Nederland wil ontzorgd worden

Der Begriff des Fortschritts ist in der Idee der Katastrophe zu fundieren.
Daß es ›so weiter‹ geht, ist die Katastrophe. (Walter Benjamin)

Over een maand zijn de Europese verkiezingen. Het gonst dus van de opinies en enquêtes, want we moeten natuurlijk wel goed geïnformeerd naar het stemhokje. Zelf een mening vormen is geen gemakkelijke opgave meer en veel mensen haken af omdat de afstand tot Brussel te groot is. Bij de laatste verkiezingen was de opkomst al erg laag, 38%. Voor de komende verkiezingen wordt een nog lagere opkomst verwacht. Het Nederlandse politieke landschap is zo versnipperd dat er een goede kans bestaat dat tien Nederlandse partijen 26 zetels moeten verdelen in het 752 zetels tellende Europarlement. Trek daar dan de anti-EU partijen vanaf — die willen immers niets bereiken behalve het einde van de EU en het Europarlement — en je hebt een vertegenwoordiging die als het gaat om nationale belangen nog geen deuk in een pakje boter slaat.

Maar daar gaat het dan ook niet om. Het gaat om grotere zaken en dito verbanden die het belang van één land overstijgen. De Europese Unie is nu vooral een economische unie, d.w.z. een vrijhandelszone. De unie is zo ontworpen dat vooral het bedrijfsleven en financiële instellingen ermee gediend zijn vanuit de gedachte dat een alsmaar groeiende economie goed is voor al het andere. Als je lekker geld verdient kom je in het paradijs, bedoelt Rutte. 80% van alle EU-subsidies gaat naar het bedrijfsleven en de helft daarvan naar de agrarische sector. De meeste van die subsidies gaan naar multinationals, maar ook de landadel kan een graantje meepikken. Nederlandse boeren kunnen hiermee in Roemenië megastallen bouwen voor het fokken van consumptievlees.

De Europese gemeenschap had een sociale unie kunnen zijn, waarin mensenrechten en burgerrechten leidend zijn en de welvaart zo wordt verdeeld dat iedereen recht en kans heeft op een menswaardig bestaan. Zo’n instelling botst met de economische unie, wanneer mensen als kostenpost worden gezien en commerciële belangen voorop staan. Dat leidt er dan weer toe dat Nederlandse bedrijven in Polen (belastingvrij) bussen registreren om goedkope arbeiders naar Nederland te vervoeren. Die worden ingehuurd door Nederlandse uitzendbureaus die, net als koppelbazen vroeger, goedkope arbeid verkopen, omdat allerlei belastingplichten en arbeidsrechten worden omzeild. Dat zoiets kan is niet de schuld van open grenzen maar het resultaat van het gebrek aan democratische controle op wat de Europese Commissie samen met de lobby van het bedrijfsleven en de financiële sector in de afgelopen decennia in elkaar heeft geknutseld.

De Europese Unie is verworden tot een gigantisch piramidespel. Een casino dat voortdurend van onderaf wordt gevoed door met de meest inhoudsloze diensten en producten enorme bedragen binnen te harken. Dat er op sociaal gebied weinig is verbeterd komt ook door de houding van de lidstaten. In Nederland waait sinds de neoliberale jaren 90 en het neoconservatisme van het vorige decennium een rechtse wind. VVD, PVV en CDA vormen een groot rechts blok, dat ondernemingen en banken weinig in de weg wil leggen, behalve als het gaat om sociaal verantwoord en duurzaam ondernemen. De VVD is traditioneel de partij voor ondernemers; het CDA traditioneel voor boeren. Daar is sinds 2004 de PVV bijgekomen, die handig het plebs in het rechtse kamp manoeuvreert. Wilders helpt zijn oude partij om van Nederland een lagelonenland te maken, want mensen in nood kun je tegen elkaar uitspelen en armen zijn gemakkelijk te manipuleren.

De werkelijkheid van de economische unie is dat de ongelijkheid toeneemt, aangewakkerd door het spook van de crisis. Arbeid wordt steeds slechter betaald, basale levensbehoeften worden onbetaalbaar, maar de vermogens van een kleine groep worden steeds groter. Rutte belooft iedereen een gouden toekomst als we leren met minder meer te doen en alleen samenwerken om zaken te doen; iets anders is bijzaak of onbelangrijk. Zelfverrijking ten koste van anderen wordt gezien als vooruitgang en beschaving. Wilders belooft iedereen zorg en welvaart, zolang hij mensen mag uitsluiten en hulp aan andere landen mag afschaffen. Aan de andere kant weten we dat hij best wil schrappen in zorg en welvaart, als hij in ruil daarvoor mensen mag uitsluiten en hulp aan andere landen mag stoppen, zoals bleek uit de kronieken van Rutte 1. Je bent pas echt vrij als de ander is afgeschaft.

In Nederland hebben we nog een sociaal bestel, maar het rammelt aan alle kanten. Er komen enorme bezuinigingen in de zorg en met ruim 700.000 werkelozen zullen de sociale voorzieningen steeds verder onder druk komen te staan. Niet jij bepaalt straks naar welke arts je gaat, maar je zorgverzekering, een van de ca. vijftig zorgloterijen. Er werken nu een klein miljoen ZZP’ers, vaak onderbetaald zonder rechtsbescherming en verzekeringen. Het aantal miljonairs neemt toe, de armoede onder kinderen ook. Ondertussen blijft de financiële sector vrijwel ongemoeid, worden er weer rijkelijk bonussen uitgedeeld en is winst in eigen zak steken en het afwentelen van verliezen op de samenleving tot ondernemerschap en daarmee tot deugd verheven. Er worden op beurzen miljarden heen en weer geschoven binnen fracties van seconden, wat op bijna magische wijze (lees: niemand snapt nog wat er gebeurt) leidt tot meer geld. Als je er maar in gelooft.

Nederland is een spil in een internationale industrie van belastingontduiking en de speculatie-economie. Zodra die winstgevende sector in gevaar komt duiken rechts-nationalistische populisten op met hun verhaaltjes dat we bedreigd worden door buitenlanders en Europa die ons alles willen afpakken. Zo kunnen speculanten, besturen van weinig transparante holdingconstructies en grote banken hun koffers ongestoord verder vullen, omdat het klootjesvolk toch te druk is met onbekenden en onschuldigen de schuld geven. Die denken serieus dat wanneer de slagbomen dicht gaan en het prikkeldraad wordt uitgerold alles beter zal worden, daarbij geholpen door onheilsprofeten die een peiling kunnen kopen met de vraag of je minder moslims, joden, zigeuners, kleurlingen of kunstenaars wil. Voor de uitvoering van zo’n wens heb je tegenwoordig niet veel meer nodig. Je hoeft alleen maar te beloven dat jij dat voor ze gaat regelen en ze dan rijk en gelukkig zullen zijn en jij krijgt zo bijna de helft van de bevolking mee. Want die bevolking wil geen echte problemen waarvoor alleen maar complexe oplossingen bestaan, ze wil ontzorgd worden.