Monument onthuld voor George Orwell

Pyt van der Galiën

In het Spaanse Huesca is vanochtend een monument onthuld voor de Engelse schrijver George Orwell (Eric Blair). Orwell vocht tijdens de Spaanse Burgeroorlog annex Revolutie (1936-1939) in de links-socialistische POUM tegen de franquisten en de aan hen gelieerde fascisten. Orwell beschreef zijn ervaringen later in Homage to Catalonia (Saluut aan Catalonië), één van de mooiste boeken over de Spaanse Burgeroorlog.


Orwell arriveerde eind 1936 in Barcelona. Hij wilde zich aansluiten bij de Internationale Brigades, maar stuitte op een veto van de Engelse Communistische Partij, waar men hem als ‘onbetrouwbaar’ zag. Via zijn contacten met de Independent Labour Party belandde Orwell uiteindelijk bij de anti-stalinistische, links-radicale POUM. Hij bracht 100 dagen door aan het front in Aragon, waarbij hij zwaargewond raakte (een kogel miste zijn halsslagader op minder dan een halve centimeter).

In mei 1937 probeerde de stalinistische Communistische Partij de macht te grijpen in het door de anarchisten beheerste Catalonië, wat resulteerde in hevige straatgevechten en ruim 500 doden. De POUM was een bondgenoot van de anarchisten en Orwell vocht drie dagen lang tegen de stalinisten bij de verdediging van het hoofdkwartier van de POUM in Barcelona.

De straatgevechten eindigden onbeslist, maar de – toch al niet beste – onderlinge verhoudingen waren na deze gebeurtenissen natuurlijk volledig verziekt. De Spaanse Communistische Partij begon in de beste stalinistische traditie een haatcampagne tegen de POUM, die werd afgeschilderd als een bondgenoot van Franco en Hitler (’trotskistische fascisten’) en vogelvrij werd verklaard. Andres Nin, de voorzitter van de POUM, werd gearresteerd, gemarteld en uiteindelijk vermoord. Orwell’s vriend Bob Smillie stierf – net als veel commandanten van de POUM – in de gevangenis en tegen Orwell en zijn vrouw Eileen werd een arrestatiebevel uitgevaardigd omdat ze als ’trotskistische agenten’ samen zouden zweren met Russische dissidenten.

Eileen wist Orwell ervan te overtuigen dat het beter was het land te ontvluchten. Verstandig, want anders was het tweetal ongetwijfeld óók vermoord door de stalinisten.

Orwell bleef een (democratisch) socialist, maar zijn ervaringen in Spanje maakten van hem een vurige anti-stalinist en inspireerden hem tot het schrijven van zijn bekendste romans, Animal Farm en 1984. In Orwell’s eigen woorden: “Elke regel serieus werk die ik heb geschreven sinds 1936 is gericht, direct of indirect, tegen totalitarisme en voor democratisch socialisme zoals ik dat begrijp.”

Eileen Blair overleed in 1945, Eric in 1950.

Uitgelichte afbeelding: By victorgrigas – Own work, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=51170429

Pyt van der Galiën