Op dit moment zijn veel mensen op zoek naar ideeën en concepten om hun leven op een betere manier vorm te geven. Alex Callinicos sprak met de Socialist Worker over hoe het leven na het kapitalisme eruit zou kunnen zien.
Vertaling door Selena Jans
We leven in een wereld waar de markt bepaalt wat we produceren, hoe we het produceren, en hoe producten worden verdeeld. Hoe kunnen we deze dingen anders regelen, als we het niet met behulp van de markt doen?
Het is belangrijk om te benadrukken dat de markt heel erg slecht is in het verdelen van middelen en het bepalen van de waarde van dingen. De controle over de maatschappelijke productiemiddelen is geconcentreerd in handen van een kleine groep mensen. Deze beruchte ‘1%’ beheerst de grote bedrijven, banken en staten.
De verschillende eenheden binnen het kapitalistische systeem concurreren met elkaar om winst en macht. Dus uiteindelijk worden de prioriteiten in de productie bepaald door blinde concurrentie. Ontzagwekkende hoeveelheden resources worden in de loop van dat proces verspild. Denk bijvoorbeeld aan de waarde die vernietigd is in de huidige wereldwijde economische crisis.
Deze concurrentie vindt plaats langs verschillen in prijzen. Maar vanaf het gezichtspunt van elk serieus systeem van waardebepaling, zijn de resultaten die het produceert absurd. Waardeloze individuen zoals topmanagers in hedgefunds krijgen vele malen meer betaald dan nuttige mensen zoals zorgmedewerkers en onderwijzers. En het prijssysteem faalt bij de registratie van vele belangrijke kosten, zoals die van het vernietigen van de planeet door het industriële kapitalisme.
In een democratisch geplande economie zouden beslissingen over de verdeling en het gebruik van resources worden genomen via discussie en stemmen door degenen om wie het gaat. Vandaag de dag worden economische processen behandeld alsof ze natuurwetten volgen die slechts een handvol ‘experts’ begrijpen. In plaats daarvan zouden wij ze onderwerpen aan collectief democratisch overleg en besluitvorming.
Is het mogelijk een moderne economie op een democratische wijze te plannen? Is het systeem niet te complex om over elk besluit te stemmen?
Een democratisch geplande economie zou gebaseerd zijn op het principe dat degenen die er direct mee te maken hebben de beslissingen nemen. Daarvoor zou er een enorme decentralisatie van macht moeten plaatsvinden – iets dat toch al zou gebeuren door het revolutionaire proces dat korte metten maakte met het kapitalisme.
Voor zover mogelijk zouden beslissingen genomen worden op lokaal niveau door bedrijfs- en buurtvergaderingen, of door de raden van afgevaardigden, die gekozen zijn door deze bijeenkomsten. Voor beslissingen die complexer zijn en invloed hebben op een grotere schaal zijn andere methoden nodig. Er zouden lichamen van afgevaardigden kunnen zijn op stedelijk, regionaal, nationaal en globaal niveau om bredere strategische beslissingen te nemen over de allocatie van resources.
De mainstream politiek baseert zich erop dat de meeste mensen passief zijn en dat kwesties ver van hun bed zijn. Maar als mensen de macht over hun dagelijkse leven winnen, kunnen we een enorme toename verwachten in democratische deelname.
Zijn geplande economieën niet inefficiënt? Is dat niet de reden waarom die in Oost-Europa mislukten?
Heel veel planning vindt al plaats onder het kapitalisme. Complexe, onderling verbonden economieën kunnen niet werken als er niet veel moeite werd besteed aan coördinatie en vooruit denken. Het probleem met dit soort planning is dat het heel erg ondemocratisch is. Het weerspiegelt de prioriteiten van concurrerende bedrijven en staten.
De zogenaamde ‘socialistische’ maatschappijen van Oost-Europa en de Sovjet-Unie waren hier een voorbeeld van. De nederlaag van de Russische Revolutie van 1917 nam de vorm aan van het verval van de arbeidersraden die de revolutie hadden gemaakt, en de partij- en staatsbureaucratie staat nam de macht over.
