Woensdag 10 april speelden de voetbalclubs Juventus en Ajax een voetbalwedstrijd in de Champions League. Van te voren hielden Ajax-fans een feestje om de sfeer er goed in te krijgen. Een Entrada, heet zoiets. Feestvierders staken daarbij vuurwerk af. Dat vond de politie niet goed. De politie greep in. Dat ging zo grof dat er vrijwel direct klachten kamen. Binnen een paar dagen was duidelijk dat het niet goed was gegaan, ook niet volgens de gezagsdragers zelf: ‘Politie geeft fouten toe bij optreden voor Ajax-Juventus’(1). Er kwam een ‘onafhankelijk onderzoek’. De uitkomst daarvan werd gisteren bekend. Inderdaad, er is van alles niet goed gegaan. Maar achter die vaststelling gaan horrorverhalen schuil die veel te weinig aandacht hebben gekregen. Er is geen enkele garantie dat die horrorverhalen in de toekomst uitblijven. Dat is zacht gezegd. O ja, en mevrouw Halsema, treedt u eventjes af? U bent verantwoordelijk voor deze verschrikking.
Wat zegt het rapport? De staatsomroep vertelt: ‘De Amsterdamse gemeente en politie hebben diverse fouten gemaakt rond de Champions League-wedstrijd Ajax-Juventus.’(2) Wat voor fouten? ‘Met name in de voorbereidingsfase en de communicatie zijn steken laten vallen, terwijl door de inzet van het waterkanon het risico op escalatie groter werd’. Marco Zannoni, directeur van de het COT die het onderzoek verrichte, licht toe: ‘Wat ons betreft had je echt wel kunnen weten dat het zou kunnen escaleren als je een waterwerper inzet.’ Je méént het.
Een waterwerper tegen mensen die stenen gooien vindt het COT op zich best okay. Maar dat waterkanon heel zichtbaar neerzetten komt neer op dreiging en uitlokking. ‘Zo zouden waterkanonnen een “intimiderend effect” hebben en werken als een “stenenmagneet” op kwaadwillende fans.’ Vertaling: zet dat waterkanon pal voor feestvierders, en mensen voelen zich bedreigd en/of boos. Sommigen gaan dan uit woede met stenen gooien. Het enige wat aan die omschrijving niet klopt is het word ‘kwaadwillend’. Ik vind het gooien van stenen naar waterkanonnen van de politie een teken van inzet en goede wil. Over het escalerend karakter van dat waterkanon kan nauwelijks twijfel bestaan.
Opvallend is ook de doelgerichtheid van het politiegeweld. Nog steeds de NOS: ‘Dat gebeurde met grof geweld. Met paarden werd door mensenmassa’s heengereden. Ook richtte de mobiele eenheid waterkanonnen op supporters, onder wie kinderen en mensen in een rolstoel.’ Dat gaat een stuk verder dan intimiderende aanwezigheid en stenenmagneetwerking van zo’n waterkanon. Dat is het gericht belagen met keiharde waterstralen van kwetsbare mensen, van mensen die bovendien nauwelijks kans hebben om zich snel uit de voeten te maken voor die politie-agressie. Dat is geen coördinatiefout of slechte voorbereiding. Dat is gericht, bruut geweld, tegen die kinderen, tegen die mensen in een rolstoel, tegen mensen die een feestje aan het bouwen zijn.
Dat is de betreffende agenten aan te rekenen ook. Agenten zijn geen willoze, onverantwoordelijke automaten. Agenten maken keuzes. En deze agenten maakten dus de keus om deze specifieke mensen op deze specifieke manier aan te vallen. Andere agenten zagen het gebeuren en lieten collega’s hun gang gaan. Commandanten stuurden de hele boel aan. Deze agenten hebben zich schuldig dan wel medeplichtig gemaakt aan vrij zware mishandeling. Welbewust, op klaarlichte dag. Dat zijn geen vergissingen, je richt die waterstraal niet per ongeluk op die mensen. Dat zijn, in termen van het wetboek dat niet ik maar wel de politie en de bestuurders als maatstaf hanteren, ernstige misdrijven. Zijn er agenten en politiecommandanten ter verantwoording geroepen, burgemeester Halsema? Het is gebeurd uit naam van úw openbare orde. U gaf groen licht voor al dat politiegeweld.
Hoe grof de politie tekeer ging bleek al snel na de politierel uit een open brief die in Het Parool verscheen. Aan het woord was daar Carool Reinierse, de moeder van een 17-jarige Ajax-fan.(3) Die is zwaar door de ME mishandeld. De moeder introduceert haar zoon: ‘geen crimineel.(…) een jongen van 17 met ambities. 5VWO en heeft zijn studie en toekomst helemaal uitgestippeld. (…) Hij sport veel en rookt en drinkt niet.’ Het is duidelijk dat de moeder geschokt is dat uitgerekend haar keurige zoon zo iets heftigs als politieknuppels te verwerken kreeg. Het is de illusie dat mensen vanwege opleiding en ‘voorbeeldig gedrag’ wel gevrijwaard zullen blijven van politiegeweld. De illusie dat klappen terechtkomen op de hoofden van VMBO-ers, niet van VWO-ers, op de schouders van drinkende rokers, niet van sportende geheelonthouders. Die illusie is die dag hardhandig kapotgeslagen. Al zijn en blijven de kansen dat jou zoiets overkomt wel degelijk zeer ongelijk verdeeld tussen degene met hoge en lage opleiding, en hoge en lage sociale positie, witte en donkere huidskleur. Maar als de politie op hol slaat met burgemeesterlijk goedvinden, lopen we allemaal gevaar.
