Leugens en bedrog bij Market Garden

De grootste promotieactie voor de dood in uniform en een vreemde leugen ligt weer achter ons. Deze keer liepen er wat dingen fout bij de ongelofelijk omvangrijke herdenkingen van Operation Market Garden. Nog nooit zijn er zoveel vooral feestelijke evenementen rond deze bloederige mislukking geweest, van een enorme colonne van 350 historische oorlogsvoertuigen met een recordlengte van 10 km die twee weken achtereen dwars door Brabant naar Nijmegen reed, tot en met een enorme reclamecampagne voor het oorlogsgeweld. Nota bene met 500.000 euro gesubsidieerd  door het Vfonds, het fonds voor vrede – jazeker –  en veiligheid. En ook nog met steun van de EU.

Hier en daar doken in Brabant ook nog wat als nazi’s vermomde vrijwilligers op, zogenaamd voor de ‘historische getrouwheid’. Gelukkig namen de neonepnazi’s dat niet al te serieus, en hielden geen razzia’s, beroofden en deporteerden geen Joden, martelden geen vrouwelijke verzetsleden en vermoordden zelfs geen willekeurige burgers. Mazzel, toch?

Opvallende fout 1: opzettelijke, jawel, geschiedvervalsing. Een regelrechte leugen, met enkele pikante aanhangsels.

Er bestaat sinds ongeveer een jaar de Stichting Liberation Route Europe kortweg SLRE. Deze probeert om de tocht van de geallieerde militairen van Normandië naar Berlijn meer onder de aandacht te brengen en profijtelijk uit te buiten – inderdaad, de ‘Liberation Route’. Maar zoals dat in de marketing gaat: wat eenzijdig.

Want de Russen hadden in feite eind 1944 de Duitsers al verslagen vanuit het oosten – daar vielen de grote klappen: eerst bij Stalingrad, februari 1943, waar 850.000 nazisoldaten werden gedood of gewond of gevangen; toen de grootste tankslag uit de wereldgeschiedenis bij Koersk in juli-augustus 1943, vervolgens het einde van het beleg van Leningrad in januari 1944. Tussendoor nog de twee opstanden van Warschau: eerste de Joodse van april-mei 1943, toen de Poolse van augustus tot oktober 1944. Het Sowjetleger had in 1944 Warschau al bereikt, maar vond het zonde van de moeite om aan de Poolse kant mee te gaan vechten tegen de nazi’s, maar dat terzijde. Nog net lukte het de westelijke geallieerden op 6 juni 1944 D-Day op touw te zetten, maar voor de uitslag van de oorlog maakte dat toen niets meer uit. Daarover lees je bij die stichting wel heel weinig.
De SLRE is, kortom, een instelling voor toeristische verkoopbevordering, ontstaan bij het regionale toeristenbureau Arnhem-Nijmegen, waar het ook nog gevestigd is. Begin augustus startte de SLRE met een tamelijk grote reclamecampagne op o.m. alle publieke Nederlandse tv- en radiozenders, plus een Facebook-campagne onder het motto: ‘Ooggetuigen gezocht’.  Het ging over de Operation Market Garden.

De bijbehorende slagzin luidde: ‘Het offensief om Nederland te bevrijden’. Die wekte verbazing bij enkele oorlogskenners en regionale media, omdat het totaal niet waar is. De geallieerden die onder leiding van veldmaarschalk Montgomery Nederland vanuit Belgisch Limburg binnenvielen, hadden maar één doel, zoals dat ging bij militairen toen: de tegenstander, nazi-Duitsers verslaan.
Alles wat burger was, moest daar voor wijken, have en goed, rechten en plichten, en eventueel lijf en leden.  In het militaire bedrijf bestaat uitsluitend grote minachting voor het burgerbestaan, gebaseerd op totale desinteresse. Burgers – u en ik – vormen hooguit een hinderlijk risico, zij willen iemand overhoop schieten, wij vormen nooit het doel van de strijd, en evenmin de reden ervoor. Het feit dat bij Arnhem de Westwal ophield en dat je daar met een beetje geluk met een leger snel nazi-Duitsland binnen kon dringen, was de enige reden voor de operatie. Waarom is die nadruk van belang?
Omdat de SLRE nu bezig was gegaan het militarisme te verkopen, de militaire oplossing te propageren, te onderschrijven, goed te keuren. Bij contact met de stichting bleek vervolgens dat het niet om een fout ging, maar om blote opzet – de SLRE vergiste zich niet, maar loog simpelweg. De reden daarvoor was volgens de projectmanager dat het anders voor de jeugd te ingewikkeld werd.
Die ingewikkeldheid lijkt me totale onzin. Ik kan prima aan mijn 9-jarig zoontje uitleggen hoe militairen denken, en waarom zij ongewapende en ongetrainde burgers, vrouwen, kinderen, oude mensen, uitsluitend hinderlijk vinden – die begrijpen niets van het soldatengedoe, van rangen en bevelen, van het risico van machinegeweren, kanonnen, mortieren en tanks – misschien een beetje van bombardementen…

Soldaten hoeven geen seconde te denken over geld of boodschappen of wie het eten maakt of de was doet en dat de kleine met kinkhoest naar de dokter moet. Burgers doen niet anders en daardoor lopen ze alleen maar in de weg en beginnen al luidkeels te jammeren en te kermen als een ruit aan diggelen gaat.  Ruiten zijn voor soldaten alleen maar gevaarlijk en hinderlijk: als je erachter zit kunnen er zomaar flinke scherven in je gezicht terechtkomen.
De SLRE had de makkelijkste weg gekozen. Een smakelijke boodschap met aardige soldaten, die ons kwamen bevrijden. Het interesseerde de geallieerde generaals echter zo weinig, dat de Nederlandse regering in Londen nog moest gaan zeuren en smeken om vooral west-Nederland toch te gaan bevrijden, omdat het daar met de start van de spoorwegstaking zo moeilijk met eten werd. Interesseerde ’tough guy’ Monty helemaal niks, en Eisenhower weinig.