Deze nieuwe heersende klasse moest concurreren met westerse imperialistische mogendheden. Dit betekende het concentreren van resources op het opbouwen van de zware industrieën die nodig waren om wapens te produceren, vergelijkbaar met die van het westen.
Dat is waar planning in de USSR over ging. Het betrof een enorme centralisatie van macht, en het werd niet gedreven door de behoeften van gewone werkende mensen, maar door de dwingende eisen van militaire concurrentie.
Dit betekent niet dat democratische planning niet kan werken. Het bewijst alleen maar iets dat Karl Marx al een hele tijd geleden beargumenteerde: dat socialisme alleen kan worden opgebouwd op een internationale basis.
Zolang het kapitalistische systeem blijft voortbestaan, zal het op een of andere manier zijn logica van concurrentie en accumulatie steeds opnieuw opleggen aan elke willekeurige geïsoleerde maatschappij die zich tijdelijk ervan losgerukt heeft.
Zijn er nog delen van het kapitalisme die nog nuttig zouden zijn in een nieuwe samenleving? Of moeten we helemaal overnieuw beginnen?
Volgens Marx speelde het kapitalisme wat hij de ‘beschavende’ rol noemde, van het ontwikkelen van de productiekrachten van de mensheid. Maar hij voegde er altijd zorgvuldig aan toe dat dit gepaard ging met uitbuiting en vernietiging.
De rol van de socialistische revolutie is om deze productiekrachten te bevrijden, die ten slotte niets anders zijn dan het vermogen van mannen en vrouwen. We zouden dit vermogen terug moeten vorderen en het onder collectieve democratische controle plaatsen. Dus een socialistische samenleving zou voortbouwen op de productieve prestaties van het kapitalisme. Ze zou haar technologieën selecteren, sommige afstoten en andere behouden.
Daarnaast zijn er instituties die zich hebben ontwikkeld binnen het kader van het kapitalisme, die deels de eisen van de arbeidersbeweging reflecteren om prioriteit te geven aan menselijke behoeften. De gezondheidszorg is daar een voorbeeld van. We zouden niet de bureaucratische structuur willen behouden. Maar er is veel aan de NHS (de Britse National Health Service, red.) dat nog steeds van waarde kan zijn.
Het kapitalisme zorgt voor enorme ongelijkheden in de gehele wereld. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat een nieuwe wereld deze niet repliceert?
Socialistische revolutie kan alleen slagen als wereldwijd proces. Maar het zou zeer goed in de Global South kunnen beginnen. De meest geavanceerde strijd van de 21ste eeuw heeft tot nu toe plaatsgevonden in landen als Egypte en Bolivia.
Dus arbeiders, boeren en andere arme mensen in deze landen hebben goede kans voorop te lopen, bij welke transformatie van de maatschappij dan ook. Des te meer dit het geval is, des te kleiner de kans is dat de ongelijkheden van het kapitalisme zullen worden herhaald.
Een belangrijke prioriteit van elke nieuwe maatschappij is om snel over te gaan op een economie met een lage CO2-uitstoot. Dit is niet alleen nodig om chaotische klimaatsverandering te voorkomen, maar ook om de miljarden mensen die nu ploeteren in ellende een menswaardig bestaan te bieden.
Klimaatverandering is een kwestie die de noodzaak voor planning onderstreept. De recente klimaatconferentie in Durban toont aan dat de grote kapitalistische staten geen serieuze poging meer doen om een afname in CO2-uitstoot te realiseren.
Dat komt doordat het terugdringen van de uitstoot de allocatie van resources op een internationale schaal noodzakelijk maakt. Dit zou het gehele systeem van kapitalistische concurrentie ondermijnen. Daarom hebben we democratische planning nodig om de planeet te redden.
