Op 6 december vindt in Amsterdam een demonstratie plaats.(1) Het wordt een zeer belangrijke demonstratie, een actie tegen het onrechtvaardig ontslaan van personeelsleden door bedrijven. Wat maakt deze demonstratie zo belangrijk dat je er, ook als je ver buiten de stad woont, best voor in de trein naar Amsterdam zou mogen stappen? Niet de omvang ervan: die zal wellicht klein genoeg zijn om er voor te zorgen dat jouw persoonlijke deelname een zichtbaar verschil uitmaakt. Wel het doel van de demonstratie, de aanpak erachter en het initiatief waar deze demonstratie uit voortkomt.
Allereerst de rechtstreekse aanleiding. Iemand die als uitzendkracht werkte bij het bedrijf Bleckmann, een distributiecentrum in Amsterdam, maakte daar bezwaar tegen ‘respectloos en onveilig gedrag van leidinggevenden’.(2) Een goede zaak dat hij dat deed! Daar dacht Bleckmann anders over: het bedrijf ontsloeg deze arbeider. Onrechtvaardig, vond hij, en dat vond ook het solidariteitsnetwerk Vloerwerk. Samen met Joery – pseudoniem van de ontslagen arbeider – voert dat netwerk nu actie. Eerst waren er enkele acties op de stoep bij Beckmann. Daarmee protesteerden Vloerwerkers tegen het ontslag, eisten ze geldelijke compensatie wegens dat ontslag, plus respect voor de mensen die bij Bleckmann werkten, en natuurlijk het ongedaan maken van het ontslag zelf. Ook poogden actievoerders MS Mode onder druk te zetten met protest. MS Mode doet zaken met Bleckmann; actie tegen MS Mode zet dus indirect ook op het doelwit van de actie zelf weer druk. Bleckmann bleek nu te willen praten, maar bood echter niets substantieels en eiste zelfs dat het ontslag van Joery maar berustend aanvaard diende te worden. Geen sprake van, vonden ze bij Vloerwerk. Terecht natuurlijk.
Om de druk op Beckmann verder op te voeren, gaat Vloerwerk nu op 6 december demonstreren. Dat is elementaire solidariteit met een onrechtvaardig ontslagen arbeider. Het is tegelijk ook een waarschuwing aan Bleckmann en andere bedrijven: sol niet met je personeel, want we laten dat niet passeren. Leidt de campagne – waar de demonstratie onderdeel van is – tot succes, dan is dat fijn voor Joery. Maar het is ook fijn voor alle anderen die in hetzelfde onzekere schuitje van flexibele en dus extra kwetsbare arbeidsverhoudingen klem zitten. Het zou een effectief schot voor de boeg zijn tegen bedrijven die hun personeel iets soortgelijks aan dreigen te doen als wat Bleckmann met Joery doet. Kijk naar jezelf, als je in soortgelijke arbeidsverhoudingen klem zit. Kijk naar je kennissen- en vriendenkring. Hoe veel mensen zijn er niet die net zo veel gevaar lopen, die morgen kan overkomen als wat Joery overkwam? Als je gaat demonstreren, doe je dat voor Joery, maar ook voor al die mensen in jouw eigen netwerk, en voor alle mensen in datzelfde gammele schuitje van wat ‘precaire arbeid’ wordt genoemd. Een succes tegen Bleckmann is een succes voor de solidariteit en de persoonlijke vrijheid van mensen om zich tegenover brute bazen uit te spreken en te verzetten.
Er is een extra belang in deze strijd. Dit is geen vakbondsactie. Vakbonden zijn zo ingekapseld in partnerschap met de ondernemers en de regering, dat zij aan rechtstreeks opkomen voor personeelsleden in de problemen amper iets bijdragen. Vakbonden hebben de rentabiliteit en de productiviteit van de kapitalistische economie zo verregaand geïnternaliseerd dat strijd voor een werkelijk beter bestaan van arbeiders al vrijwel bij voorbaat wordt afgeremd als ‘niet realistisch’, ‘niet haalbaar’ en dergelijke. Het recht van managers om op de werkplek als dictators te functioneren wordt door gevestigde vakbonden niet wezenlijk aangevochten.
Met die houding kan een Bleckmann dus ongehinderd een Joery ontslaan. Met zo’n vakbondshouding moet je natuurlijk ook niet verbaasd zijn dat jonge mensen, personeelsleden in flexibele arbeidsverhoudingen, uitzendkrachten en dergelijke, amper nog lid worden van die vakbonden, of zelfs weglopen. Dus dalen de aantallen vakbondsleden.(3) De slappe opstelling van vakbonden rond pensioenrechten en dergelijke draagt nog verder bij aan een toestand waarin vakbonden afkalven. Het zijn geen bolwerken van arbeidersverzet, maar instituties om arbeidersverzet in te kapselen en voor te zijn, via heel bescheiden concessies die ze van ondernemers en regering af weten te troggelen in ruil voor die meegaandheid.
