Tussen de oorlogen

Gisteren bracht ik in het redactielokaal van Krapuul de tekst van Billy Bragg’s Between the wars ter sprake. Pyt stelde dat het over de tijd ging die wij interbellum zijn gaan noemen, tussen de twee grote oorlogen die Wereldoorlog worden genoemd. Ik meende dat het een verwijzing was naar de recentste oorlog die het Thatcherregime had gevoerd om de Falkland Eilanden (de Malvinas). Beide interpretaties gaan voorbij aan Billy Braggs dichterlijkheid: “between” kan net als het Nederlandse “tussen” naar tijd en naar plaats verwijzen. Onder Thatcher begon de grote implosie van het kolonialisme dat zoals Paul Virilio stelt in een soort terugwaartse oerknal tegen de “eigen bevolking” wordt gekeerd. De afbraak van de industrie, de sluiting van de mijnen en het geweld tegen de tot werkloosheid gedoemde stakende mijnwerkers, de binnenlandse oorlog, het imploderende kolonialisme. Midden tussen de oorlogen die even luwden na de Poll tax riots die Thatcher tenslotte ten val brachten.

Niet dat het kolonialisme zoals het meestal geïnterpreteerd wordt dan maar beëindigd is. Uit de losse pols doe ik een overzichtje van wat ik aan koloniale oorlog kan interpreteren zoals gevoerd door Groot-Brittannië. Vanuit historisch oogpunt zijn er enkele interessante mogelijke breukpunten te zien maar de interpretatie is zoals altijd open voor discussie. Ik raadpleeg geen internetbronnen of handboeken, ik doe het uit het hoofd. Dit betekent dat ik ongetwijfeld het een en ander over het hoofd zie. Als er een Grote Omissie is hoor ik het wel.

Oorlog gevoerd door het regime van Groot-Brittannië sinds 1945 – Brits-Indië en Palestina laat ik dan buiten beeld, niet omdat er geen geweld werd gepleegd, allesbehalve, maar omdat de kolonialisten het in feite al hadden opgegeven.

Dan beginnen we met de tussenkomst terwille van de collaborateurs in Griekenland, 1945-1949. Handig “vergeten” in “Europa”, niet ter plaatse uiteraard. Veel van wat de houding van de meeste Grieken bepaalt dezer dagen heeft de Duitse bezetting en de er op volgende Anglo-Amerikaanse agressie, gevolgd door een militaire staatsgreep 1967-74, als gekende achtergrond. Als je familie of vrienden verloren hebt door dit geweld “vergeet” je niet zomaar voor het gemak.

In samenhang hiermee de oorlog tegen de Grieksgezinde onafhankelijkheidsbeweging op Cyprus. Groot-Brittannië was na de onafhankelijkheid van Cyprus bij verdrag verplicht op te treden tegen zoiets als de staatsgreep in 1974 die leidde tot de Turkse invasie – het heeft even de andere kant opgekeken, zonder de militaire bases op het eiland op te geven. Deze oorlog leidde wel tot de val van het regime van militairen in Griekenland die dus zelfs niet konden doen waarvoor ze ooit aangenomen waren: oorlog voeren. Iets dergelijks gebeurde in Argentinië in 1982, toen het Britse leger de Malvinen in een moeizame loopgravenoorlog in de Antarctische winter heroverde en het Argentijnse leger zijn taak niet kon volbrengen. Terug naar de tijdsopsomming.

In 1950 vond de “internationale gemeenschap”- die werd op dat ogenblik uitgevonden – het nodig er op te slaan in Korea. Het duurde drie jaar en eindigde na enorme verwoesting en moord in een wapenstilstandsgrens die nauwelijks verschilde van de oorspronkelijke streep op de kaart.

In de jaren vijftig waren “the natives restless” in Kenia. Er moest uiteraard ordenend worden opgetreden in genocidale “politionele” acties met bijbehorende concentratiekampen. De onafhankelijkheid kon het niet tegenhouden, wel dat er radicale nationalisten aan het roer kwamen.

Samen met Frankrijk en Israël viel GB Egypte aan in 1956. Een tegenvaller was dat zowel de VS als de Sovjet-Unie deze koloniale oorlog afkeurden. Hier bleek GB voor het eerst duidelijk ondergeschikt aan zijn eigen ex-kolonie in Noord-Amerika bij het voeren van oorlog.

In het zogeheten protectoraat Aden werd een voortdurende vuile oorlog gevoerd tot de onafhankelijkheid van het gebied onder de naam Zuid-Jemen. In het aangrenzende Oman hielp de Britse luchtmacht de o zo beschaafde sultan het opstandige Dhofar terugbombarderen naar het stenen tijdperk – maar dan zijn we weer in de jaren zeventig.

Het schiereiland heette nog Mala(k)ka, de VOC had er koloniën op de kust gehad, in het Engels sprak men van Malaya. Na de Japanse capitulatie in 1945 werd ook hier guerrilla gevoerd onder leiding van communisten – zie ook Vietnam – en u begrijpt dat voor een ordelijke overdracht aan verantwoordelijke machthebbers gewapend optreden noodzakelijk was. Het heet nu Maleisië.
Met het verwijderen van een ongewenste premier in (Brits-)Guyana sluit ik, nog pas net halverwege de jaren zestig, voor vandaag af. De volgende keer gaan wij verder.

Illustratie: Britse propaganda voor de sultan van Oman – de hand van God zal het communisme verslaan!