Breder gesproken, zal een socialistische samenleving gebaseerd zijn op de behoeften van de mensheid in het algemeen. Dus welke standaard van materieel welzijn het ook nastreeft, het zal een universele moeten zijn.
Alex Callinicos is een leidend lid van de Socialist Workers Party in Groot-Brittannië, zusterorganisatie van de IS. Hij is onder meer auteur van The Revolutionary Ideas of Karl Marx en Bonfire of Illusions: The Twin Crises of the Liberal World, beide verkrijgbaar via LeesLinks.
Dit stuk is eerder verschenen op de website van socialisme.nu
Niets zeggend verhaal, Ieder mens denkt als een kapitalist.
@ jocghum:
Deed Karl Marx ook: http://marxists.org/nederlands/marx-engels/index.htm en als je dan op de EERSTE DE BESTE link klikt, na a.u.b. de video van Arnold Heertje gezien te hebben, op het: http://marxists.org/nederlands/marx-engels/1848/manifest/index.htm
Je zegt dus niks nieuws. Maar het is de kunst om met die wetenschap iets te doen.
jocghum Schreef:
“het kan niet ” en “iedereen denk als een kapitalist ” is de mantra voor iemand die zijn eigen beperkte wereldbeleving op anderen projecteerd .. Ik vermoed kinderloos en niet bereid ook maar een krentje per sneetje krentenbrood op te geven om er voor te zorgen dat anderen iets gemakkelijker leven …
Geplande Economie , kan niet
0% groei gebaseerde samenleving kan niet
Het lijkt erop dat de enige receptuur die Jochum heeft om de kanker van de kapitalitische economie te lijf te gaan is : ” Niets veranderen aan je levensstijl , geen medicatie nemen , en blijven doorgaan met wat je doet ” ….
AL BAKRASTANI,
Het is net zo,n grote nonzins wat deze man zegt, dan de vele conferenties over het climaat..Iedereen
wil wel een schoon climaat, maar iedereen weet ook dat het niet gaat..
AL BAKRASTANI,
Even tot verduideling;;;ik heb 3kinderen en 5kleininderen,
jocghum Schreef:
weer een “het kan niet ” weet je dan echt niets anders te zaaien dan hopeloosheid ?? wat je zaait zal je oogsten , Een schoner klimaat is wel zeker mogelijk maar dan moet je meer doen dan alleen ouwehoeren erover zoals in Durban , minium levensduur voor producten bij wet vastleggen word zelfs niet over gesproken ..
Socialist Worker zegt:
Dat begint al hartstikke verkeerd. De markt is vaak heel goed in het verdelen van middelen en het bepalen van de waarde van dingen.
Maar het marktproces is niet toepasbaar op alles. Bijvoorbeeld in de gezondheidszorg leidt het tot afknijpen van de verzorgenden en het promoten van onnodige medische handelingen.
Als je een alternatieve theorie wil opstellen, zal je moeten onderzoeken waar de markt wel zinvol kan worden gebruikt en waar niet.
Sjaax Schreef:
Waar baseer je dat op? In de natuur treedt ook altijd weer evenwicht op in de voedselketen, maar ten koste van hoeveel verspilling en persoonlijk leed allemaal wel niet.
In dit zeer leesbare artikel worden de evenwichtsproblemen die de markteconomie kent uiteen gezet: http://www.scribd.com/doc/52169313/Het-faillissement-van-de-marktutopie. Zelfs Keynes brak zich daar het hoofd over, maar jij kennelijk niet. Schaarste is een probleem – niet voor de winnaars, maar wel voor de verliezers. Als er overvloed was, zouden we hele andere keuzes maken. Maar dat is niet lucratief, en dus wordt schaarste gekoesterd door hen die de macht daartoe hebben.
