Over de rand van het balkon boven de afgrond

In Dialectics of liberation beschrijft psycholoog R.D. Laing een scène die ons wellicht uit ander verband bekend voorkomt.
Ma loopt met dochter over galerij van flatgebouw, pakt haar kind op en houdt het ver buiten de balustrade boven de diepte. Het kind raakt uiteraard in paniek maar de moeder zegt: “Ik houd van je. Om dat te bewijzen laat ik je niet vallen. Als ik niet van je hield liet ik je vallen.”
Een dergelijke verknipte manier van optreden ligt ten grondslag aan de gedachte van Laing dat het gezin (ik denk dat family bij hem in het algemeen zo vertaald kan worden) ten grondslag ligt aan waanzin. Hoeveel gekte gekweekt wordt louter door het gezin is onpeilbaar – een voorbeeld uit recent nieuws.

We beleven dagen waarin de mening van economen weer eens gepresenteerd wordt als er toe doend. Deze mening lijkt er wel altijd toe te doen. Alleen zwartkijkers hebben kunnen voorzien dat “het mis zou gaan” – helder uitleggen wat er eigenlijk precies mis aan het gaan is is zelfs te veel gevraagd. Zwartkijkers hadden het in ieder geval bij het rechte eind en waren dus geen zwartkijkers.
Laing wordt merkwaardigerwijze genoemd in deze beknopte Genealogie van de hebzucht [pdf] en dan als grondlegger van het doorgedreven individualisme en ik-denken dat is doorgebroken in de jaren zeventig. Dit lijkt mij zijn werk in het geheel geen recht te doen. Het is altijd gevaarlijk om in grove schetsen denkers bijeen te vegen die je niet allemaal (grondig) gelezen hebt. Dit gezegd zijnde kunnen we wellicht kijken hoe de broodnodige kritiek op de dagelijks opgediste onzin-ideologie die onder de naam “economie” zelfs aan universiteiten wordt gedoceerd. Zelfs – of juist.

Langverbeid vervolg op eerder artikel.

4 gedachten over “Over de rand van het balkon boven de afgrond”

  1. @2
    Heb die documentaires met verbazing gezien ja, vond het merkwaardig de anti-psychiatrie als ideologische wegbereider voor het grote offensief van rechts gepresenteerd te zien.
    Maar waarschijnlijk is er door de schrijver van Genealogie van de hebzucht ook naar gekeken.

  2. @3: Nou, wegbereider is wel een erg groot woord – laten we zeggen dat ze werden ingekapseld door het consumentisme.

    Wat Curtis in TCotS over de rol van de psychoanalyse zegt, klopt als een bus. En in feite is dat precies hetzelfde als wat eerder met Freud zèlf was gebeurd – die was nl. ooit vertrokken vanuit een marxistische maatschappij-analyse, maar gaandeweg schikt hij zich naar ‘de realiteit’ en rond 1933 had hij een draai van 180 graden beschreven. Zo’n zelfde gelijkschakelings-effect zie je bij ‘social engineering’ optreden: vrijwel iedereen bewijst er vroeg of laat lippendienst aan, van rechts tot links. (Die parallellen zijn niet toevallig: de grote man hierachter, Freuds neefje Edward Bernays, was de favoriete schrijver van Goebbels.) Dat gaat deels d.m.v. manipulatie (het is immers gestoeld op kennis over het onbewuste) en deels gaan mensen het bewust aanhangen vanuit een fatalistisch perspectief (ironisch genoeg juist om populistische uitwassen te voorkomen).

    Anyway, sinds een decennium of wat is het volkomen ‘uit’ om het zelfs maar over omgevingsfactoren te hebben, terwijl je zou kunnen stellen dat we nog nooit eerder in de geschiedenis in zo’n collectieve ‘double bind’ terecht zijn gekomen.

Reacties zijn gesloten.