Ze wilden daar niet gaan vechten omdat je daar – het allerdichtstbevolkte stukje Europa – over de burgers zou struikelen en er militair helemaal geen flikker mee opschoot. Zo werd het dan hongerwinter – niet alleen dankzij de nazi’s, maar evenzeer dankzij de geallieerden. Onderhandelen met de nazi’s over eten voor de Randstad in de hongerwinter? No go, zero, nada, nichts. Dat pleit natuurlijk de bezetters niet vrij.
Maar voor de SLRE was het allemaal te moeilijk geworden. In het bestuur zit o.m. de historicus drs Wiel Lenders, directeur van het nabije ‘Nationaal Bevrijdingsmuseum’ in Groesbeek. Later om een reactie gevraagd zei hij dat hij de campagne niet van te voren gezien had. Maar toen die eenmaal liep, zweeg hij ook. Ook de directeur van het nog dichterbijgelegen museum Hartenstein in Oosterbeek, geheel gewijd aan de Slag bij Arnhem, zei niks. Hij is een voormalig tv-regisseur.
Kort en goed: de campagne moest over. Alle slagzinnen voor radio en tv zijn gewijzigd, en ook voor de Facebookcampagne. Maar op zo’n 7.000 websites stond inmiddels hetzelfde, overgenomen door allerlei clubs en clubjes, maar ook gemeenten en zelfs de provincie Noord-Brabant. NRC-journalist Peter Olsthoorn schreef over deze zaak en de kopieerfunctie van het web: ‘De fout herschrijft dankzij de snelheid van internet de geschiedenis.’

Opvallende fout 2: de NOS. Om het kort te houden: die deed braaf verslag van de grote evenementen in Veghel, parachutespringen op de Ginkelse Heide, de dubbele Waaloversteek in rubberboten, de officiële herdenking in Driel met de koning en de Poolse president Komorowski en natuurlijk de grote herdenking, waar het allemaal begon, in Oosterbeek. Maar maakte de zelfde uitglijer als de SLRE.

In de week van de festiviteiten schreef de NOS op haar sites, en zond uit op radio en tv, dat Market Garden er voornamelijk was om ons te bevrijden. Na een paar keer begon dat op te vallen, en deed ik navraag, stuurde wat mailtjes, voegde daar wat citaten bij uit erkende werken zoals dat van dr L. de Jong. Weekje op antwoord gewacht: helemaal niets.

Alle teksten en reportages vermelden bij de NOS as we speak nog steeds dat die goedwillende geallieerden er voornamelijk voor ons kwamen. Nergens de vermelding dat Montgomery voor zijn eigen eer en glorie een poging deed in zijn eentje Berlijn te bereiken en zo een ereplaats in de geschiedenisboeken wilde claimen. Roem en eer!  Daar ging het uitsluitend om. Ook hier weer, in de NOS-versie: aardige bevrijders, kwamen speciaal voor ons, maar jammer genoeg plan mislukt ondanks alle goeie wil. Ondanks niks, zal je bedoelen.
Ernstig vind ik toch wel het Jeugdjournaal: bij de ‘volwassen’ NOS kwam je hier en daar nog wel een de term ‘Berlijn’ als een soort o-ja-voetnoot tegen als het over Market Garden ging, bij het Jeugdjournaal kunnen ze met dergelijke details niet zitten: bevrijding, en niks dan bevrijding. Dat steekt me omdat volwassenen nog wel de kennis of de mogelijkheden hebben het zelf uit te zoeken, maar vierdegroepers een heel stuk minder. Die moeten kunnen vertrouwen op het Jeugdjournaal. Dat is wel een klacht waard, lijkt me.

Ook het NIOD begrijpt er niets van waarom de NOS deze fout maakt, en bovendien om onbegrijpelijke redenen weigert te herstellen. Dat laatste is vooral met het Jeugdjournaal als case niet uit te leggen. En ook hier weer worden ‘soldaten’ verkocht als vriendelijke, zij het dan gewapende bromberen, goedbedoelende sukkelaars, die het ook niet kunnen helpen. Maar onze Britse bevrijders, vooral die met wat strepen of stippen op hun schouders, waren en zijn superhanig en arrogant, bloedeigenwijs, zeer egocentrisch, nogal beperkt in hun sociale vermogens, en totaal niet in hun medemens geïnteresseerd als die geen uniform droeg of draagt.

O ja, nog een voetnoot: bij Arnhem hadden zij het niet verkloot, maar de kleine Poolse parabrigade, nog niet eens een divisie, zo lieten de Britse uniformen na afloop tijdens het zwartepieten weten.

Samenvattend: burgers dienen militairen altijd te wantrouwen en kort te houden, helemaal de beroeps, simpelweg omdat het geen burgers zijn en burgers hen domweg niets interesseren. Zie Srebrenica. De redacties van de NOS nieuws en achtergronden hebben overigens ook wel wat van dat soort trekjes, om de leiding niet te vergeten die opeens voor veel geld de naam NOS wijzigt in NPS. Dáár zat ik nou echt op te wachten…

En nu? Bij de NOS hebben ze een ombudsman. Daar maar eens deze zaak melden.  Wordt vervolgd…