Bernie Sanders doet het buiten verwachting van iedere commentator goed voor de nominatie van presidentskandidaat voor de Democraten. Hoe kan het dat een door het grote geld gesteunde kandidate als Hillary Clinton het zo lastig heeft? Een hint voor een verklaring ervoor komt van Branko Milanovic. Zelf geeft hij de verklaring niet, maar op basis van zijn observatie is die af te leiden.
Amerikaanse Droom
Milanovic stelt vast dat de Amerikaanse Droom van krantenjongen tot miljonair echt een mythe is. Tot voor kort waren er slechts anekdotische succesverhalen van levens van immigranten – Scarface. Die anekdotes compenseerden voor veel Amerikanen hun grotere inkomensongelijkheid in vergelijking met die van Europese landen. Volgens de mythe waren hun verschillen minder statisch en minder klassengebonden. Ongelijkheid was met andere woorden de prijs die Amerikanen betaalden voor grote sociale mobiliteit (die opvatting negeerde daarbij overigens gemakkelijk de fikse achterstelling van zwarten).
Nu is er echter een serie economische onderzoeken verschenen die aangeeft dat er zich een duidelijk patroon aftekent: kleine inkomensverschillen (Scandinavische landen in de eerste decennia na WO-II) laten grote sociale mobiliteit toe, en grote inkomensongelijkheid (Pakistan, Zuid-Amerika) fixeert klassenverschillen. De uitzondering van de VS met grote inkomensverschillen en grote sociale mobiliteit bestond en bestaat niet.
Jongeren
Als de Amerikaanse Droom een mythe is, zullen vooral jongeren zich dat realiseren. Ze zullen geen betere posities krijgen dan hun ouders. Maar als dat zo is, dan moeten Amerikanen zich daar toch al eerder van bewust zijn geworden, want de grote immigratiestroom werd gestopt na de Eerste Wereldoorlog toen de VS inreisquota en zogenoemde Green Cards invoerde. Na de crash van Wall Street in 1929 en de crisis van de jaren dertig kwam de bewustwording toentertijd inderdaad op gang. Zo ontstond Roosevelts New Deal. De enorme economische opleving in en na de Tweede Wereldoorlog bracht echter steeds meer welvaart voor steeds meer Amerikanen en dat gaf opnieuw voedsel aan de Amerikaanse Droom.
Daarentegen brengen de huidige economische crisis en onthullingen als de Panama Papers het ongebreidelde Amerikaanse optimisme weer naar realisme terug. De klasse van rijken wordt rijker en sociale mobiliteit kun je vergeten. In dat geval steunen vooral jongeren een politicus die zegt zoals het is en die komaf wil maken met de vastgeroeste klassenverhoudingen in de VS. Dat is dus precies wat Bernie Sanders doet. Hij is trouwens al jarenlang getrouw aan zijn boodschap, maar hij werd tot voor kort nauwelijks geloofd. Juist die authenticiteit zorgt er nu voor dat hij geloofwaardig is en niets van een politieke opportunist heeft.
