Vele duizenden migranten in de VS – misschien wel 15.000 op dit moment – moeten in Texas opeens de bus in, rijden dan de hele dag of nacht, en ontwaken in een anonieme grote stad, Washington DC. Kerken en hulpclubs vangen hen daar op. Iets nieuws? Niets nieuws.
Van 1942 tot het einde van de oorlog deporteerde de VS vrijwel alle mensen van Japanse herkomst naar concentratiekampen, in totaal 10. Ze heetten ‘relocation center’. De aanleiding was de Japanse aanval op Pearl Harbor van 7 december 1941.
Deze ‘nisei’ (Japans voor ’tweede generatie’) uit Californië waren voor het grootste deel in de VS geboren en daardoor staatsburgers. Het ging om meer dan 110.000 mensen.
Hun bekendste kamp was Manzanar, voor 10.000 mensen in het oosten van Californië, vlakbij Death Valley – Westerborkse barakken in een stofwoestijn, alleen het hek ontbreekt. Vol bewoners die zojuist van hun elementaire burgerrechten beroofd waren door de staat, en meestal van hun meeste bezittingen ook. Na de oorlog konden ze terug – en met niets opnieuw beginnen. (Onze huisbaas in de buurt van San Francisco in 1958 was zo’n Japanner – van wiens geschiedenis ik toen helemaal niets wist, mijn ouders evenmin). Pas in 2007 erkende het hooggerechtshof de fouten. Het Wikipedia-artikel bevat beroemde foto’s van Dorothea Lange.
Overigens werden er ook zo’n 5.000 Duitsers en Italianen uit de gehele VS gedeporteerd vanwege hun nationaliteit. Duitse afstammelingen als groep geheel aanpakken was echter onmogelijk, omdat zij zo’n 30% van de Amerikaanse bevolking uitmaakten en vaak al derde of vierde generatie waren.
Door naar het hart van de zaak: het deporteren van oorspronkelijke inwoners, ook wel bekend als ‘Indianen’. Er bestaat geen Wikipedia-artikel ‘Internment of Native Americans’ – er bestaat wel een artikel ‘Indian removal’. Maar de regering noemde het ook hier weer ‘relocation’ en het betrof zo’n 100.000 mensen. Er bestond ook toen – zo vanaf 1492 – geen splintertje twijfel of die mensen altijd al gewoond hadden waar ze woonden.
In ieder geval gingen onze voorvaderen, aangevoerd door bijvoorbeeld Peter Stuyvesant in Nieuw Amsterdam, er flink tegenaan. Wapens en geweld, list en bedrog, diefstal, onderdrukking, ontrechting en moord – kortom: het normale recept.
Tussen 1830 en 1860 vond de ‘Trail of Tears’ plaats, de ‘Tocht der Tranen‘. Vijf ‘naties’ (stammen) konden het schudden: de Cherokee, Chickasaw, Choctaw, Muskogi (Creek), Seminole (en ook Ponca). In 1830 namen de VS de zg. ‘Indian Removal Act’ aan – ‘wet op de verwijdering van Indianen’ – het puurste racisme waar je in de VS-geschiedenis tegenaan kunt lopen.
De witte kolonisatoren beschouwden de vijf naties als ‘beschaafd’ omdat ze westerse gewoonten hadden overgenomen zoals slavernij en plantages – en redelijk met hun buren omgingen. Deze vijf (zes) leefden in het zuidoosten van de VS voordat het leger hen deporteerde, voornamelijk naar het huidige Oklahoma. President Martin van Buren vinden we daar als grote gangmaker.
In totaal deporteerden de witte kolonisten in deze etnische zuivering bijna 60.000 mensen en van dezen stierven daardoor tussen 13.000 en 17.000 mensen. De overlevenden bezaten meestal vrijwel niets bij aankomst in de zogenaamde ‘reservaten’. Daarvan heeft de VS er nu nog 326. Ze liggen overwegend in het noordwesten van de VS, behalve één enorm Navajo-reservaat van 71.000 km2 in Arizona, New Mexico en Utah – groter dan Nederland met 40.000 km2.
In 1864 vinden we nog een concreet deportatiegeval: 9.000 Navajos naar een kamp genaamd Bosque Redondo. Daar stierven zo’n 3.500 van hen aan ziekten en honger.
Maar terug naar het nu: welk recht heeft zo’n Texaanse gouverneur om mensen in bussen te proppen? Misschien zijn ze in DC beter af, maar toch. Natuurlijk doet ons dit denken aan Ter Apel – waar de bus ook een grote rol speelt. Het zal daar wel wat minder dwingend toegaan dan in Texas.
PS: Wie als Amerikanofiel nog ruimte heeft voor verbazing: bezoek de officiële, nog steeds actieve overheidssite van het Bureau of Indian Affairs -.
– Uitgelichte afbeelding: By User:Nikater – Own work by Nikater, submitted to the public domain. Background map courtesy of Demis, www.demis.nl and Wilcomb E. Washburn (Hrsg.) Handbook of North American Indians. Vol. 4: History of Indian-White Relations. Smithsonian Institution Press, Washington D.C. 1988. ISBN 0-16004-583-5, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2681249
