Onderstaand stuk schreef ik voor Konfrontatie. Daar staat het dus ook al te lezen.
De media staan er vol van: LGBTQ+-onderdrukking en de strijd ertegen. In Turkije, waar de oproerpolitie de jaarlijkse Pride-demonstratie hardhandig uit elkaar timmert.(1) In Italië, waar het Vaticaan stelling neemt tegen een poging om LGTBQ+-personen via een wet gelijke rechtsbescherming te geven als alle andere mensen.(2) In Hongarije, waar een kwaadaardige anti-LGTBQ+-wet de EU tot een hypocriet vertoon van woede (3) heeft weten te bewegen: als die EU mensenrechten wil handhaven, zou die EU het moorddadige grensbewakingsagentschap Frontex eens kunnen opdoeken, for starters.(4) Maar, voorbij die hypocrisie: de aandacht voor LGBTQ+-onderdrukking en de strijd daartegen is op zichzelf een goede zaak.
Ze is wel geografisch nogal beperkt. Een enkel land wordt nogal opzichtig overgeslagen in de media-aandacht. Dat land is Nederland, waar alles zoals bekend helemaal in orde is, behalve waar dat betreurenswaardig genoeg niet het geval is. Geen enkele aandacht, geen enkel berichtje, kwam ik in gevestigde media tegen over de demonstratie Trans Zorg Nu!(5) die afgelopen zaterdag 26 juni vanaf het George Gershwinplein in Amsterdam langs het VUMC en verder naar het Stadionplein verderop liep. Ik was een van de demonstranten, samen met een opgewekte kameraad uit Tilburg met wie ik aan de demonstratie heb meegedaan. Dus doe ik maar eventjes wat media nalaten: een verslagje schrijven, met wat achtergronden erbij.
Ik vond het nodig om erbij te zijn, als homo, als anarchist en als mens. Als homo: de strijd van transgender mensen voor vrijheid, gelijkwaardigheid, voor zelfbeschikking vooral, is deel van de strijd voor LGBTQ+-bevrijding, en dat gaat me aan. Als anarchist: ik verfoei onderdrukking, wie het ook betreft. Wat trans mensen, non-binaire mensen, queer mensen, wordt aangedaan is onderdrukking en verdient bestrijding, ook door mij. Als mens: mijn vrijheid en waardigheid is onverbrekelijk verbonden met die van ieder ander. Daar draait dat anarchisme immers ook om.
Deze demonstratie stelde een specifieke vorm van onderdrukking aan de kaak: de repressieve manier waarop de zorg voor transpersonen is geregeld. Binnen die zorg heeft de VU, meer in het bijzonder het VUMC en daarbinnen het genderteam, een monopolie. Daar komen transgender personen terecht als ze in transitie willen, dat wil zeggen een hormoonbehandeling, gevolgd door een operatie om het lichaam in overeenstemming te brengen met het gender van de persoon.
Voor dat traject zijn allerlei kwalijke obstakels bedacht: zogenaamde experts bepalen in een soort van toelatingsexamen of iemand wel of niet in aanmerking komt voor transitie. Anders gezegd: ‘experts’ maken uit of iemand wel ‘echt’ transgender is, wel ‘echt’ het vrouwelijke of mannelijke gender heeft terwijl bij geboorte het tegenovergestelde gender is toegekend. Niet wat een persoon ten diepste weet over zichzelf is maatgevend, maar het oordeel van die ‘experts’, onveranderlijk zelf niet trans. Mensen moeten dus voldoen aan extern opgelegde criteria van mannelijkheid en vrouwelijkheid. De hele gang van zaken is een inbreuk op de autonomie van transgender personen.
Een van de eisen van de demonstratie was dan ook: vrije toegang tot transzorg, tot en met het hele transitieproces, zonder dat toelatingsexamen, veelal ‘diagnose’ genoemd. Transgender zijn is geen ziekte. Er valt dus ook niets te diagnostiseren. Wie van zichzelf weet dat die man, vrouw of non-binair is, dient toegang te krijgen tot het zorgtraject dat daarbij past en dat die persoon zelf kiest. Het idee dat mensen dat lichtzinnig doen en zich maar in het wilde weg laten opereren is absurd en beledigend voor mensen die deze keus maken, daartoe gekomen vanuit het diepst van hun persoonlijkheid. Het ziet ook over het hoofd dat het traject helemaal niet begint met die operatie. Eerst komt er immers een hormoonbehandeling, vaak ook een puberteitsremmers als het een jong persoon betreft.
Met het verdwijnen van die toegangspoort, die ‘diagnose’, vervalt ook elk excuus voor levensbedreigend lange wachtlijsten. Een genderteam, zoals dat nu in het VUMC een monopoliepositie heeft, is overbodig. Hormonen die deel uit maken van het transitietraject kunnen gewoon via de huisarts verstrekt worden. Noodzakelijke operaties kunnen gedaan worden door vakbekwame chirurgen in elk ziekenhuis waar zulke chirurgen werkzaam zijn. Een exclusieve rol van het VUMC vervalt dan verder. Dat zou een grote, bevrijdende stap vooruit zijn.
