De blokkade-acties van Extinction Rebellion op de A12 zijn al bijna twee weken bezig. Vorige week werd bekend dat de klimaatcrisis nóg meer wordt gesubsidieerd dan werd aangenomen. Een forse meerderheid van de bevolking steunt de eis van de activisten, maar rechts zet de tegenaanval in.
Vorige week zaterdag was de eerste dag van de permanente A12 blokkade georganiseerd door Extinction Rebellion. Aan de blokkade deden duizenden mensen mee, in totaal zijn er meer dan 2.400 mensen gearresteerd. Mede door het open karakter van de blokkade en de support demonstratie bracht de actie meer dan 25.000 mensen op straat. Sindsdien bezet Extinction Rebellion elke dag de A12. Vandaag zal voor de elfde dag op rij geblokkeerd worden.
Ook al zijn de blokkades minder groot, blijven de activisten terugkomen en lukt het tot nu toe elke dag de A12 een aantal uur te bezetten. Dat Extinction Rebellion weet vol te houden laat zien dat de klimaatbeweging na de impasse tijdens de pandemie weer terug is en dat massale burgerlijke ongehoorzaamheid aan populariteit wint.
Extinction Rebellion heeft enige tijd geleden besloten zich niet meer te richten op losstaande acties maar campagnes en acties rond bepaalde eisen te organiseren. De blokkades van de A12 richten zich tegen de fossiele subsidies. Aanvankelijk werd gedacht dat de Nederlandse overheid de fossiele industrie met 17,5 miljard euro per jaar spekte. Vorige week kwamen onderzoekers van Milieudefensie, SOMO en Oil Change International uit op het veel hogere bedrag van week 37,5 miljard per jaar. En dit is nog een conservatieve schatting, stelden de onderzoekers.
Inmiddels zijn ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat met een eigen schatting gekomen: zij concluderen dat de subsidies tussen de 39,7 en 46,4 miljard euro per jaar bedragen. Dit is bijna 10 procent van de totale staatsuitgaven en ongelooflijk als we bedenken dat fossiele subsidies maar een deel zijn van de subsidies aan het kapitaal als zodanig.
Dit nieuws heeft deelnemers ongetwijfeld extra motivatie gegeven zich aan te sluiten bij de demonstratie. Dat de astronomische bedragen waarmee de fossiele industrie wordt gespekt nu naar buiten zijn gekomen kan niet los te zien zijn van de druk die Extinction Rebellion op heeft weten te voeren. De eis om fossiele subsidies te stoppen is zo scherp, omdat deze de vinger op de zere plek legt: het afschaffen van de subsidies is een directe inperking van de fossiele industrie. Met zo’n scherpe eis is het ook voor de staat en media minder makkelijk om de demonstranten als een stel ‘klimaatgekkies’ weg te zetten. Wie is er immers niet tegen deze gigantische belastingvoordelen die de fossiele industrie geniet?
Het is veelzeggend hoe er gereageerd wordt vanuit de politiek op de eis om de subsidies per direct af te schaffen. Dit zou te lastig en gecompliceerd zijn, sommige belastingvoordelen kleven namelijk aan EU-regelgeving. Het is belangrijk dat we de komende weken niet buigen voor deze argumentatie en de druk blijven opvoeren.
Brede steun
De aftrap van de bezettingen was op een warme dag en trok een bont gezelschap aan rebellen en supporters aan. In de aanloop naar de actie ondersteunen meer dan 160 maatschappelijke organisaties de oproep tot de supportdemonstratie. En meer dan 400 ‘groene’ kerken riepen in mei hun achterban op om ook naar het protest te komen. Mede door het open karakter van de demonstraties trekken de blokkades dagelijks mensen van verschillende leeftijden aan. Ook op de eerste zaterdag waren er veel kinderen en families aanwezig. Het is ontzettend inspirerend om te zien dat er zo’n breed gedragen steun is voor massale burgerlijke ongehoorzaamheid.
Deze brede steun kan niet los gezien worden van de repressieve tactieken die de politie toepast om de beweging uit elkaar te spelen. Er is een grote focus op minderjarigen die deelnemen aan de blokkades. Na het eerste weekend werd duidelijk dat de politie meldingen had gedaan bij Veilig Thuis, de instantie waar melding gedaan kan worden bij verdenking van kindermishandeling. Minderjarigen worden inmiddels vaak uit de blokkade geplukt en verwijderd, soms met geweld. Dit gebeurde overigens ook met mensen met een zichtbare beperking en de muzikanten. Allemaal onder het mom van ‘de veiligheid bewaken’. Dit terwijl de enige die de veiligheid van de demonstranten in gevaar brengt de politie is. Het repressieve staatsapparaat is net als extreemrechts zich bezig als zogenaamde kindervriend te positioneren.
Alle essentiële voorzieningen voor kinderen staan onder druk, maar vervolgens moeten we geloven dat de staat zich bekommert om het welzijn van kinderen. Behalve dat het inherent fout is om kinderen om deze reden bij Veilig Thuis te melden, laat het ook een dubbele maat zien: acties van de hooligans en racisten tegen KOZP of de boerenprotesten, waar ook kinderen bij aanwezig waren, werden op een hele andere manier aangepakt.
