Vijftig jaar geleden. Het tiende lustrum van de Maagdenhuisbezetting nr.1, of Tilburg, of beide, is niet gevierd. Bij een volgend lustrum zullen er (weer) minder betrokkenen over zijn of bij de pinken. Waarom is het in stilte voorbijgegaan?
Niet zo moeilijk: de culturele hegemonie is bij (ultra-)rechts, er is niets te vieren (dat klopt trouwens wel) en “1969” past niet bij het heersende vertoog-zonder-inhoud over “1968” als schrikbeeld. Daar viel in Nederland niets over te vieren, omdat er niets aan de hand was. Maar over “1968” zult u blijven horen.
Het was Herbert Marcuse, overschat door “de media” wat betreft “1968”, die wel trefzeker waarschuwde voor de preventieve contrarevolutie. Zeker, “1968” liet op menige plaats in de wereld de bourgeoisie lichtjes beven – zeker in Frankrijk. Maar daar verliep de contrarevolutie simpelweg per stembus: De Gaulle wist dat hij Het Volk achter zich had, al zou het toch niet lang meer duren. Elders werd de contrarevolutie via geheime diensten georganiseerd: gewelddadige onderdrukking van de Black Panthers en de opkomende opstandige beweging van inheemsen in de VS, aanvoer van heroïne naar de getto’s.
Ideologisch werd de contrarevolutie vormgegeven door wat later neoliberalisme zou gaan heten. Proeftuin bij uitstek was Chili na de bloedige staatsgreep van 11 september 1973. Het stadion als concentratiekamp (de andere kampen waren buiten beeld) moest de schrik inboezemen, de zanger van de braaf-parlementaire omwenteling onder Allende werd doodgemarteld.
Ergens in de loop van de jaren zeventig ben ik mijn geloof in de Komende Kladderadatsj kwijtgeraakt. Het was overigens al in 1971 dat Jaap Kruithof, filosofiedocent te Gent, in een gastcollege waarschuwde voor de illusie dat “het volk” steeds linkser zou worden. Er was niets wat daar op wees. Hoezeer hij gelijk had moest echter nog doordringen.
We hadden Novecento – om maar een film te noemen – om naar toe te gaan, de Nieuwe Scène, Caroline leverde de dagelijkse portie Progressieve Muziek. De Culturele Contrarevolutie leek ver weg. Leek.
Want al was de Kladderadatsj van de agenda afgevoerd – ook Portugal had alweer een contrarevolutie doorgemaakt – blijkbaar was er bij mij (laat ik het even bij mijzelf houden, maar ik weet dat ik hier niet alleen in sta) nog een residueel Geloof in Vooruitgang. Wakker worden, het is 2019. Thierry Baudet, die de jaren zeventig niet eens heeft meegemaakt, bepaalt het discours in Nederland. Schaamteloos antisemitisme, verpakt in termen als “globalisten” en “cultuurmarxisten”, wordt dagelijks rondgestrooid en het mag niet benoemd worden in de openbaarheid. Schaamteloos (ander) racisme: de Elite haalt hier heel Afrika naar toe, want die streeft naar omvolking. De vraag naar het wie en het waarom wordt niet gesteld. We hadden Wilders tenslotte al, die heeft de geesten klaargemaakt. Of Fortuijn, zelf juist exponent bij uitstek van “de jaren zeventig”, net als Scheffer en Fennema, andere geestmasseerders. Fortuijn is een historieloze verschijning, de Redder van Rechts die door Links is vermoord.
Het heilig gloeien van het morgenrood gaat inmiddels over strijd om behoud van de mensheid – niet vanwege de altijd dreigende kernbommenoorlog maar om luchtvervuiling, klimaatcrisis en de vraag wat er aan te doen en wanneer. Ik voer niet zomaar de slotwoorden van Marcuse in One dimensional man – het citaat van Walter Benjamin – als motto: slechts terwille van de hopelozen is ons de hoop gegeven.
Het is ook alweer bijna vijftig jaar geleden dat Aktie Strohalm werd opgericht, en dat Roel van Duijn zijn Panies dagboek schreef. De paniek behoort aan de jonge generatie van wie ik vurig hoop dat zij zullen slagen waar mijn generatie is blijven steken. Ik heb de wijsneuzigheden van Zeker Links alweer gehoord: je kunt niet tegen uitsterven strijden.
Het gaat niet om uitsterven. Het gaat om uitroeien. Meer dan ooit. Plant, dier en mens. Wie niet woedend is let niet op.
Laat ik eens besluiten met waar ik al eerder mee besloten heb:
De jongeren roepen niet op tot revolutie. Zij zijn de revolutie. Daarom zijn de rechtse praatjesmakers bang. Het hoeft niet goed af te lopen, maar eigenlijk liever wel.
Succes, scholieren, studenten!