Precies die rol werd vanaf de demonstratie op de korrel genomen, met bloedstollende verhalen over hoe transgender personen door het genderteam daar behandeld werden. Een voorbeeld dat me bijbleef. Twee transmannen die door personeel van die ‘zorgverlening’ hardnekkig vrouw genoemd werden, en hun lichamelijk contact als ‘lesbische seks’. Het misgenderen van mensen uit onwetendheid is al erg genoeg. Het misgenderen van mensen door een instantie die geacht wordt te helpen bij een gender transitieproces is gewoon kwaadwilligheid.
De gevolgen van de, door gatekeeping – dat ‘diagnose’-proces dat ik aanduidde – lang gehouden wachttijden – meer dan twee jaar kan zomaar voorkomen – zijn soms letterlijk dodelijk: het wachten op zelfs maar het begin van een transitie die je ten diepste zoekt, en die essentieel is voor jouw persoonlijke welzijn… dat wachten trekt niet iedereen. Zelfdoding omdat mensen dit niet trekken, is een van de gevolgen van het gatekeeping-beleid dat het VUMC als monopolist in transzorg uitoefent. Het is een machtspositie waartegen de demonstranten zich keerden. “Fuck de VU – Transzorg NU!’ riepen we daarom. Op spandoeken stond het verdere perspectief van de strijd: ‘Queer Liberation’, en ook: ‘Bodily Autonomy – Mutual Aid – Direct Action’.
De demonstratie zelf? Enkele honderden mensen, in een opgewekte en tegelijk heel boze stemming. Opgewekt, want hier voelden transmensen dat zij zelf in beweging kwamen, openlijk, zeer zichtbaar, solidair en strijdlustig. Boos: zie boven! Mensen hebben er echt genoeg van om door iets dat zich zorgverlening noemt, via allerlei absurde regels en toelatingsprocedures te laten kleineren en vernederen om iets te verkrijgen waar ze gewoon recht op hebben: die zorg die noodzakelijk is voor hun welzijn. Veel mensen hadden transvlaggen bij zich, zelfgemaakte bordjes waren er ook volop. Hier zat leven in, en niet weinig ook.
Er was weinig zichtbaar van politieke groeperingen. Zelf liep ik samen met andere anarchisten, deels bekenden die ik heel lang niet had gezien wegens een zeker virus. Ik had me ter plekke voorzien van een zwart-paarse (anarcha-feministische) vlag terwijl kameraden met zwartroze (anarcho-queer vlaggen liepen. Ik zag wat Bij1-logo’s, en ik had niet anders verwacht. Ik zag iemand met een T-shirt van (ex-)SP-jongerengroep Rood, maar of daaruit gerichte deelname van die groep afgeleid kan worden, betwijfel ik. GroenLinks, PvdA: onzichtbaar of werkelijk afwezig. Weer een bevestiging dat ook deze strijd niet gevoerd wordt, laat staan gewonnen, door partijen en politici.
De boosheid bereikte een hoogtepunt toen we naast het gebouw van het VUMC stonden en liepen. Daar legde een van de sprekers nog eens haarfijn de bezwaren en eisen uit waar de demonstratie om draaide. Maar dat ging niet ongestoord: politie wilde niet hebben dat de wagen vanwaar de toespraak werd gehouden – en daarmee ook de optocht – stil bleef staan. Dus zette de wagen zich traag weer in beweging, terwijl de toespraak in volle vinnigheid verder ging. De politie was trouwens al eerder vervelend, door mensen hinderlijk opzij te duwen en te verhinderen dat de stoet ‘te veel’ over de weg liep. Pesterij was het, de grote specialiteit van de politie.
Uiteindelijk kwamen we op het Stationsplein, waar meer toespraken waren, en ook een muziek-optreden. Dat werd ook een moment om een beetje uit te rusten. Maar voor mijn kameraad en ik – voordat het was afgelopen, maar we hadden nog een flinke terugreis voor de boeg – hebben we ons nog wel voorzien van mooie stickers, en van posters waarmee erop gewezen wordt dat deze demonstratie de aftrap was voor meer strijd voor transbevrijding, in de vorm van ‘A Summer of Trans Rage’.(6) Het zou dus zomaar kunnen dat die posters en stickers ook het straatbeeld van Tilburg binnenkort verlevendigen.
Noten:
1 ‘Politie Istanboel grijpt hardhandig in bij verboden Pride-mars’, Nu.nl, 26 juni 2021, https://www.nu.nl/buitenland/6141932/politie-istanboel-grijpt-hardhandig-in-bij-verboden-pride-mars.html
2 Fiorella Opromolla, ‘Discussie in Italië over antidiscriminatiewet lhbti: “We doen geen stap terug”’, NOS, 26 juni 2021, https://nos.nl/artikel/2386776-discussie-in-italie-over-antidiscriminatiewet-lhbti-we-doen-geen-stap-terug
3 ‘Brussel stuurt Hongarije waarschuwingsbrief om anti-homowet’, NOS, 23 juni 2021, https://nos.nl/artikel/2386300-brussel-stuurt-hongarije-waarschuwingsbrief-om-anti-homowet
4 Zie de website van de campagne Abolish Frontex: https://abolishfrontex.org/
5 Trans Zorg Nu!, https://transzorgnu.noblogs.org/
6 Meer vind je via https://transzorgnu.noblogs.org/
Ook verschenen bij PeterStormt
Uitgelichte afbeelding: Door Barcex – Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=61353223