Politierepressie
Niet te ontkennen is dat de deelnemers van de blokkade en supportdemonstratie overwegend wit zijn. Inclusiviteit is al langer een punt waar de klimaatbeweging op moet verbeteren. De strategie rond het inzetten op massale arrestaties is er een die voor gemarginaliseerde groepen meer risico’s met zich meebrengt. Het politieapparaat is een inherent seksistisch, racistisch, validistisch orgaan dat alleen bestaat om de belangen van de heersende klasse te verdedigen. Het gebruik van politiegeweld is daarin geen uitzondering maar de regel, als zij daarmee weg kunnen komen. Ten opzichte van de blokkades in het begin van Extinction Rebellion hebben zij grote stappen gemaakt in hun houding ten opzichte van de politie. Waar er eerst nog leuzen werden geroepen als ‘Police we love you, we do this for your children’ wordt er nu op actietrainingen meer stilgestaan bij de risico’s die burgerlijke ongehoorzaamheid met zich meedraagt en horen we dergelijke leuzen (gelukkig) niet meer.
Maar het politieapparaat an Sich wordt nog onvoldoende geproblematiseerd. Op de mediakanalen van Extinction Rebellion worden nog vaak foto’s geplaatst met rebellen die jolig met de agenten omgaan en deze zelfs bloemen geven. In de actieconsensus staat dat er ‘volkomen vreedzaam’ met de politie dient te worden omgegaan en dat ook boe-geluiden niet mogen worden gemaakt. Dit is een klap in het gezicht richting iedereen die, ondanks hun ‘goede gedrag’, met politiegeweld wordt geconfronteerd. Een hardnekkig idee dat binnen de beweging heerst, is dat de agent ‘ook maar een mens is die gewoon diens werk aan het doen is’ en dat je als je respectvol met hen omgaat, automatisch respect terugkrijgt.
Ook deze week werden er meerdere bokkenpootjes, polsklemmen en nekklemmen toegepast op vreedzame demonstranten, waaronder de eerdergenoemde kinderen waar de politie zich zogenaamd zo om bekommert. Deze tactieken zijn allemaal verboden te gebruiken, tenzij er een grote dreiging bestaat, bijvoorbeeld bij verdenking van het dragen van een vuurwapen. Die dreiging is er gewoonweg niet bij vreedzame demonstranten. Een nekklem kan, mits goed aangezet, al binnen dertig seconden hersenschade opleveren en zou absoluut niet gebruikt mogen worden. Via de kanalen van Extinction Rebellion is tegenwoordig meer aandacht voor het demonstratierecht en politiegeweld, maar daar moet verder op worden doorgebouwd. Soms gaat het namelijk nog mis, bijvoorbeeld bij de rebel die in mei werd mishandeld, waarna de politie hem ervan beschuldigde een agent te hebben gebeten. Aanvankelijk werd deze leugen geloofd door Extinction Rebellion waarop zij hun handen wilden aftrekken van het protest dat in solidariteit met de arrestant werd georganiseerd. Gelukkig kwamen kritische rebellen daarop in actie. Het credo zou altijd moeten zijn: eerst onze mensen redden, en dan pas in discussie over wat er precies is gebeurd. Door te erkennen dat politiegeweld niet normaal is en de politie niet onze vriend, kan Extinction Rebellion juist verbinding zoeken met groepen die zich nu niet veilig voelen om deel te nemen aan een blokkade. Dat zou de beweging juist versterken.
Hoe verder?
Tot nu toe lijkt XR elke dag mensen op straat te krijgen. Verdere verbreding van de acties is echter nodig om het massale karakter ervan te behouden. Er bestaat een gevaar dat de blokkade-acties doodbloeden zonder dat de eisen worden ingewilligd. Een peiling van RTL Nieuws liet zien dat 70 procent van de bevolking vindt dat de fossiele subsidies moeten worden afgeschaft, maar 80 procent staat niet achter de actiemethode. Dit natuurlijk geen argument om te stoppen met de blokkades, maar laat wel zien dat het belangrijk is om ons bewust te zijn van de pogingen van rechts om een wig te drijven tussen de activisten en de grote groep van de bevolking die het misschien niet eens zijn met hun methoden, maar wel met hun eisen.
Om de massaliteit te blijven behouden is het belangrijk om actief een koppeling te blijven zoeken met andere klimaatgroepen, sociale bewegingen en de vakbond. FNV-voorzitter Tuur Elzinga was in het eerste weekend aanwezig op de steundemonstratie, maar er wordt verder nog weinig een koppeling gemaakt tussen de geplande stakingen en de acties op de A12.
Extinction Rebellion moet actief deze verbinding blijven zoeken om te blijven verbreden en zo druk te blijven opvoeren, zodat verschillende actiegroepen ook aansluiting zoeken met de eis. We moeten ervoor zorgen dat de politiek niet wegkomt met het stellen dat er geen geld is voor investeringen in gratis openbaar vervoer, isolatie van woningen, een transitiefonds voor werknemers uit vervuilende sectoren en compensatie voor nazaten van tot slaafgemaakten tijdens de Nederlandse slavernij, maar wel voor de fossiele industrie. Het is belangrijk dat we de blokkades blijven gebruiken om elkaar te versterken en dat links zich als geheel veel meer bezighoudt met de eis rond het stoppen van de fossiele subsidie, het afschaffen van de subsidies zal een zodanig grote impact hebben op de beweging dat we hier allen alleen sterker uit kunnen komen.
– Loraine Smith, oorspronkelijk voor Socialisme.nu
– De uitgelichte afbeelding, afkomstig van a12blokkade.nl is aangetroffen op een tramhalte-reclamebord in Amsterdam…