Verder krijg ik van mr. Callinicos de indruk dat hij van een ‘money based economy’ naar een ‘resource based economy’ toe wil. (Dat is niet onbelangrijk, omdat je dàn pas de wet van vraag en aanbod krijgt – waar geldhandel juist draait om verspilling en schaarste.) Die termen zijn gemunt door Jacque Fresco (van o.a. Zeitgeist) die het boeiend uit weet te leggen, maar voor een technocratische oplossing kiest. Callinicos echter kiest duidelijk voor basisdemocratie. Dat klinkt wel als een duurzaam huwelijk: een economie die resource based èn democratisch is.
AL BAKRASTANI,
Weer een klimaat-top mislukt,
Uit-eindelyk heeft het volle verstand het gewonnen, van de dommen.
Joke Mizée schreef:
Schaarste is een probleem – niet voor de winnaars, maar wel voor de verliezers. Als er overvloed was, zouden we hele andere keuzes maken. Maar dat is niet lucratief, en dus wordt schaarste gekoesterd door hen die de macht daartoe hebben.As is verbrande turf. Schaarste is gewoonlijk het uitgangspunt voor ons doen en laten.
Overvloed krijg je niet zomaar. Kan jij bijvoorbeeld een overvloed aan olie produceren?
Sjaax Schreef:
“overvloed “is ook niet noodzakelijk , tenminste niet op wereldniveau “overvloed “ter gebruik voor oplossing van tekorten ergens anders da’s weer wat anders … Zolang we de stront van 17 miljoen mensen ( bijvoorbeeld ) nog niet voor biogas gebruiken , zolang we duizenden kilometers berm en spoortaluud nog niet vol bio-brandstofgewassen hebben staan .. proberen we niet eens wat aan een oplossing te doen …. gaan we daarmee beginnen is er al bijna een overvloed aan “brandstof “
jocghum Schreef:
u moet uw kinderen en kleinkinderen wel erg haten dat zulks u vreugde brengt , is dat een van de heilige regels van uw Kannietistische overtuiging ? een diepe haat voor een ieder die denkt dat het anders kan en moet ???
ALBAKRASTANI,
Myn nuchterheid en realisme gevoel, stel ik verboven dat van een stel discusserende mensen uit 194
verschillende landen, die praten over een problematiek waar ze van tevoren de uitslag alweten.
Maar ja, volgend jaar in Qutar maar weer lekker verder ””Klesse-Besse”’
Sjaax Schreef:
En waarom is dat dan ons uitgangspunt – omdat hulpbronnen werkelijk schaars zijn, of omdat het meer winst genereert? Schaarste was ooit weliswaar de realiteit, maar we bezitten allang de kennis en de middelen om daar wat aan te doen. Maar dat gebeurt niet omdat dat economisch niet loont. Fossiele energiebronnen zijn schaars en beginnen op te raken, maar dat drijft de prijs lekker op. Er zijn zat alternatieven maar die komen niet van de grond. Nooit afgevraagd waarom dat zo is? Op die klimaattoppen doen ze ook weer niks anders dan onderhandelen met de olieboeren over emissierechten ipv het eindelijk eens over een hele andere boeg te gooien.
#8 Joke Mizee
Dank, gegevn link is zeker een interressant link en makkelijk leesbaar. De verwijzingen naar economische grootgewichten, verschillende visies waren voor mij wel te hoog gegrepen, toch dacht ik de conclusie , idee van juist een sterke aanvallende overheid met stimuliserings beleid en aanpak banken juist nodig is, te begrijpen. Onderstaand citaat trof mij ondermeer als lange termijn herstel .Dit ook omdat ik eerder van een begrepen heb dat de voorname component ethiek uit de leerstoel economie is verdwenen , het zou ook interessant zijn om te weten wanneer deze naar de overbodigheid werd verwezen.. .
Je zou daar uit kunnen opmaken dat gezien ethiek in gevoerde eonomische politiek ontbreekt , het niet vreemd is reli politiek als missing link in toenemende mate her intrede kan doen en doet om haar positie in een in burgers eigen oikos te hervestigen.
Ik vraag me al langer af waar deze her intrede of sterker nog hang naar fundamentalisme vandaan vandaan .zouden komen. Dit zijn maar simpele opkomende gedachten, ik ben niet alleen op economisch gebied een leek grote leek om ze anders dan dat te noemen.