De jongen zag politiegeweld op het Entrada-gebeuren: ‘nadat hij getuige was van de afschuwelijke Spartaanse stokslagen op random toeschouwers, jong en oud, was mijn zoon in shock. Letterlijk aan de grond genageld.’ Hij zag ook stillen, kennelijk provocerend optredende mensen van arrestatieteams: ‘Met een hoodie op deden ze net alsof ze ook Ajax-supporters waren, om vervolgens met mede agenten een zak over iemands hoofd te doen en die mee te slepen naar een politiebusje.’
Vervolgens was de jongen zelf aan de beurt: ‘Zijn vrienden trokken hem nog mee, maar hij bleef staan. Hij kon zich niet bewegen.’ En toen: ‘uit het niets sprongen tien mensen van de ME op zijn rug. Hij werd geschopt en met knuppels geslagen. Hij gilde het uit van de angst en van de pijn. Hij smeekte of ze asjeblieft op wilden houden.’ Ook nadat hij al op de grond lag, kreeg de jongen nog klappen en trappen van de politie. Hij is uiteindelijk maar liefst 24 uur vastgehouden.
Volgens de agent die proces verbaal opmaakte zou hij ‘met zijn rechterbeen een trap’ gemaakt hebben, ‘een schoppende beweging richting een collega van de ME’. De politie beweert hier niet eens dat de ‘trap’ de ‘collega’ raakte. Alleen de vermeende schoppende beweging was kennelijk al genoeg om aangehouden en grof afgetuigd te worden, door tien ME-ers. Maar volgens de moeder kan zelfs dat verhaal niet kloppen. ‘Mijn zoon heeft namelijk jaren gevoetbald en is een echte linkspoot. (…) Met rechts kan hij echt niets. (…) In een reflex gebruik je automatisch de arm waarmee je schrijft en dus ook het been waarmee je voetbalt.’ De jongen werd bebloed de cel binnen gebracht. De jongen kwam zwaar getraumatiseerd weer de cel uit.
Is ook dit allemaal alleen maar een kwestie van slechte voorbereiding en miscommunicatie? Het wekt eerder de indruk van het doelbewust terroriseren van iedereen die niet onmiddellijk gehoor gaf aan politieopdrachten – als daarvoor tenminste gelegenheid is gegeven. En ook hier geldt: dit soort geweld is geen vergissing. Die tien agenten sloegen en trapten met hun volle verstand, en zo niet, dan is hun deelname aan het politieapparaat op die dag en die plek sowieso bespottelijk.
De moeder kondigde aangifte aan tegen de politie. Ik ben benieuwd hoe dat is afgelopen. Zoals ik ook wel eens een echt onderzoek naar dit en andere voorbeelden van het grove politiegeweld bij de voetbalwedstrijd van die dag zelf zou willen zien. Natuurlijk: de brief van de moeder klopt niet noodzakelijkerwijs in alle details. Maar ik heb nog geen geloofwaardige weerlegging gezien, en ik heb niet erg de neiging om welke woordvoerder van welk politieapparaat dan ook méér te geloven dan iemand die in groot detail vertelt hoe haar zoon volgens haar door agenten is afgetuigd.
Ik weet het: er is ook met stenen gegooid naar de politie, er zijn zowaar politieagenten gewond geraakt. Zegt de NOS. Aggossietoch. Daar vroeg de politie, en het gezag dat die politie op pad stuurde, dan ook wel zeer nadrukkelijk zelf om. Mijn medelijden reserveer ik dus toch eerder voor de mensen in een rolstoel, de kinderen, de zeventienjarige zoon van mevrouw Carool Reinierse. Niet voor de agenten die kregen waar ze met hun machtsvertoon zelf om vroegen. En wat mevrouw Halsema betreft: er zijn wel burgemeesters afgetreden voor minder dan voor het politiegeweld waarvoor uiteindelijk zij als burgemeester de volle verantwoordelijkheid draagt.
Noten
1 ‘Politie geeft fouten toe bij optreden voor Ajax-Juventus’, NOS, 13 april 2019
2 ‘Conclusie na Ajax-Juventus: waterkanonnen op verkeerde manier ingezet’, NOS, 12 juli 2019
3 ‘Open brief aan Halsema: “Zoon door 10 ME’ers mishandeld”’, Het Parool, 14 april 2019/
– Ook verschenen bij Ravotr
