‘Tante’ Truus (Geertruida) Wijsmuller-Meijer (‘TT’, 1896-1978) is een verre, aangetrouwde tante van me – en wie haar niet kent, moet zich diep schamen. Ze is namelijk de grootste Jodenredder (redster) van Nederland en trouwens ook van Europa – groter dan bijv. Wallenberg.
Ja – ga maar meesmuilen… maar ze redde namelijk van 1938 tot 14 mei 1940 in totaal 10.000 Joodse kinderen. Ik schat net zoveel als er met Mozes meetrokken uit Egypte – waar ze het overigens een stuk beter hadden dan de Palestijnen nu in Gaza…
Dat getal van 10.000 lijkt een schatting, een afronding, maar is feitelijk en geheel gedocumenteerd ook nog, alle namen zijn bekend, alles onder de term ‘Kindertransporte’. Zie TT’s bio van 13 pagina’s A4 op Wikipedia. Haar Engelstalige bio daar is overigens net zo lang.
Er bestaat ook een Nederlandse bio in boekvorm van haar, ‘Geen tijd voor tranen‘ van Leo Vrooland, en een Amerikaanse schrijfster, Meg Clayton, heeft een geromantiseerde versie daarvan geschreven, ‘Last train to London’. Dat werd vertaald in vijf talen. Een achternicht van me hier in Bussum trouwde ooit met TT’s neef. Vandaar.
Je mag tante Truus gerust ‘de Nederlandse Mozes’ noemen. Ze was een kinderloze weldoenster met een welgestelde man en woonde aan Nassaukade 175 in Amsterdam, met een inwonende huishoudster. In december 1938 liet Truus zich door Britse Joden overhalen om naar Wenen te reizen om daar het hoofd van het nazibureau voor Joodse emigratie te spreken – een man van wie niemand nog ooit gehoord had. Hij heette Adolf Eichmann.
Tante Truus lukte het met aardig wat moeite – ze werd nog een nachtje gearresteerd – om hem toch te spreken en mocht 600 Weens-Joodse kinderen meenemen. De laatste lichting van zo’n 80 kinderen was twee jaar later en die kon zij net op tijd op 14 mei 1940 aan boord van het allerlaatste schip uit Nederland, het SS Bodegraven, krijgen.
Onder de geredde kinderen uit nazi-Duitsland en nazi-Oostenrijk vind je enkele bekende namen: ‘doctor Ruth’ Westheimer, de Amerikaanse sexuologe bekend van tv; Lord Alf Dubs (1932- ), lid van het Britse Hogerhuis voor Labour, en de bekendste ICT-onderneemster uit Engeland, Dame Stephanie ‘Steve’ Shirley (1933 – ) – geboren als Vera Buchtal. Maar ook de Britse regisseur Karol Reisz, van wie de film ‘Morgan, a Suitable Case For Treatment’ met Vanessa Redgrave me altijd is bijgebleven. En dan nog twee Nobelprijswinnaren: Kohn en Penzias.
Nu even rekenen. Van de 10.000 kinderen van tante Truus zijn er ruwweg 5.000 in Israël terechtgekomen en die kregen daar ruwweg 10.000 kinderen zo tussen 1955 en 1970. Die lichting kinderen kreeg zelf zo tussen 1980 en 1995 weer eens 30.000 kinderen, en die kregen op hun beurt vanaf 2000 ook weer eens 90.000 kinderen.
Van die laatste twee lichtingen van zeg maar 100.000 kinderen in Israël, heeft naar schatting de helft enige tijd dienst gedaan in het leger, of doet dat nog as we speak. Dus zo’n 50.000 van deze ‘kleinkinderen van tante Truus’. Dat houdt in dat van hen weer de helft wel eens een tijdje in Gaza dienst zal hebben gedaan. Of op dit moment doet.
Maar dát was niet de bedoeling van Tante Truus. Zij was haar leven lang bezig met hulp aan mensen in allerlei noden – op het laatst nog met ambulances voor Suriname. Ze was ook een van de oprichters van de Unie voor Vrouwelijke Vrijwilligers.
Ik heb haar helaas nooit gesproken maar wel eens meegemaakt toen zij als Amsterdams raadslid sprak. Bij haar monument in Amsterdam heb ik op het Bachplein in 2018 een herdenking georganiseerd. Het zou mooi zijn als de familie Wijsmuller als één blok de kleinkinderen van TT opriep om nooit meer een voet in Gaza te zetten.
Na de jongste Auschwitzherdenking zaten mijn vriendin en ik nog even bij te komen bij het monument, en vlak naast ons stonden drie Joodse mensen te babbelen. De man vertelde dat zijn broer twee maanden daarvoor door zijn oude tankcommandant uit Israël was gebeld met de vraag of hij weer terug wou komen.
Een week later was de broer vertrokken… dat is zeker niet de enige Nederlander die nu in uniform in Gaza rondloopt. Buitenlandse zaken weet waarschijnlijk redelijk goed wie er nu van die geschikte leeftijd in Israël zitten. Kun je die terugroepen? Je kan het proberen.
Dan nog even John Kerry, de oud-minister van Buitenlandse Zaken onder Obama en Biden. Die gaf een week geleden een lang interview aan de BBC waarin hij de genocide op Gazanen volkomen afkeurde. En hij natuurlijk niet als enige: vrijwel elk weldenkend mens en weldenkende staat heeft dat intussen gedaan.
Ook de grootste Joodse organisatie in de VS, Reform Judaism, met bijna 4 miljoen aanhangers, heeft dat nu gedaan. Voeg daar Macron, Starmer, de Spaanse premier Sánchez en nog wat bekende mensen wereldwijd aan toe en de boodschap wordt on-ver-mij-de-lijk: stop de genocide. Nu!
– Uitgelichte afbeelding: Door Ron Kroon (ANEFO) – GaHetNa (Nationaal Archief NL) NL-HaNA 2.24.01.03 0 918-2071, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=59933079