Terwijl ik denk dat burgers culturen, seculeer en reli samen als publieke oikos zich samen sterk zouden moeten maken als een soort occupy om een hevige beleids aanval als crisis kentering te ondersteunen en als kennis geving dat de crisis “”gifbekers” niet vrijwillig gedronken worden maar eerlijk verdeeld horen te worden, weg bonussen , teruggave te veel etc…
“” Training in wat Victor van den Bersselaar ethische intelligentie heeft genoemd. Wij hebben een heel hoog geschoolde bevolking, maar ethisch zijn we onderontwikkeld. En dat geldt niet alleen voor Nederlanders.In dit boek staat een hoofdstuk over Aristoteles. In een grijs verleden heeftAristoteles geformuleerd welke deugden we moeten oefenen om de eigen oikos tebeheren en om ons in de sociale sfeer te bewegen, het zijn precies die deugden diewe nu nodig hebben om staat en markt dienstbaar te maken aan de oikos en de
11sociale sfeer.”’
Wat betreft Aristotels en links ethiek/deugd/ economie zijn er veel links en er is zo veel om te leren en te blijven leren , te implemteren in je gedachten, geliefden en je werk
http://prevos.net/cultuur/c23211/ethiek01.htm ,
Aristoteles is een tijdgenoot van Alexander de Grote. Hij was jarenlang diens huisleraar aan het hof van zijn vader Phillippus II van Macedonië.
D e Griekse polis. Politiek autonoom, economisch zelfstandig en een eigen culturele en vaak religieuze identiteit.
Ik kon dit stukje bittere cherries picking niet laten 😉
@katja: Met dat gedeelte ben ik het nou net oneens. Ethische economen zijn de ergsten die er rondlopen. Wetenschap moet zoveel mogelijk waardenvrij zijn – een theorie is slechts een theorie. Economen zouden de verschillende economische theorieën tegen elkaar af moeten zetten & tegen het licht houden ipv 1 bepaalde theorie tot waarheid te verheffen, m.a.w ze moeten vooral kritisch leren denken.
Nog toevoeging ik implementer de idee van ethiek in de omgang met elkaar in de sociale openbare ruimte al veel langer, je zag de crisis aankomen door gebrek aan :
Goede morgen, middag , avond , dank u of nog een complimentje , wens tot beterschap in geval van verkoudheid als van toepassingen , dit is geen windowdressing , het kan burger sociaal ook zo verkeren mits niet belaagd hetgeen mij gelukkig hier nog maar 1 of 2x gebeurd is. .
#16
Kritisch denken zonder meer , welk gedeelte bedoel je?
@18: Dat gedeelte uit die link wat je citeert , dat wat over ethiek gaat. Je kan studenten wel vertellen wat de juiste wijze is om met elkaar om te gaan, maar zo werkt dat niet. (Lijkt me ook meer een taak voor ouders & basisschool dan voor de universiteit.) Daar gaan colleges ethiek dan ook helemaal niet over, je kan wel merken dat de schrijver van dat artikel er nog nooit een heeft meegemaakt. Hij is bovendien helemaal waus van Aristoteles. Nou, ik dus niet, dus daar gaat het al mis. Popper lijkt me een veel beter idee om het curriculum wat op te krikken. Aan kritische reflectie ontbreekt het trouwens niet: zelfs hardliners als Adam Smith en Keynes deden daaraan, maar neoliberalen zijn daar graag blind voor.
jocghum Schreef:
Als Kannietistische voorganger verschillen de door u geëtaleerde meningen weinig van het “we kunnen niet aanpassen , slecht voor onze economie “wat veel landen als excuus gebruiken … Had u een alternatief of wacht u vol smart op de instorting ????
jocghum Schreef:
Beste Jochum, zou je misschien eens wat beter leren spèllen? Nergens om hoor maar die
`Y’ voor `ij`’ begint me toch wel wat te storen nu . Heb je geen geen`ì’ en een `j’ op je toetsenplank?
