Zomer 1974 gaf ik het op met het georganiseerde anarchisme. Maar zoals een van de weinige makkers die ik aan die episode heb overgehouden onlangs terecht zei: het anarchisme raak je niet kwijt.
Ik nam de studie weer serieus op, de specialisatie hield een flink deel geschiedenis van de arbeidersbeweging in (van Nederland vooral), dus het bleef dicht bij huis gevoelsmatig.
De hand die wat te doen zoekt voor De Zaak vindt altijd iets. Ik bleef verbonden aan het Palestina Komitee, kwam terecht in een revolutionair theatergezelschap waar u nooit van gehoord zult hebben en met bovengenoemde makker vormde ik het anarchistische smaldeel in het Studenten Steuncomité Nieuwmarkt. Hij was ook opgestapt maar onderhield nog wel contacten in die kring.
“De Nieuwmarkt” zorgde voor aanhoudende rugpijn die zomer. U weet waar het over ging? Voor wat ze noemden de metro-oostlijn van Amsterdam moesten in het oosten van de oude stad, grotendeels de oude Jodenbuurt, huizen gesloopt worden terwille van de werkzaamheden. Er waren veel krotten en zelfs onbewoonbare panden waar tijdens de bezetting alles uitgesloopt was voor brandhout, de bewoners waren weggevoerd.
Maar er waren ook goede, betrekkelijk nieuwe woningen uit de dagen van een vooroorlogse sanering. Arbeiderswoningen met douche nota bene. De Waarheid, een luidruchtige voorstander van sloop en cityvorming en de metro, riep op tot sloop van die huizen terwille van frisse prettige nieuwbouw voor arbeiders. De communisten stonden geheel achter het traangas en het meppen van die tijd en in feite heeft die steun ze onherstelbaar opgebroken.
Het Studenten Steuncomité werd voor een flink deel gevormd door voormalige Maagdenhuisbezetters, ja, dat was zes jaar eerder, studie en actie zorgden in die dagen voor een aparte tijdschaal… Dat is nu niet meer denkbaar.
En in het verlengde van het ondersteunen van de zelforganisatie in de Nieuwmarktbuurt lag hetzelfde maar op veel ruimere schaal ten aanzien van het Portugese revolutionaire proces, 25 april 1974-25 november 1975 (de data zijn duidelijke begrenzingen, een proces houdt zich daar nooit aan).
En na de contrarevolutie in Portugal was er de door de VS goedgekeurde invasie in de aan haar lot overgelaten kolonie Oost-Timor.
De Portugese revolutie was zonder meer het inspirerendste van de jaren zeventig, vooral na de bloedige coup in Chili (“zij pakken Santiago, wij pakken Lissabon” zoals een kameraad trefzeker zei). Onnodig te zeggen dat anarchisten er geen rol van belang in speelden.
Ik ga niet alle acties of actiegroepen noemen waarbij ik betrokken ben geweest in het resterende decennium na 1974. Het volsta dat aan alles zelforganisatie “van onder op” ten grondslag lag, maar Officiële van het Partijloodje voorziene anarchisten waren er niet bij betrokken. Zelfs niet toen ik in 1979 bij de redactie van De Vrije {Socialist[e]) terechtkwam, het was de redactie die het verst van de feitelijk toch niet meer bestaande organisatie stond. Ik was er niet bij toen een Amsterdams gezelschap onder leiding van een niet al te jonge aanvoerder die “punk” als echt anarchistisch had ontdekt een staatsgreep pleegde die op den duur uitliep op het totaal ont-anarchiseren en tenslotte het einde van het blad.
We schrijven 1980.
Punkerige flauwekul in plaats van maatschappij-analyse. Het hoogte- of dieptepunt was de aankondiging bij de opening van het volledige metrotraject oktober 1980. “Wij gaan doen wat de hippies hebben nagelaten: de metro tegenhouden.” Als ik het opschrijf rijst bij mij de vraag: wat heb je op dat je dat denkt? En ja, “de hippies” waren wij van 1975, vijf jaar eerder, en de “punk”-krakersters zouden het wel even fiksen.
Een door en door zwakke anarchistische stroming zonder organisatie of analyse is gemakkelijk te pakken. In dit geval was het de wel degelijk omvangrijke zogenaamde metrodemo, die door bepaalde heren op foute gympies “naar het hoofdbureau!” werd geleid waar de cel wachtte. Een ongelooflijk verhaal. Een tragedie met komische trekken die als het ware haar vervolg krijgt in zo’n dwaze “demonstratie voor de anarchie en tegen de politie” van onlangs, een komedie met tragische kanten, want zoveel mensen op de been als in 1980, dat zal niet (meer) lukken.
Dan toch het muziekje voor de jongedame van toen die mij indringend vroeg of ik echt niet meeging. Nee, hoe leuk ik haar ook vond, ik laat me niet voor hippie van een mislukte actiegroep uitmaken.
Hopelijk ben je niet op het hoofdbureau terechtgekomen.
– Uitgelicht: Wikimedia pt
