Na mijn stukjes over de Noorse soevereiniteit hierbij een meer algemene beschouwing over dit onderwerp. De achtergrond van dit stukje is een mail die ik ontving van mijn vriend W onder de titel ‘het vergruisde beeld’. Hij schreef:
‘Op Voltairenet heeft Thierry Meyssan een interessant stuk over het Midden Oosten [1]. Uit het stuk spreekt een kennis van details, die de indruk wekt dat Meyssan zeer goed ingevoerd is, ook kennis heeft van operaties achter de schermen (of in staat is die te interpreteren). Dat is misschien/waarschijnlijk ook zo.
Maar wat ik vooral interessant vind in het stuk (afgezien van de vraag of het allemaal juist is wat hij schrijft) is het beeld van een groot aantal partijen die strategieën ontwikkelen (waaronder de Britten en Fransen in Libië en Syrië, verder Amerikaanse generaals die tegen Obama werken, Erdoğan die een burgeroorlog wil riskeren, de verschillende huurlingenlegers onder de banier van de Islam) en de daaruit voortvloeiende snel wisselende coalities van partijen.
Dat beeld had ik ook van het stuk van Hodges over de VS en El Salvador dat ik je een paar dagen geleden stuurde: politieke machtsgroepen die criminele gangs inzetten, links tussen politiek en organisaties die de drugshandel controleren.
Dit toont eigenlijk hoe tegenwoordig politiek bedreven wordt. We zijn in de hele naoorlogse periode zo gewend geraakt aan een versimpeld beeld van de wereldpolitiek, n.l. de Oost-West tegenstelling, waar alle deel-conflicten onder vielen, dat we moeite hebben het huidige verbrokkelde beeld te doorzien’.
Tja, heavy stuff. Wat valt daarop te zeggen? Laat ik maar weer voor schoolmeester spelen (dat doet mijn vriend W ook regelmatig) en zie hier mijn antwoord:
In dit verband – van vergruisde beelden – denk ik aan 2 belangrijke mijlpalen: publicatie van Il Principe en Discorsi van Machiavelli, uitgegeven respectievelijk in 1532 en 1531, en daarna de mijlpaal van 1648, het jaar van de vrede van Munster, de vorming van soevereine natie-staten, met Nederland als een van de eerste en, meteen daarop, het opkomend absolutisme, overigens ook in Nederland – remember Oldebarneveldt.[2]
In de periode voorafgaand aan Il Principe was de situatie in Europa ook extreem vergruisd met wisselende allianties, konkelende elites, steden die elkaar bestreden, ‘godsdienst’-oorlogen en vooral veel bankiers die daar baat bij hadden en huurlingen die het uitvochten voor wie wilde betalen. Een van de meest saillante argumenten van M was dan ook: ‘de adel is het ongedierte van de staat’. Hij raadde de ‘Vorst’ aan om zich van die elites met hun huurlegers te ontdoen en over te gaan op een ‘staand’ leger. Machiavelli was zelf een tijdlang verantwoordelijk voor het opzetten van zo’n leger voor de stad Florence. Zijn boodschap werd overgenomen door de Leidse professor Lipsius (la constancia) die als raadgever optrad voor de Oranjes, ook wat betreft militaire zaken (discipline en drills). Vooral Maurits is bekend om de successen die hij met een zo gevormd staand leger wist te behalen. De volgende logische stap was de introductie van de soevereine natiestaat bij de vrede van Munster in 1648. Soevereiniteit en defensie zijn twee kanten van de medaille.
De pogingen van Napoleon en Hitler om die soevereine staten te bezetten en daarvan grote wereldrijken te maken waren in essentie een poging tot schaalvergroting van die soevereine staat, maar niet de afbraak ervan in wezenlijke kenmerken. Dat geldt ook nog wel voor de Koude Oorlog periode, met twee grote machtsblokken en ieders vazalstaten, al werd het begrip soevereiniteit toen al aardig verwaterd. Maar met ‘regime change’ kwam men nog een heel eind, al leidde dat soms tot fiasco’s, zoals bijv. het hardnekkige verzet van de Vietnamezen en de onderdrukking en wederopstanding van de Latijns-Amerikaanse staten in de jaren 70/80 hebben laten zien.
Dat tijdperk is nu definitief ten einde, mede geholpen door de ‘globalisering’ gebaseerd op de neo-liberale ideologie, die de macht terugbracht bij de konkelende elites met hun huisbankiers en de nieuwe huurlegers. Dit was mogelijk mede dankzij de voortschrijdende afbraak van de soevereine staat in al haar wezenlijke facetten (monetair, handel, militair, bancair, energie en voedsel ‘security’, gmo en Monsanto, TTIP, TPP en niet te vergeten Pharma, you name it, ja ook sociaal-cultureel). Politici, zoals bijv de onbetrouwbare en intellectuele lichtgewicht Dijselbloem, zijn nu loopjongens die de opdrachten van de elite uitvoeren met hoop op een vette beloning. De vechtende huurlingen komen overal vandaan, want de kans op buit is groot en verder is er geen werk of doel in het leven.
We zijn dus terug naar het tijdperk dat voorafging aan het magistrale werk van Machiavelli. En niet alleen in het MO, maar dat is waar Meyssan ons nu dan een goede blik op geeft.
Zoals Meyssan dan ook zegt:
‘Incidentally, this episode attests to the fact that the aim of the Syrian National Coalition is not regime change in Syria but the destruction of the country and its state’.
Wordt vervolgd…
[1] http://www.voltairenet.org/article188337.html
[2] Re.: Perry Anderson ‘Lineages of the Absolutist State’, Verso 1978