Sorry hoor, maar bij redactie hoort ook taal. Bij voorbaat dank.
AL BAKRASTANI,
Nee, ik wacht niet op de totale ondergang. Momenteel gebruiken ik en myn vrouw onze stront voor het
opwekken van energie. We poepen op een tonnetje, net zo als 60 jaar geleden en het werkt prima. Alleen
die stank moesten we in het begin even aanwennen, maar alles went, niet waar?
jocghum Schreef:
Ah , poging tot humor , alle stront word al jaren via een ander systeem centraal verzameld , biogas installaties kunnen daar ter plaatse worden gebouwd. Tja die tonnetjes van u , ook een systeem wat niet afgeschaft kon worden omdat centrale riolering volgens uw Kannietistische voorlopers niet haalbaar was ..
AL BAKRASTANI,
Alle stront wordt doorgespoeld via de wc, met water het riool in. Dan gaat het via het riool naar een schoonmaak installatie die altijd in een kanaal staat. Uw idee om uit stront energe op-tewekken zal helaas
niet kunnen werken, want stront vermengd met grote hoeveel-heden water uit onze wc heeht aan kracht
al zo veel verloren dat er nauwelijks nog gassen aan -wezig zijn. Dus poepen op een tonnetje, zullen dan die 17000000 NLers weer moeten doen. Het centrale-riolering-systeem, ik weet niet hoelang dat al bestaat
ik weet wel dat in elke nieuw-bouw-wijk na de tweede wereld oorlog riolering aanwezig was met;;wc” die
doorgespoeld kon worden.. De huizen van voor de oorlog waar mijn ouders in woonden hadden dat
namelijk niet, Ook was er geen warm water, zo als in de woningen die zijn gebouwd na WO2 dat wel hadden
jocghum Schreef:
en weer preekt hier de voorganger van het kannietisme …
AL BAKRASTANI.
Nee, Bakrastani ik preek geen kanniettisme, ik ben alleen wat ouder dan U. Ouder zijn hoeft niet altijd
tebetekenen dat je alles beter weet, maar met het ouder worden komt wel de wijs-heid..Ik hoop dat met het
ouder worden van MR-Al bakrastani dat ook gebeurd.
Jochum , we schelen niet zoveel jaar , ik heb er alleen voor gekozen nog hoop te bewaren in plaats van alle ideeen af te schieten en af te zeiken .. Waarvan u zegt dat het niet kan word in een paar landen al actief onderzocht , In Malawi zelfs al op kleine schaal gebruikt .. Het ouwelijk kannietisme heeft voor mij geen aantrekkingskracht .
Raar trouwens hoe zoveel van onze generatie(s) daarvoor vallen , waarschijnlijk vanwege de conditionering dat “beter” altijd “meer” moet zijn .. En dat voor “anders ” geen plaats is .. Eigenlijk zie je dat al in het klein op de volkstuinen , Nederlanders hebben meestal een veldje met een heg en een huisje , en terwijl ze klagen dat alles zo duur is is gras het enige wat ze dan verbouwen …. Iets wat ik in het buitenland nergens ben tegengekomen .. Daar zie je juist vanuit de volkstuintjesgemeenschap allerlei nieuwe initiatieven zoals het in gebruik nemen van “brownfields ” binnen de stad en het mensen leren op kleine schaal voedsel te verbouwen …
AL BAKRASTANI,
In Malawi wordt het al op kleine schaal gebruikt, schrijft U. Wat op kleine schaal in dat land wordt gebruikt
zegt U niet. In het armste land van Afrika op het platte-land is geen riolering zo als wij die kennen, daar zou
je samen met de stront van koeien misschien een klein beetje stroom van op kunnen wekken. Maar door wie worden die inslalatie,s daar betaald? Malawi heeft geen Industrie om dat zelf te betalen+!!! Voor alles
