Denkend aan INHolland…

..zie ik schier eindeloze massa’s jongeren voor trappen en roltrappen staan.
Eigenlijk wonderlijk – in de dagen waarin ik zelf eerstejaars aan de universiteit was, waren er alleen al in mijn studierichting als ik het wel heb zo’n duizend eerstejaars. Het contrast kon niet groter zijn met een klas van gymnasium-alpha met zeven (7) leerlingen, bij gecombineerde lessen met de bêta’s waren we met zijn tienen (die hadden dus een klas van drie…).

Massaliteit, er zijn wel alweer veel meer mensen in Nederland inmiddels, maar ik ben van de top van de geboortegolf, geloof ik, dus naar verhouding zullen er minder en in absolute zin ook niet meer jongeren van de doorstudeerleeftijd zijn.

De massaliteit is in zekere zin gezichtsbedrog. In deze enorme leerfabriekshallen zijn alle niet-universitaire hogere opleidingen bij elkaar geveegd. Ging je vroeger naar het conservatorium, de Hogere Economische School of de Hogere Technische School, nu sta je met zijn allen op die roltrap en volg je een module of een profiel. En management is bij alle studies binnen deze fabriek een belangrijk, zoniet het belangrijkste onderdeel. En – het doet mij een beetje aan heilstaten als Mao’s China denken – je moet vooral leren samenwerken In De Groep: groepsmatig doorpraten over wat je moet bestuderen of waar je een werkstuk over moet maken. Overgoten met cola of opwindender “fris”-drankjes, eventueel begeleid met chips – opruimen was niet de taak van degenen die het achterlieten. Het niveau van die groepsgesprekken heb ik van nabij kunnen waarnemen (zoals ik ook de troep nog wel eens heb opgeruimd). Het wordt er niet denderend hoog van als zoiets verplicht wordt gesteld. (er waren ook zich verantwoordelijk voelende enkelingen die de troep van de anderen opruimden, wellicht maakte dit hen tot mindere studenten).

Ik heb er bij gewerkt, en – in tegenstelling tot velen die betrokken zijn bij zo’n conglomeraat – bij bijna alle onderdelen, alleen Hoofddorp, Diemen en Dordrecht heb ik gemist. Het is eerst een cultuurschok: wat bindt pianospel aan het onontkoombare bedrijfskunde? Alles went. En als je je afvraagt: wat bindt Dordrecht nou aan Alkmaar, behalve dat het oude Hollandse steden zijn, dan kan ik achteraf alleen maar zeggen: het werk dat ik deed, bijvoorbeeld. Het besef van de omvang van mijn taak, die ik zo ongeveer alleen uitvoerde, drong pas tot mij door op het einde – gelukkig maar, want wellicht zou ik van schrik ziek geworden zijn (ik werd ook nogal ziek, maar “gewoon” fysiek en daar heb ik geen dag om verzuimd; ik kan nog steeds zeggen dat ik mijn werk met plezier heb gedaan, en ik heb heel wat Holland gezien intussen).

Kon ik bevroeden dat sommigen in die dagelijkse stromen schertsdiploma’s meekregen op het einde van een paar jaar – ja, wat eigenlijk? groepsgesprekjes en meer? Thomas von der Dunk kan wel van een meltdown van het hoger beroepsonderwijs spreken, geldt deze nu echt alleen voor het hbo?
Wat zijn vrijetijdswetenschappen, even afgezien van de vraag hoe de Katholieke Economische Hogeschool Tilburg het zo ver geschopt heeft dat zij nu godbetert Tilburg University moet heten? Aan de universiteit te Utrecht kan men “kwaliteitsmanagement in dienstverlenende organisaties” studeren. Je kunt het pretstudies noemen, maar het lijkt mij niet eens prettig op zo’n gebied een papiertje te halen, wat er ook de waarde van mag zijn.

Het opsplitsen van voortwoekerende organisaties en pogingen het academisch niveau van universiteiten te herstellen is geen kwestie van kwaliteitsmanagement. Wat er wel moet gebeuren?

Dit zijn de vruchten van het marktfundamentalisme, dat ergens in het begin van de jaren tachtig is neergedaald maar intussen al eerder is voorbereid door degenen die altijd de mond vol hebben over “1968”. In de dagen van de massacolleges van mijn eerste jaar zijn er docenten om minder weggejaagd…