Nederland had de eer een voorloper te zijn met wat we de jongerenrevolte van de jaren zestig zouden kunnen noemen: Provo was het eerst, 1966 was het “1968” van Nederland. Een apart aspect van die voorlopersituatie was dat de studentenbeweging in Nederland eerder een achterlopertje was ten opzichte van wat er “op straat” gebeurde” bijna vijftig jaar geleden. Een wederzijds rampzalige ontwikkeling was de greep die de Communistische Partij Nederland spoedig kreeg op de plaatselijke voortzettingen van de Studentenvakbeweging. De Marktconforme Contrarevolutie had het gemakkelijk. Waarschijnlijk nergens in Europa is “socialisme” zo’n vreemd woord voor studenten en docenten als in Nederland.
Het gekraakte Spinhuis in Amsterdam doet mij wat betreft organisatie van discussie lichtelijk liberaal aan: zogenaamde anarcho-kapitalisten laten discussiëren met een trotskist en een anarchist over de wenselijkheid van kapitalisme. Maar er zit toch al meer leven in dan lang voor mogelijk gehouden kon worden.
Aan de Universiteit van Amsterdam is inmiddels zoiets als een organisatie van Kritische Studenten, al zou ik uit de site niet kunnen opmaken of ze de collegejaarwisseling overleefd hebben.
Vanuit Utrecht wordt al geruime tijd de site Kritische Studenten (Utrecht) onderhouden, en met genoegen zie ik er een interview met Dennis Bos over zijn rol als docent en als historicus die het jonge volk toespreekt (KB=Krantje Boord, de interview(st)er van Kritische Studenten):
KB: Heb je nog tips voor studenten en toekomstige sociaal betrokken historici?
DB: Je moet je niet conformeren aan wat de eisen van het vak en de academie lijken te zijn. Word een heel erg goede historicus. Maar blijf vooral ook trouw aan jezelf. Er is nog altijd ruimte voor dissidente meningen, omdat er waarde wordt gehecht aan een diversiteit aan interpretaties. Houd dus vast aan je avontuurlijke geest, en beperk je niet tot het herkauwen van andermans ideeën. En als het niet lukt binnen de academie? Geschiedschrijving gebeurt ook veel daarbuiten. Schrijf dus die verhalen; vertel het na; zet ze online; maak er een brochure over en trek die deksel van de doofpot.
Dit is dan gericht tot geschiedenisstudenten, een behoorlijk marktonconform advies.
Anarchistische voorlieden als Tolstoj en Kropotkin richtten zich tot “de jongelieden” – eigenlijk werden in de eerste plaats studenten bedoeld – in hun tijd. In 1971, “mijn tijd” als beginnend anarchistisch-activistisch student was het nog een vraag; hoe de studenten te verbinden aan de strijd van de arbeidersklasse.
Lieve vrienden en vriendinnen die thans studeert, zou ik willen zeggen, lees de oproep van Kropotkin en denk na en bespreek wat je met deze tekst wel en niet aankunt in deze tijd – ook indien hij niet meer zo van toepassing is, is dit nadenken de moeite waard.
De Nederlandse heruitgave online.
En aan u allen: teken voor het behoud van Het Spinhuis als discussiecentrum.
