Wat Vladimir Poetin heeft bewogen om Oekraïne binnen te vallen zal waarschijnlijk immer een raadsel blijven. Zelfs als het Russische leger Oekraïne op de knieën krijgt, zal omvorming van het land tot een vazalstaat enorme problemen voor Rusland opleveren en waarschijnlijk onmogelijk blijken. De invasie is politiek gezien een grote blunder.
Motivatie
Voorafgaand aan de inval had de inschatting grond dat het Russische leger op basis van het aantal manschappen en het arsenaal aan wapens Oekraïne vrij vlot zou veroveren. Misschien geloofde Poetin daarin. Maar dat is zonder de motivatie van de bewoners van het aangevallen land gerekend. Die zijn in hun verdediging altijd veel fanatieker dan het invasieleger. De aanvallers doen het slechts voor hun loon en de kans om ongestraft te kunnen verkrachten, verder willen ze vooral overleven. Sterven voor het vaderland doe je in zo’n situatie niet.
De factor motivatie is moeilijk in te schatten. Wordt hij daarom te weinig meegenomen in militaire analyses? Daarentegen zijn het aantal manschappen en de hoeveelheid materieel gemakkelijk te tellen. Eveneens gemakkelijk is het dan om de gemiddelde motivatie van iedere strijder als min of meer gelijk aan te nemen. Waarom zou je tenslotte moeilijk doen over onberekenbare factoren?
Veelvoud
Het vooral tellen van manschappen en materieel leidt tot overschatting van de mogelijkheden van de oorlogsmachinerie. Bij de Russische invasie in Oekraïne blijkt die overschatting weer duidelijk. Maar eerder al is onder meer in Irak, Afghanistan en langer geleden in Vietnam gebleken dat met een ruim militair overwicht de politieke doelstellingen van de aanvaller niet worden gehaald.
Toch blijven veel politici gevoelig voor de schijnbare doeltreffendheid van een overmatige krijgsmacht. Ze zwichten met andere woorden voor populisme. Een recent voorbeeld van een dergelijke populistische manoeuvre is de aankondiging van de sociaaldemocratische Duitse bondskanselier Olaf Scholz om extra 100 miljard euro naar de begroting van de Bundeswehr te sluizen. Voorts zou de begroting voor het militaire apparaat naar 2 procent van het BBP gaan.
Versterking van het militaire complex kost veel geld maar levert slechts ongemak op. Poetin laat nu precies de overschatting van de oorlogsmachinerie zien. Wil je met militaire middelen aanvallend iets kunnen uitrichten, dan heb je een veelvoud nodig aan wat de defensieve partij heeft.
Overkill krijgsmacht
In Pleidooi voor een sterke krijgsmacht stelde ik drie jaar geleden: ‘Tegenover Rusland zou de NAVO het beste een fractie zwakker zijn om weliswaar op een adequate defensie te kunnen steunen maar geen onnodige overkill te bezitten.’ Het woord fractie getuigt van een mild pleidooi maar vanwege politieke overwegingen liet ik een krachtiger geluid achterwege. Als Olaf Scholz onder applaus van de Bundestag een gigantische verhoging voor de Bundeswehr erdoor kan krijgen, is een pleidooi voor een aanzienlijke verlaging politiek suïcidaal.
Te meer is zo’n aanzienlijke verlaging nu niet opportuun omdat Poetin heeft getoond dat er op de wereld heersers zijn die bereid zijn grote militaire risico’s te nemen om hun doelstellingen te realiseren. Defensieve kracht tegen dergelijke figuren blijft nodig. Maar Poetin heeft tevens laten zien dat (onnodig) militair overwicht de verleiding in zich bergt om er gebruik van te maken teneinde naar verwachting zwakke tegenstanders te overrompelen. Net zoals Bush en Blair dachten snel Irak te bezetten om er vervolgens een marionettenregime te installeren. Dat leverde onder meer ISIS en een boel ellende op. Nee, een krijgszuchtige aanpak werkt niet. Het kolonialisme is allang passé.
– Uitgelichte afbeelding: Wikipedia