is geld nodig, en geld moet een land verdienen door export. Wat U zegt over het Buitenland dat ze daar de
mensen leren om op kleine schaal voedsel te-verbouwen is totaal niet nodig. Ik heb Fam. wonen op het platte-land van Kenya en zij verbouwen zelf al jaren lang hun eigen voedsel, het probleem is regen en nog
eens regen. De volkstuintjes in Nederland worden echt wel gebruikt om naast hun huisje ook nog andere bezigheden te-verrichten zo als het bouwen van groente. Waar ik woon zijn de wachtlijsten voor een volkstuintje van de Gemeente erg lang
jocghum Schreef:
Ik heb het over de USA en het Verenigd Koninkrijk , waar de volkstuininitatieven , tot en met in de steden , een groeiend fenomeen zijn . En de projecten in Malawi werken en zijn maar een voorbeeld , u wil gewoon niet anders .. zeg dat dan eerlijk . Grootschaligheid werkt nu eenmaal niet , veel kleine . gediversifieerde projecten wel …
op youtube is veel info te vinden over urban gardening
er zijn enorm veel leegstaande kantoorgebouwen
verbouwen om te verbouwen
we zouden de meest geschikte gebouwen kunnen inrichten voor de teelt van groente en fruit
groene antikraak
kaaskop Schreef:
altijd goed een mede-kanwelist te zien 🙂
yes we can!
Sjaax Schreef:
Heel simpel: je stapt van de olie dan af.
Het is een middel waarop jarenlang gewerkt is om je afhankelijk ervan te maken.
Net als drugs.
Volgens mij zou je even buiten de doos moeten leren kijken…
AL BAKRASTANI,
Ja, ik wil groot-schalige projecten,klein schalige kunnen niet tot vor beld dienen.
AL BAKRASTANI,
Groenten en appelen en peren genoeg in Nederland, daar voor hoeven die leegstaande gebouwen niet
omgebouwd te worden tot tuinen. Deze producten worden op grote schaal doorgedraaid.
@8 Joke
Interessant artikel:
Joke Mizée schreef:
In #7 schreef ik
In veel minder gepolijste bewoordingen komt deze opmerking overeen met wat Nico Koning in zijn artikel op p.9 aanhaalt:
@sjaax:
Nee, het geldt niet alleen voor bepaalde sectoren, maar voor de gehele economie/markt. Die heeft altijd met mensen te maken, als werknemers en als klanten/consumenten. De factor arbeid staat altijd onder druk. Zelfs de klassieke liberale denkers waren niet voor een ‘laissez faire’ zoals de huidige liberalen (van links tot rechts) propageren. Omgekeerd is er niemand die ‘de markt verwerpt’, het gaat de critici om de extreme variant: de ‘vrije markt’. Kortom: het gaat niet vanzelf – ook niet op sommige plekken niet en andere wel, zoals jij lijkt te willen onderstrepen, maar in z’n algemeenheid niet.
M.i. gaat het erom hoe de verhouding tussen overheid, markt en sociale sfeer zou moeten zijn, niet om ze elk een eigen terrein te geven waar ze zich uit kunnen leven. Wel lijkt een soort ‘scheiding der machten’ zinvol – m.n. overheid en markt mogen niet verstrengeld zijn. Maar als de sociale sfeer (ook wel maatschappelijk middenveld of civil society genoemd) geheel ‘vrij’ moet zijn van zowel financiële als politieke middelen, waar bestaat hun invloed dan uit, uit hun creatieve ‘flow’ of zoiets? Is dat niet wat al te idealistisch gedacht?
Daarom vroeg ik ook aan @Arnold of hij iets over Hans Achterhuis wil schrijven. Die draagt die gedachte nl. enthousiast uit, maar ik krijg er niet echt hoogte van. De laatste keer dat ik hem (H.A.) zag was hij over dit onderwerp zelfs 2 handen op 1 buik met neocon Andreas Kinneging (al grapten ze allebei dat dit niet vaak voorkwam).