Syriza heeft zondag in de Griekse verkiezingen een klinkende overwinning behaald. Met 36,3 procent van de stemmen haalde ze 149 zetels in het parlement, net een paar tekort voor een absolute meerderheid. Alexis Tsipras, leider van Syriza, zal proberen zijn voornaamste programmapunt zoveel mogelijk te verwezenlijken: een herstructurering van de Griekse schulden.
Illusieloos
Heeft Tsipras enige kans van slagen? Op DeWereldMorgen heeft Christophe Callewaert de opdracht een moeilijke genoemd. Dat als een eufemisme aanduiden is een gotspe. Krapuuls Arnold van der Kluft heeft illusieloos gebezigd in verband met Syriza. Dat is meer to the point. Giorgos Papandreou koesterde misschien ook nog een illusie in 2011. Maar na druk van Nicolas Sarkozy en Angela Merkel kwam er een eind aan het premierschap van Papandreou. Het illustere tweetal gaf aan de geldkraan voor Griekenland dicht te draaien.
Wat in Griekenland gebeurt valt te vergelijken met de vroege opstanden tegen het communisme in Oost-Europese landen. Die in Boedapest in 1956 en in Praag in 1968 zijn daarvan de meest aansprekende. Pas na acties van de vakbond Solidarność in Gdańsk kwam er beweging in de starre verhoudingen. Totdat uiteindelijk in 1989 de Berlijnse muur viel. Hadden de Hongaren of de Tsjechen niet moeten strijden voor veranderingen, was het niet te vroeg? De totalitaire marxistisch-leninistische ideologie was hen op dat moment gewoonweg te veel. Ze stelden een daad, hoewel ze wisten dat de slaagkans zo goed als nul was. Ook de Grieken komen in opstand tegen een onmenselijke ideologie: het neoliberalisme. Die ideologie verkondigt dat de sterken voor welvaart zorgen en dat de kwetsbaren weliswaar pech hebben, maar dat een strobreed in de weg leggen van gefortuneerden tot de ondergang leidt.
Zorgplicht
Vooralsnog staat Syriza in de eurozone geïsoleerd in haar strijd. Schuldvereffening als onderdeel van de strijd tegen het neoliberalisme heeft een uiterst lage prioriteit bij andere partijen in de EU, is zo goed als niet-bestaand. In Nederland is de situatie uiteraard allerbedroevendst. Steun voor Syriza is er slechts in gratuïte woorden, plannen tot samenwerking ontbreken; in België is het een fractie (PVDA) beter. Wanneer in Nederland zelfs banken een zorgplicht hebben – ze dienen personen te beschermen tegen de gevaren van eigen lichtvaardigheid en gebrek aan inzicht – is het bizar dat zo’n principe niet geldt in relaties tussen landen. Als niet af te lossen leningen worden verstrekt, moet bij in gebreke blijven van terugbetaling de geldverstrekker op de blaren zitten.
Het inzicht van sociale zorg voor elkaar in de eurozone is er niet. Dat de overige lidstaten er niets mee opschieten een land kapot te maken, kan toch niet zo moeilijk te begrijpen zijn. Veel gemakkelijker schijnt evenwel een verwijt van luie Grieken aanvaard te worden. Voorlopig kan Syriza dan ook op weinig daadwerkelijke steun rekenen. Pas wanneer partijen uit meerdere lidstaten de handen ineen slaan, is er hoop om het neoliberale monster te verslaan. Zo lijkt de situatie in Athene momenteel op die van Boedapest of Praag in het verleden. Laten we zorgen dat de situatie niet zo lang voortduurt als die in de strijd tegen de marxistisch-leninistische systemen in Oost-Europa.
