Ten tijde van de tweede Maagdenhuisbezetting trof ik ter plaatse de Huisbibliotheek aan. Ik deponeerde er zelf iets in en zag twee exemplaren van Piketty in het Nederlands, een geschenk van de uitgeverij. Wie die pillen gelezen hebben ter plaatse (het kon goed, in die gehele ruimte) blijft vooralsnog ongeweten. Kapitaal in de 21ste eeuw is een instant klassieker. Zijn opvolger Kapitaal en ideologie lijkt er op te hameren dat er een ideologisch plan zit achter het kweken van ongelijkheid.
Het is een inherent communistisch idee dat “wij” voor kapitalisme hebben gekozen, zeker na het “echec” van de zogeheten reëel socialistische wereld. Welnu, niemand heeft voor “kapitalisme” gekozen in een democratische verkiezing. Kapitalisme is een machtskwestie, ik heb geen vuistdik boek van vijftig euro nodig om dat te weten. Roven en plunderen, moorden en tot slaaf of tot loonslaaf maken van de medemens, het kapitalisme komt uit de loop van een geweer. Van oudsher. Het gaat niet om efficiëntie en het winststreven van de inmiddels niet meer bestaande bakker op de hoek.
Socialisme tegen kapitalisme is geen kwestie van ideeënstrijd over groei en arbeidsproductiviteit. En dan lees ik in een voormalig verzetsblad, ooit opgericht door een christen-socialist van wie de bekende woorden over het licht dat dooft afkomstig zijn:
Het kapitalisme is de femme fatale van de politieke economie. Elke moderne economie is voor haar gevallen. Alle westerse landen, ook Nederland, hebben hun economieën georganiseerd rond privaat eigendom en vrije markten. Alle voormalig communistische landen in het Oostblok zijn na de val van de muur hardcore kapitalistisch geworden. Hetzelfde geldt voor China, dat alleen nog in naam communistisch kan worden genoemd.
De schoonheid van het kapitalisme is dat iedereen zijn eigen belang ongebreideld kan najagen en daarmee onbedoeld toch het maatschappelijk belang dient. De onweerstaanbare verleiding van het kapitalisme is dat de laagste instincten van de mens zo volkomen verenigbaar zijn met de hoogste doelen van de samenleving.
Schoonheid en kapitalisme, lees naast uw krant Vrij Nederland, weer eens wat anders.
Het kapitaal wordt niet geboren in schoonheid en het gaat er niet in ten onder. En het overwinnen van deze maatschappelijke verhouding is een kwestie van macht, lieve lezers v/m/x, niet van ideeën over “de economie”. Nou ja, in zekere zin natuurlijk wel, het idee dat de catastrofe is dat alles “gewoon doorgaat” moet overwonnen worden.
Zoiets als Raworth’s idee van de donuteconomie is geen kwestie van “mensen overhalen” tot een beter idee. Er is macht nodig om het roer om te gooien. En als het niet goed gaat met het kapitaal heeft men altijd fascisten achter de hand – de eindfase van het liberalisme is fascisme – Baudet en Wilders zijn de kindertjes van Bolkestein en Nijpels.
Zo word je de “femme fatale” van de politieke economie:
De directe producent, de arbeider, kon pas dan over zijn persoon beschikken als hij niet langer gebonden was aan de grond en niet langer de lijfeigene of horige was van een ander. Om de vrije verkoper van arbeidskracht te worden, die zijn waar overal brengt waar er een markt voor is, moest hij verder nog bevrijd zijn van de heerschappij van de gilden met hun bepalingen ten aanzien van leerlingen en gezellen en met hun belemmerende arbeidsvoorschriften. Daardoor doet de historische beweging, welke de producenten verandert in loonarbeiders, zich aan de ene kant voor als hun bevrijding van dienstbaarheid en gildendwang en voor onze burgerlijke geschiedschrijvers bestaat alleen maar deze ene kant. Aan de andere kant echter werden deze juist bevrijde personen pas verkopers van zichzelf nadat men hen had beroofd van al hun productiemiddelen en van alle, door de oude feodale instellingen geboden garanties voor hun bestaan. En de geschiedenis van deze onteigening is in de annalen der mensheid geschreven met bloed en vuur. (…)
Wanneer, volgens Augier, het geld ‘met natuurlijke bloedvlekken op de ene wang ter wereld komt,’ wordt het kapitaal geboren van hoofd tot voeten, uit alle poriën, druipend van bloed en vuil.
Lees het bij Karl Marx.
De uitgelichte afbeelding brengt die laatste zin van Marx in beeld: hoe de femme fatale van het kapitaal gebracht werd aan de bevolking van een werelddeel dat naar een van zijn veroveraars genoemd is.
