Ook in de VS wordt heftig gediscussieerd over de houding van links en de vredesbeweging ten opzichte van de oorlog in Oekraïne. We vertaalden het interview per e-mail met John Feffer door Stephen R. Shalom van New Politics.
U schreef een artikel op Foreign Policy in Focus getiteld ‘The Surprising Pervasiveness of American Arrogance,’ waarin u kritiek uitte op een standpunt in de vredesbeweging over de oorlog in Oekraïne. Medea Benjamin, Nicolas J. S. Davies en Marcy Winograd (hierna BDW) schreven een reactie op u, ook gepubliceerd op Foreign Policy in Focus, ‘The Surprising Pervasiveness Of Pro-War Propaganda‘. Ik wil graag uw reactie op deze kritiek bespreken.
BDW stellen dat de Verenigde Staten, als de belangrijkste wapenleverancier van Oekraïne, de plicht hebben om Oekraïne tot onderhandelingen aan te zetten op hetzelfde moment dat de wereld de Russen tot onderhandelingen aanzet. BDW hebben opgeroepen tot het stoppen van Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne. Denkt u dat het stopzetten van de wapenleveranties aan Oekraïne de diplomatie zal bespoedigen?
In sommige gevallen zal het afsnijden van de levering van wapens bij een conflict de kans op succesvolle vredesonderhandelingen vergroten. Maar dat is niet het geval in Oekraïne. De Oekraïners vechten niet alleen om Russische troepen uit bezet gebied te verdrijven. Ze vechten om te voorkomen dat Russische soldaten meer grondgebied en zelfs het hele land innemen. Ze hebben gezien wat voor oorlogsmisdaden de Russische soldaten hebben begaan. Ze zullen vechten met alle middelen die ze hebben om te voorkomen dat die verschrikkingen zichzelf, hun families en hun vrienden treffen. Dit is in feite een nationale bevrijdingsstrijd, zoals de Vietnamezen vochten tegen de Fransen en daarna tegen de Verenigde Staten. Als de Oekraïners geen Amerikaanse wapens hebben om tegen de bezettingstroepen te vechten, zullen ze vechten met wapens die ze van elders importeren, met geweren die ze opgraven uit geheime opslagplaatsen uit de Tweede Wereldoorlog, desnoods met stenen.
De diplomatie zal niet in de eerste plaats worden bevorderd door de acties van de Verenigde Staten, maar door die van Rusland: stoppen met luchtbombardementen en pogingen om meer gebied in beslag te nemen en de uiteindelijke terugtrekking uit bezet gebied.
Natuurlijk, als de Verenigde Staten Oekraïne nooit van wapens hadden voorzien, zou Rusland in zijn invasie zijn geslaagd. Het einde van de oorlog zou het einde van Oekraïne hebben betekend, wat een mogelijk scenario blijft als de Verenigde Staten nu de wapenleveranties zouden stopzetten.
BDW zeggen dat ‘de VS de oorlog niet is begonnen, maar wel heeft geholpen om hem voort te zetten.’ Denkt u dat dat waar is? BDW beweren meer specifiek dat Washington vredesakkoorden heeft geblokkeerd die Oekraïne wilde nastreven en dat uw ontkenning daarvan een ‘moedwillige ontkenning is van goed gedocumenteerde gebeurtenissen in de echte wereld.’ Hoe reageert u daarop?
Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, ‘is het algemeen bekend dat we het voorstel van de Oekraïense kant steunden om vroeg in de speciale militaire operatie te onderhandelen en eind maart waren de twee delegaties het eens over het principe om dit conflict op te lossen. Het is [ook] bekend en openlijk gepubliceerd dat onze Amerikaanse, Britse en sommige Europese collega’s Oekraïne vertelden dat het te vroeg is om te onderhandelen en de regeling die bijna was overeengekomen werd nooit meer herzien door het regime in Kyiv.’
Dit is een van de ‘goed gedocumenteerde gebeurtenissen in de echte wereld’ waar BDW naar verwijzen, althans, goed gedocumenteerd door de Russische regering. Laten we die bewering eens nader bekijken.
Eind maart waren Rusland en Oekraïne het ruwweg eens geworden over een mogelijke deal. De Russen zeiden dat ze zich zouden terugtrekken tot de lijn van vóór de invasie; de Oekraïners zeiden dat ze het NAVO-lidmaatschap van tafel zouden halen. Er was nog steeds onenigheid over de ‘veiligheidsgaranties’ die Washington aan Kyiv zou geven. Misschien hadden de twee partijen tot een akkoord kunnen komen. Naftali Bennett, de premier van Israël die betrokken was bij de onderhandelingen, schatte de vooruitzichten daarop op 50/50.