Maar zonder – beroerde, want ingekapselde en systeemconform opererende – vakbonden is het leven voor werkende mensen natuurlijk niet zekerder en beter dan met die vakbonden. Een slechte buffer is vaak prettiger dan helemaal geen. De bescherming die vakbonden zo gebrekkig leveren, dient wel geleverd te worden.
En daar komt iets als Vloerwerk kijken. Geen vakbond, wel een initiatief voor zelfverdediging van arbeiders tegen bazen. Het idee is eenvoudig. Een personeelslid heeft problemen met de baas – te laag loon, slechte arbeidsomstandigheden, onterecht ontslag zoals Joery overkwam. Die arbeider wil actie daartegen. De arbeider benadert de mensen van Vloerwerk. Die gaan met deze arbeider samen actie voeren. Een brief naar de baas, een picketline voor de deur, een oproep om het betreffende bedrijf te boycotten. De arbeider doet zelf mee. Vloerwerk doet geen hulpverlening met jou als ontvanger van hulp, maar werkt op basis van actieve solidariteit met jou er middenin. Vloerwerk vraag tegelijk aan die arbeider om ook mee te doen in actie voor anderen die via Vloerwerk zich proberen te verdedigen. Vloerwerk komt voor jou op, jij komt samen met Vloerwerk ook weer voor anderen op. Dat is de aanpak.(4) Vloerwerk ontleent haar methode aan het Seattle Solidarity Network in de VS, dat een pioniersrol vervulde in deze aanpak.(5)
Zo cultiveert Vloerwerk een houding van actieve solidariteit, en van rechtstreekse inzet voor die solidariteit. Voor elkaar opkomen, de solidariteit niet overlaten aan bureaucratische instanties op wie je niet kunt rekenen, zelf actief worden om de solidariteit kracht bij te zetten: dat is de kern van de methode die Vloerwerk nu al enige jaren in een reeks van acties laat zien. Het is een methode die wijde verspreiding verdient, willen we werkelijk van onderop de macht van bazen in bedrijven uitdagen en een beter, vrijer leven van werkende mensen juist ook onderaan de arbeidsmarkt naderbij brengen. En wie wil dat nu niet? Precies: bazen willen dat niet. Maar die bazen zijn dan ook de vijand.
De demonstratie van aanstaande zaterdag heeft dus een betekenis die veel verder gaat dan het ontslag van een enkel personeelslid. Het is een stap om de kleinschalige solidariteit rond Joery om te zetten in iets groters, iets dat kracht uitstraalt. Dat maakt deelname van ieder van ons, van jou en van mij, zo belangrijk. Het zal trouwens geen geheel risicoloze actie worden. De eerder genoemde solidariteitsactie bij MS Mode is al vanwege intimiderend gedrag door handhavers en politiemensen stopgezet.(6) Het is een teken dat bazen en de bijbehorende ordetroepen zelfs de kleinschalige acties zoals Vloerwerk die op touw zet, al knap irritant beginnen te vinden. Het is dus een teken dat de aanpak van Vloerwerk het soort druk begint uit te oefenen waarvan ze maar wat graag gevrijwaard zouden willen zijn.
Welnu, die lol gaan we ze niet geven. De druk dient juist opgevoerd te worden, tot Bleckmann toegeeft, Joery zijn baan terug heeft met compensatie en alles, en andere mensen bij Bleckmann en anderen weten dat het dus mogelijk is om je met succes tegen de willekeur van de bazenmacht te verzetten. Daar hebben we allemaal – werkende mensen plus alle mensen die de solidariteit koesteren als wapen in de strijd voor vrijheid – iets aan. Dat maakt deze demonstratie dus meer dan waard om aan deel te nemen.
Noten:
1 De demonstratie is op 6 december, om 15.00 uur, parkeerplaats bij bushalte Ruigoord Dorp, Amsterdam. Bereikbaar met bus 282 vanaf station Sloterdijk. Zie ‘Demonstratie 6-12: Stop Onzin Ontslagen’, Vloerwerk, 30 oktober 2019. Er is op 3 december een actievergadering ter voorbereiding. Om 19.30 uur, in de Pieter Nieuwlandstraat 93-95 Amsterdam. Zie ‘Open Actievergadering: Stop Onzin ontslagen’, Vloerwerk, 27 november 2019
2 ‘Open Actievergadering: Stop Onzin Ontslagen, Vloerwerk, 27 november 2019. Hoe dat ‘respectloos en onveilig gedrag’ er uit zag lees je via: ‘Respect voor alle werkers bij Bleckmann: geen ontslag zonder reden!’ Vloerwerk, 24 september 2019
3 ‘Vakbonden verliezen in twee jaar 100.000 leden’, NOS, 25 oktober 2019
4 ‘Wat is Vloerwerk?’ Vloerwerk
6 ‘Succesvolle picket bij MS Mode beëindigd door handhaving en politie’, Vloerwerk, 19 november 2019
Ook verschenen bij: PeterStormt
