De worstelstrijd met Spanje,
Bracht ons het hoogste goed,
De vrijheid door Oranje,
Betaald met hartebloed.
Dat goed gaat nooit verloren,
De Nederlandse vlag,
Zal wapp’ren van de toren,
Tot op de jongste dag.
Mijn eerste grote liefde kwam uit Zeeuwsch-Vlaanderen en zij leerde mij het Zeeuws-Vlaamse volkslied. Ik moet zeggen dat ik omviel van verbazing bij de tekst. Dit is het refrein:
Van d’Ee tot Hontenisse
Van Hulst tot aan Cadzand
Dat is ons eigen landje,
Maar deel van Nederland.
D’Ee vindt u op de kaart als Eede.
Benedict Anderson beschrijft in Imagined communities hoe bij de weinige “Inlanders” die het gegeven werd onderwijs te volgen in Nederlandsch-Oost-Indië het besef van “een land” doordrong aan de hand van de kaart van het gebied waar Coen en zijn opvolgers waarlijk iets grootsch hadden verricht. Van Sabang tot Merauke strekte zich het naar eigen zeggen Nederlandse gebied uit. Dit moest de onafhankelijke republiek Indonesië worden, en het is zo gegaan, ook al vindt men het noch te Sabang noch te Merauke (nu) een goed idee.
Het is moeilijk te beseffen, zeker voor mensen die bij de waan van de dag wensen te leven, dat wat nu een staat vormt, wat eerst in ruimere termen een land kon heten, bewoond door een volk – beide termen zijn vaag, zoals ook de grenzen het waren, pas de staat stelt echte grenzen en bepaalt wie van het “volk” is – een maaksel is van de geschiedenis. In het Nederlandse geval het resultaat van strijd tussen bisschoppen en hertogen en graven, of liever, tussen hun legers, ook al deden in oudere tijden de eerstgenoemden wel vaak zelf mee. Ook “de geschiedenis” is een verhaal dat opgehangen is aan de kaart, de verbeelde gemeenschap van Eijsden tot Hongerige Wolf, van Winterswijk tot aan De Hoek. Onvolledig. Ik vermoed niet dat u als lezer(es) uitgebreider geschiedenisonderwijs op school heeft gehad dan ik, tenzij u nog ouder bent… Na de Middeleeuwen duiken plotseling gewesten op als Drenthe en Groningen, die eerst niet genoemd waren, en in de geschiedenis van “Nederland” speelden ze alleen een rol doordat onverlaten er aanvielen “over de grens”. De oostelijke staatsgrens loopt er ook verdacht recht, strepen getrokken door de wildernis van het veen dat nog “ontgonnen” moest worden.
Ons werd verteld dat “Utrecht” zich uitstrekte van ver in de huidige Hollanden tot voorbij de stad Groningen. Verbazingwekkend, als je nagaat dat het de kleinste huidige provincie was. Hoe het zo is gegaan werd niet verteld. “Vaderlandse” geschiedenis speelde zich vooral af in Holland – of kwam dit doordat ik daar ben opgegroeid en dus ben geïndoctrineerd? De schoolboekjes kwamen nochtans van J.B. Wolters te Groningen, herinner ik mij. Groningen en Djakarta, stond er nog op de titelpagina zelfs. De oorlogen tussen Utrecht en Holland kwamen aan de orde, de verovering van Fries gebied leek een manifest destiny voor Holland, maar het ging niet verder dan wat nog West-Friesland heet, wat iets anders is dan het westen van de huidige provincie. De wording of geschiedenis van “de rest” deed er niet toe. Het zal er niet beter op geworden zijn.
Alleen ter plaatse wordt men blijkbaar gevoed met uitgelepelde nationalistische ideologie.
Zeeuwsch-Vlaanderen heette tot het einde van de Republiek Staats-Vlaanderen, het aan het bestuur van de Staten-Generaal onderworpen deel van Vlaanderen. Een generaliteitsland heet dit ook wel. “De Zeeuwen” hebben zeker ook deel gehad aan het op de zee veroveren en bevolken van het gebied, maar de Vlamingen meer. Maar toen op het einde van de Grote Oorlog vanuit België klachten kwamen over al dan niet vermeende collaboratie van Nederland met de Duitse agressors en dit vertaald werd in aanspraken op onder andere Zeeuwsch-Vlaanderen (tevens handig voor de Antwerpse haven, die zuidoever van de Schelde), toen moest er als de donder een nationaal lied gebrouwen worden voor “ons eigen landje” waarin een “Nederlandse” legende werd uitgedrukt, inclusief het hartebloed van Oranje of daaromtrent. Alleen de naam, die in het geciteerde lied niet voorkomt, blijft de waarheid weggeven: Zeeuwsch-Vlaanderen is meer Vlaams dan Zeeuws.
Maar vergeet desnoods “de geschiedenis”. Ik heb het hier al eens eerder geschreven: de Plasterken, Samsommen, Ruttes en de rest zijn eenvoudigweg mensen die niet alleen hun (bij voorkeur in het openbaar vertoonde blote, zoals Plasterk) reet afvegen met de geschiedenis, zij doen dit vooral ook met de democratie. Vertegenwoordigend of niet. Het is toch op zijn minst merkwaardig dat het gebrek aan eerbied voor geografische eenheden met een democratisch gekozen vertegenwoordiging aan zoveel agressie wordt blootgesteld door luitjes die de bagger schijten als er iets schijnbaar-dreigends over hen geschreven wordt. Sidderend bij de vraag: moeten we de PvdA tolereren omdat ene Troelstra het ooit nodig heeft gevonden die club te beginnen? De politie bestellend als iemand zegt: die koninklijke familie, wat moeten “we” daarmee? Die staat Nederland, omdat ene Willem I en ene Thorbecke daar ooit iets aan gesleuteld hebben, moeten we het daarom maar in stand houden? Maar Plasterk wordt serieus genomen als hij niet gehinderd door enige kennis verkondigt: ”Moeten we een provinciegrens handhaven die alleen getrokken is omdat een graaf en een paus ooit ruzie hadden?”
Een minder dan middelmatige praatjesmaker als Plasterk, nooit op zijn echte werk te vinden geweest want de studio’s en de Volkskrant waren belangrijker dan de wetenschap, krijgt in Nederland wel de handjes op elkaar. Als hij in een columnpje wat ieder geletterd persoon agnosticisme noemt o zo origineel ietsisme noemt, dan wordt hij niet weggelachen, neen, dan neemt de meute de term over als een diepe originele gedachte. Agnosticisme is ook een erg moeilijk woord.
Bijna net zo moeilijk als etalage.
Je zou verwachten dat rutte de geschiedenis van nederland kent ,o nee ook toendertijd lette hij al niet op .
Mooi stuk, Arnold. Reden gevonden om morgen de bieb even te ‘plunderen’.
“…De schoolboekjes kwamen nochtans van J.B. Wolters te Groningen…”
Voor een stukje extra geschiedenis, zie:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wolters-Noordhoff_Complex
https://nl.wikipedia.org/wiki/Calmershuis
Een prachtpand, waar deze uitgever (ooit) in zat! En de rellen in ’90 waren waren ook niet mals. Maar dat terzijde. 😉
@2
Een episode die ik in alle eerlijkheid vergeten ben hoewel ik in die dagen Een Heel Goede Vriendin had in Stad…