Maar toen kwamen de onthullingen van Russische oorlogsmisdaden in Bucha begin april. Dat waren niet de eerste onthullingen van Russische wreedheden, maar ze markeerden wel een keerpunt. De Oekraïners werden aanzienlijk sceptischer over de Russische bereidheid om zich aan een deal te houden. En de Russische president Vladimir Poetin kondigde aan dat een vredesakkoord op een dood spoor zat omdat de Oekraïners het nieuws over oorlogsmisdaden in Bucha hadden verzonnen.
Dan is er nog het bezoek van de Britse premier Boris Johnson aan Kyiv op 9 april 2022, toen hij zogenaamd de opkomende deal de grond in boorde. Het bewijs dat Johnson druk uitoefende op Zelensky komt uit een artikel van Ukrainska Pravda. Zoals dat artikel duidelijk maakt, vertelde Johnson Zelensky in feite niets wat hij niet al wist of geloofde, namelijk dat Poetin niet kon worden vertrouwd om zich aan de deal die op tafel lag te houden.
Achter die beweringen van Amerikaanse (of Britse) onverzettelijkheid gaat het idee schuil dat het Westen de Oekraïners graag wil gebruiken als kanonnenvoer voor hun grotere doel om Rusland te verzwakken en de regering van Poetin ten val te brengen. Die bewering gaat voorbij aan het bewijs dat er binnen de regering Biden een aanzienlijk meningsverschil bestaat over Oekraïne, waarbij sommigen voorstander zijn van een agressievere militaire reactie en anderen de voorkeur geven aan een krachtiger diplomatieke aanpak.
Afgezien van dat interne debat hebben de Verenigde Staten goede redenen om de oorlog liever eerder dan later te beëindigen. Het bevoorraden van de Oekraïners is duur en onttrekt middelen aan het Amerikaanse militaire arsenaal. De oorlog verhoogt het risico op het gebruik van kernwapens en het vooruitzicht op ‘losse kernwapens’ als de binnenlandse veiligheid in Rusland in gevaar komt (bijvoorbeeld in het geval van een nieuwe couppoging). En de focus op Rusland leidt de aandacht af van wat volgens het Amerikaanse establishment voor buitenlands beleid de belangrijkste vijand is: China. In vergelijking met een aantal andere Oekraïense bondgenoten zijn de Verenigde Staten eigenlijk heel ‘soft’. De regering Biden heeft geaarzeld over de levering van bepaalde wapensystemen en is erg lauw geweest over de kwestie van het NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne.
BDW geven een lijst van zaken die de VS en haar bondgenoten zouden kunnen doen om de onderhandelingen te ondersteunen, zoals het heropenen van het ABM-verdrag, aanbieden om opnieuw te onderhandelen over het nieuwe START-verdrag en het EU-lidmaatschap en een Marshallfonds aanbieden om Oekraïne weer op te bouwen. Wat vindt u van deze zaken?
De Verenigde Staten moeten absoluut opnieuw beginnen met wapenbeheersingsonderhandelingen met Rusland (en andere landen). Het EU-lidmaatschap voor Oekraïne ligt al op tafel: het land kreeg in juni 2022 de status van kandidaat-lidstaat. En Oekraïne zal enorme middelen nodig hebben voor de wederopbouw, die zijn bondgenoten zouden moeten verstrekken.
Dat zijn dus cruciale beleidsmaatregelen. Zullen ze helpen om de vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne vooruit te helpen? Waarschijnlijk niet, omdat de oorzaken van het conflict op dit moment niet worden aangepakt. Poetin is vastbesloten om de ‘Russische wereld’ uit te breiden en Oekraïne is vastbesloten om alle bezetters uit zijn land te verdrijven. Elke vredesonderhandeling zal zich uiteindelijk moeten richten op deze territoriale kwestie.
BDW reageren op uw kritiek dat ze Oekraïense stemmen negeren door aan te halen dat ze luisteren naar Yurii Sheliazhenko, de uitvoerend secretaris van de Oekraïense Pacifistische Beweging, de Oekraïense Vrouwen Internationale Liga voor Vrede en Vrijheid en anderen. Ze vragen: ‘Wil Feffer dat we alleen luisteren naar Oekraïners die zich scharen achter het huidige regeringsstandpunt van geen territoriale compromissen?’ Hoe beantwoordt u deze uitdaging?
Natuurlijk is het mogelijk om Oekraïners te vinden die het standpunt van BDW (min of meer) steunen. Het is tenslotte een groot land. Maar er zijn drie punten die we hier moeten maken.
De eerste is: waar staat de overgrote meerderheid van de Oekraïners achter? Volgens talrijke opiniepeilingen verwerpt de overgrote meerderheid van de Oekraïners de ‘vrede nu’-aanpak.
