1945 werkte ik op grond van de hypothese van een onstuimige democratische renaissance die zou groeien uit de destructie van zowel de oude Europese orde als van die binnenin bijna alle natiestaten van Europa.
- Tussen 1947 en 1954 werkte ik vanuit de aanname dat het grote deel gematigde Europese ministers, aangemoedigd door de democratische missionaire geest die toen de buitenlandse politiek van de VS bezielde, naar ons zou luisteren en aanstalten zou maken om met de federale opbouw te beginnen.
- Tussen 1954 en 1960(?) werkte ik vanuit de aanname dat het mogelijk zou zijn om Europeanisme aan te wakkeren, nu verbrokkeld, in een groeiend volksprotest – in een congres van het Europese volk – gericht tegen de legitimiteit van de natiestaten.
- Tussen 1960 en 1970, bijna geheel teruggetrokken uit de actieve politieke, reflecteerde ik op de betekenis van de Europese Economische Gemeenschap, op de nieuwe aspecten van de introductie van nucleaire wapens, en op de mogelijkheid van een wederopleving van federalistische actie.
- Tussen 1970 en 1976 werkte ik vanuit de aanname dat de Europese Commissie politiek leiderschap zou opnemen in de herstart van de bouw van een politieke unie.
- Tussen 1976 en 1986 werkte ik vanuit de aanname dat het Europees Parlement een constituerende rol zou moeten spelen in de Europese integratie.
Elk van deze avonturen eindigde in een nederlaag van het avontuur en van mijzelf. Iedere keer heb ik ernstig geleden omdat ik niet alleen niet reëel vooruit was gekomen maar ook en bovenal tevergeefs een droom had nagejaagd.
[vertaald (geïnterpreteerd) uit het Engels]
Nieuwe kansen
De aanpak van Varoufakis lijkt op de derde piste van Spinelli. Heeft de Griek meer kans van slagen dan de Italiaan? Op de eerste plaats denk ik dat Spinelli te vroeg kwam met zijn federalistische idee. Uit mijn jeugd herinner ik me nog de haat jegens Duitsers van velen die WO-II hadden meegemaakt. In 1954, negen jaar na het einde van de oorlog, was het onmogelijk om over die diepe afkeer heen te stappen. Federalisme in Europa was toen tot falen gedoemd.
Voorts bestaat er een grote mobiliserende zwakheid: federalisme geeft geen maatschappijvisie maar stelt slechts een wijze voor waarop het bestuur van een samenleving democratisch gestalte kan krijgen.
Niettegenstaande de hier genoemde, voor de hand liggende verklaringen zou ik toch bijzonder graag de autobiografie van Altiero Spinelli lezen. Uit de geschiedenis moet je trachten lering te trekken. Welke obstakels is hij tegengekomen? Wat waren zijn overwegingen bij de verschillende stappen? Helaas beheers ik geen Italiaans. Wie vertaalt Spinelli’s boek?
UPDATE:
Een uitgewerktere versie is verschenen op openDemocracy: DiEM25 in the footsteps of Altiero Spinelli?
