Interview met Yves Sintomer, kritisch theoreticus, over Nuit Debout

Interview met Yves Sintomer in Le Monde, vertaling Johny Lenaerts, overgenomen van Globalinfo dat de ontwikkelingen (ook) op de voet volgt.

Sedert de actiedag van 31 maart tegen de plannen voor een hervorming van de arbeidswetgeveng komen er elke nacht op de Place de la République in Parijs vele honderden, soms duizenden mensen samen uit protest tegen de regeringspolitiek. De beweging heeft zich inmiddels naar enkele tientallen provinciesteden uitgebreid. Op eindeloze ‘algemene vergaderingen’ wordt er over allerhande onderwerpen gediscussieerd, buiten het kader van de gevestigde partijen en vakbonden.

De Franse krant Le Monde vatte op haar voorpagina de beweging in enkele kernachtige zinnen samen:

• De mobilisatie van de beweging ‘Nuit Debout’ breidt zich uit over heel het land.
• Ontstaan als protest tegen de wet El Khomri, gaat ze momenteel veel verder en wijst ze elk institutioneel kader af.
• ‘Nuit Debout’ wil geen leiders aanwijzen, iedereen spreekt uit eigen naam en men wantrouwt bovenal politieke recuperatie.
• De beweging staat op een radicale manier vijandig tegenover de Parti Socialiste, die de installatie van deze spontane linkse stroming met een grote onrust bejegent.
• De beweging gelijkt op die van de Spaanse ‘Indignados’, die bewezen heeft dat ze een langdurig karakter had.

In de uitgave van 10-11 april 2016 publiceerde Le Monde het volgende interview met Yves Sintomer, prof politieke wetenschappen aan de université Paris-VIII en auteur van ‘Petite histoire de l’expérimentation démocratique’ (La Découverte, 2011).

Hoe analyseert u deze beweging?

Het is indrukwekkend te zien hoe de beweging aanslaat, en dàt in een zeer somber politiek klimaat. Dat haalt het nieuws, terwijl het iets relatief spontaans is. De individuen die haar gelanceerd hebben waren weinig talrijk en in hun eentje niet in staat zoveel mensen op de been te brengen indien ze niet iets belichaamd hadden. Voor velen betekent het een hap frisse lucht in een verontrustende situatie.

Wat drukt ze uit?

Op de eerste plaats een woede, een verontwaardiging, het gevoelen dat men er genoeg van heeft, de indruk te maken te hebben met een geblokkeerd systeem, met een sociale en economische situatie die verslechtert, met politici die niet willen luisteren, met een onrechtvaardige wereld. Terzelfder tijd is er een vreugde, een wil tot leven, een wil om dingen te doen en zich te engageren, dat haaks staat op elk discours dat de mond vol heeft over het toenemend individualisme en de desinteresse van de jongeren voor de politiek.

Deze beweging is gebaseerd op de mobilisatie tegen het wetsontwerp El Khomri maar ze overstijgt dit kader zonder daarbij duidelijke eisen te formuleren. Waarom?

Het idee heerst dat wanneer men duidelijke eisen stelt, men zich begeeft in een spel van onderhandelingen en institutionalisering waarbij een dergelijke spontane beweging enkel kan verliezen. Om eisen te formuleren, hen uit te dragen en er op lange termijn over te onderhandelen, daarvoor is er een organisatie nodig. ‘Nuit Debout’ drukt veeleer bepaalde waarden uit, een visie, een utopie. Het zijn mensen met een zeer verschillende achtergrond en die er een zeer grote waarde aan hechten dat de beslssingen bij consensus genomen worden. Zodra de dingen zich in de vorm van eisen zouden preciseren, zouden er breukpunten optreden.

Vindt u de vergelijking met de Spaanse ‘Indignados’ relevant?

Dat is ze in de mate dat ze een gelijkaardige actiemethode aaneemt: de bezetting van een plein, algemene vergaderingen waarin men niet te lang mag praten, waarin er geen leiders zijn, een mobilisatie via de sociale netwerken, een beweging die zich als een olievlek uitbreidt… We treffen er een discours in aan waarin men de politieke klasse, de ‘kaste’, afwijst, een wantrouwen tegenover het politiek systeem en een radicale sociale kritiek. Dat alles maakt haar er erg verwant aan.
Terzelfder tijd heeft in Spanje de ‘15-M’ lang geduurd en was ze massaal. Op verschillende pleinen hebben er tientallen duizenden personen aan deelgenomen. Op bepaalde momenten herkende een grote meerderheid van de bevolking zich in die beweging. Zo ver staan we in Frankrijk nog niet.

Welke boodschap richt ‘Nuit Debout’ aan de politici?

Ze stelt zeer sterk de politieke wereld ter discussie! Blijven we eindeloos opgezadeld met politieke partijen die op zo’n manier gestructureerd zijn, die steeds minder in de bevolking verworteld zijn, die zo sterk aan de instellingen en aan de overheid vastkleven dat ze een gesloten wereld vormen, vooral op nationaal niveau?

Hoe kan deze beweging zich op termijn handhaven?

François Ruffin, de maker van de film ‘Merci patron!’, heeft gezegd: één van de grote doelstellingen van de beweging bestaat erin om uit ons kleine wereldje te treden en erin te slagen de ’99 %’ te bereiken, zoals de beweging Occupy Wall Street dat noemde, en zich uit te breiden boven de oorspronkelijke initiatiefnemers uit. Dat is misschien niet onmogelijk. Het feit dat de beweging zich begint uit te breiden naar provinciesteden is daar een symptoom van, zelfs indien momenteel niet veel jongeren uit de banlieues eraan deelnemen.

Kan ze en moet ze een politiek verlengstuk krijgen?

‘Nuit Debout’ is politiek en politiek is niet beperkt tot verkiezingen. Het lijkt op een ecosysteem waarin de verschillende elementen elkaar beïnvloeden. Op het moment van de Spaanse ‘Indignados’ had niemand Podemos kunnen voorspellen en deze partij betekent zowel een continuïteit als een breuk met de ‘Indignados’. De institutionele politieke repercussies overstijgen overigens Podemos. We zien veel bredere allianties van bewegingen, die erin geslaagd zijn in het bestuur van grote steden als Madrid en Barcelona te komen. En de effecten van een dergelijke beweging vallen ook af te meten aan de verschuivingen van de politieke discussies, in de opening naar nieuwe mogelijkheden, ook in electoraal opzicht, zelfs indien dit niet hun doel is.