De tweede vraag is: waar staat links in Oekraïne achter? De progressieve sector van de Oekraïense samenleving, die over het algemeen sceptisch staat tegenover het beleid van de regering-Zelensky op het gebied van politiek en economie, is eensgezind over de oorlogskwestie. Dit Oekraïne Vredes Appèl, ondertekend door een breed spectrum van maatschappelijke organisaties en gericht aan Westerse vredesbewegingen, is een krachtig pleidooi voor militaire steun aan Oekraïne.
En de derde vraag is: luisteren BDW echt naar de Oekraïense stemmen die ze hebben geciteerd? Als pacifist is Yurii Sheliazhenko inderdaad tegen wapentransporten naar de Oekraïense regering en steunt hij verzet tegen de oorlog in het land. Maar hij steunt ook het verzet tegen de Russische bezetting.
En dit is wat Nina Potarska, de Oekraïne-coördinator van WILPF, te zeggen had op een ‘internationale top voor vrede in Oekraïne’ die midden juni in Wenen werd gehouden en waar presentaties werden gegeven door Noam Chomsky, Jeffrey Sachs en andere voorstanders van ‘vrede nu’:
Aan het begin van de middag bracht Nina Potarska van de Women’s International League for Peace and Freedom de ongeveer 300 vredesaanhangers voor het eerst een Oekraïens perspectief van wat een staakt-het-vuren op dit moment werkelijk betekent. Gezinnen zouden gescheiden blijven, het conflict zelf zou niet worden opgelost, Rusland zou waarschijnlijk opnieuw illegaal land annexeren. Er zou geen garantie zijn dat Rusland het niet opnieuw zou proberen. Op de rand van tranen zei de vrouw die Oekraïne was ontvlucht dat ze waarschijnlijk meer vrede wilde dan wie dan ook in de zaal. ‘Maar wat bedoel je eigenlijk als je vrede wilt,’ vroeg ze. We moeten ons ervan bewust zijn dat liederen zingen terwijl we in vrede leven een voorrecht is, zei ze.
Dus misschien luisteren BDW wel naar stemmen uit Oekraïne. Maar horen ze die stemmen ook echt?
Uw uitwisseling met BDW is nu een paar weken oud en we zijn getuige geweest van het begin van het Oekraïense tegenoffensief en de muiterij van Wagner in Rusland. Veranderen deze gebeurtenissen uw opvattingen over hoe de vredesbeweging moet omgaan met de Oekraïne kwestie?
De Oekraïense regering hoopt dat het tegenoffensief zal leiden tot de verdrijving van alle Russische bezettingstroepen ‒ of de Oekraïners op zijn minst in een veel sterkere positie zal brengen aan de onderhandelingstafel. Tot nu toe verloopt dat tegenoffensief langzaam. Op een gegeven moment, als deze inspanning vastloopt, kan er een nieuwe deal op tafel liggen. Maar het zouden de Oekraïners moeten zijn die de beslissingen nemen over territoriale compromissen ‒ niet regeringen van buitenaf.
Ik heb geschreven over de gevolgen van de muiterij van Wagner voor de toekomst van Poetin en Rusland. Het is duidelijk dat de Russische oorlogsinspanning een tol eist van de Russische samenleving die verder gaat dan alleen de economische kosten van de sancties of de woede rond de mobilisatie van soldaten. Poetins populariteit neemt af en zijn greep op de hogere echelons van de macht kan ook losser worden. Ik schets in het artikel drie scenario’s ‒ Poetin herstelt de controle; de Oekraïners slagen met hun tegenoffensief en Poetin wordt aan de kant geschoven in een paleiscoup; of de oorlog verzandt en Poetin krijgt te maken met een putsch van extreemrechts. Als ik een gokker was, zou ik op dit moment geen geld op Poetin zetten. En dit lijkt het beste moment voor Oekraïne om de hulp te krijgen die het nodig heeft om Poetins zwakte in eigen land uit te buiten voor een militaire doorbraak.
De muiterij onthult ook hoe ongemakkelijk de regering Biden zich voelt bij regimeverandering in Moskou. De regering heeft rechtstreeks contact opgenomen met het Kremlin om elke betrokkenheid met Prigozjin en de Wagner Groep te ontkennen. En ze is duidelijk verontrust over het scenario van een Rusland in chaos met ‘losse kernwapens’ die in de ‘verkeerde’ handen vallen. Deze ontwikkelingen zouden een eind moeten maken aan alle fantasierijke ideeën over een ‘oorlog bij volmacht’. Maar samenzweringstheorieën zijn, zoals we weten, moeilijk te bestrijden.
Dit artikel stond op New Politics. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos. Hiervan onder dankzegging overgenomen.
– Uitgelichte afbeelding: By Ukrinform TV / Ukrainian Armed Forces – File:Буча. Бій на Вокзальній та розстріли.webm (brightness-corrected and sharpened frame), CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=117816613
