Bij de feestelijke ondertekening van de akkoorden waarbij de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Bahrain na jaren hun betrekkingen met Israel ”normaliseren” – deze week in Washington – passen een paar kanttekeningen. In de eerste plaats bij het feit dat er gedaan werd alsof nu het voorportaal werd betreden van een algehele vrede in het Midden-Oosten. Dat is niet het geval. Het waren dan ook niet toevallig vooral de in schijnwerkelijkheden gelovende Trump en Netanyahu die deze beeldvorming hanteerden.
Hij kan wel wat succes gebruiken, Trump. De verkiezingen naderen, zijn staat van dienst ten aanzien van de corona-pandemie is bedroevend en hij staat laag in de peilingen. Mede om die reden heeft ”zijn team” dan ook heel wat landen bezocht en onder druk gezet om deze stap te wagen en daarom werd de ceremonie in Washington gehouden.
Er was nog iemand die garen spon bij de gebeurtenis: dat was Netanyahu. Ook zijn coronabeleid is allesbehalve succesvol. Hij staat daarnaast terecht voor corruptie, er wordt al weken in Israel heftig tegen hem gedemonstreerd en hij probeert intussen onder een afspraak uit te komen dat vice-premier Benny Gantz hem straks zal opvolgen. Ook Netanyahu kon wel een succesje gebruiken en dat viel hem hier in de schoot. Net als de meeste Israeli’s is hij opgetogen over ”erkenningen” waar Israel helemaal niets voor hoeft te doen. Ook Netanyahu was dus van de partij in Washington.
En dan zijn er natuurlijk de vertegenwoordigers van de twee staatjes zelf. Bij alle opwinding wordt een beetje vergeten wat voor landjes het zijn. Beide hebben niet veel meer dan een miljoen inwoners. De Emiraten komen weliswaar tot ruim 9 miljoen, maar slechts 1,4 miljoen daarvan zijn ‘ echte’ emirati’s. De rest zijn Filipino’s, Pakistani’s, Indonesiërs, Arabische gastarbeiders en mensen uit alle windstreken die er de economie draaiende houden. Israel sluit dus verdragen met ruim twee miljoen Arabieren. Van de ongeveer 420 miljoen, is dat een bescheiden aantal.
Verder is het de vraag in hoeverre die ruim 2 miljoen achter de besluiten staan. Hen is namelijk niets gevraagd. Zowel de VAE als Bahrain worden absolutistisch geregeerd. In de Emiraten hebben politieke partijen geen bestaansrecht en wordt kritiek op de regerende emirs streng bestraft. In Bahrain is de heersende elite sunni moslim en wordt de overige 70% van het land, die shi’itisch is, heftig onderdrukt. De belangrijkste politieke partij, al-Wefaq, is verboden, leiders ervan zitten in de gevangenis, onafhankelijke kranten zijn opgeheven en mensenrechtenverdedigers zitten eveneens in behoorlijk barre omstandigheden achter de tralies. Maar dat de Bahraini’s niet blij zijn met het besluit van hun koning was het afgelopen weekeinde duidelijk genoeg. In diverse plaatsen werd gedemonstreerd, en al-Wefaq en een indrukwekkend aantal intellectuelen distantieerden zich van de normalisatie. Het was een beetje zoals in Egypte en Jordanië, waar de bevolkingen, ondanks de vredesverdragen, ook volstrekt geen boodschap aan de Israeli’s hebben.
Waarom hebben deze staatjes dan toch dit besluit genomen? In de eerste plaats omdat er allang sprake was van allerlei (handels)contacten tussen hun landen en Israel, dat onder meer software en ander tuig leverde voor het bespioneren van de eigen bevolking. Ten tweede omdat de regering-Trump hen onder druk zette en gunstige voorwaarden bood. Zo kreeg de VAE voor elkaar dat het van de VS F-35 gevechtsvliegtuigen mag afnemen, die kunnen worden ingezet bij bombardementen op Jemen, maar ook de afweer tegen Iran vergroten. De al of niet terechte angst voor Iran van de Golflanden was namelijk eveneens een erg belangrijke factor. En het feit dat Trump nu nog voor de verkiezingen wat beloftes kan waarmaken.
Maar hoe zit het nu met de vrede die zou worden bevorderd volgens Trump, (en overigens ook volgens leiders als de Britse premier Boris Johnson, of de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi?) Normaal gesproken is het natuurlijk een stap voorwaarts als twee (in dit geval drie) landen die niet op goede voet staan betrekkingen aangaan. Dat was ook zoals Trump het voorstelde. Nadat Egypte in 1979 en Jordanië in 1994 vrede hadden gesloten, waren nu de VAE en Bahrain de voorboden van een nieuw tijdperk van vrede en voorspoed. Ook Netanyahu zei iets dergelijks: het was niet meer ”land voor vrede” zoals vroeger, maar vrede voor vrede. Hoe mooi kon dat zijn?
Niet zo mooi, helaas. De kern van het Israelisch-Palestijnse conflict is en was de verdrijving van de Palestijnen en later de 53 jaar durende bezetting van hun resterende gebieden. De Arabische landen hebben altijd staande gehouden dat dit onrecht ongedaan moest worden gemaakt. In 2002 aanvaardde de Arabische Liga een Saudisch vredesplan, dat inhield dat met Israel vrede kon worden gesloten als de bezetting werd beëindigd en een Palestijnse staat zou worden gesticht bestaande uit de Westoever en Gaza volgens de grenzen van voor juni 1967, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Israel heeft dat plan altijd genegeerd, maar de Arabische landen hielden voet bij stuk. De stap van de VAE en Bahrain maakte daar nu een einde aan. De Palestijnen worden aan hun lot overgelaten – ze worden verraden, zoals de PLO het terecht noemde. Bovendien steunen de twee Golfstaatjes met hun stap een ongekend anti-Palestijns Amerikaans beleid dat gaat van het sluiten van het PLO-kantoor in Washington, via het stopzetten van alle betalingen aan de Palestijnse Autoriteit en UNRWA, de organisatie voor de Palestijnse vluchtelingen, tot het verplaatsen van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem en het lanceren van een totaal op Israelische wensen gebaseerd ”vredesplan”.
Wat bovendien wordt goedgekeurd door de VAE en Bahrain is de voortgaande bezetting, met zijn racistische onderdrukkende maatregelen, regelmatige moorden van Palestijnen, nederzettingenbouw, diefstal van land en afbraak van Palestijnse huizen en projecten. Het feit dat de annexatie van een derde deel van de Westoever in het kader van de ”normalisatie” door de VAE nu is opgeschort, weegt daar in de verste verte niet tegenop. Netanyahu heeft al gezegd dat de annexatie niet definitief van tafel is, en de VS lieten weten dat ze in ieder geval tot 2024 geen toestemming zullen geven maar lieten de vraag open wat daarna gaat gebeuren. En intussen gaat de sluipende annexatie natuurlijk gewoon door.
Verontrustend is dat mogelijk meer landen het voorbeeld van de VAE en Bahrain gaan volgen. Dat geldt in ieder geval voor Oman. Verder handelde Bahrain, dat volledig aan de leiband van Saudi-Arabië loopt, waarschijnlijk met goedkeuring van de heersers in Riadh. De Saudi’s kijken nu nog de kat uit de boom, maar ook het feit dat ze hun luchtruim openstelden voor Israelische vluchten is reden voor ongerustheid. Normalisaties lossen namelijk niets op. Ze maken de oplossing van wat ”het Midden-Oostenconflict” placht te heten alleen nog wat lastiger.
– Door Maarten Jan Hijmans –
