De kosten en baten van de immigratie

Meneer Wilders gaf opdracht voor een onderzoek dat hem nog heel wat hoofdbrekens zal opleveren. Hoe beter het wordt uitgevoerd, hoe meer het hem kost, en hoe minder het hem oplevert.

De PVV wilde weten wat de immigratie ons kost en vroeg de regering dat uit te zoeken. De regering koos met gespeelde morele verontwaardiging voor de makkelijkste weg, noemde de vraag oneerbaar en weigerde erop in te gaan. Nu zoekt Nyfer het uit in opdracht van de PVV. Wat daaruit komt, zien we wel. Intussen kunnen we ons bezighouden met twee vragen die minstens zo interessant zijn: (a) Wat wil je eigenlijk weten als je vraagt naar de kosten van de immigratie? en (b) Wat denk je aan de verkregen kennis te hebben? Als het goed is bepaalt het antwoord op vraag b het antwoord op vraag a maar óf het goed is, moet je altijd weer afwachten.

Een korte inventarisatie eerst maar eens. Wat zou je kúnnen weten?

Je zou kunnen uitzoeken wat de overheid jaarlijks uitgeeft aan immigratie: de opvang en selectie van nieuwkomers, de uitzetting van afgewezenen, de huisvesting en inburgering van geaccepteerden, en flankerend beleid dat door hun aanwezigheid noodzakelijk wordt gemaakt (tot en met het justitieel ingrijpen bij ontspoorden). Dat zal om een aanzienlijk bedrag gaan. Eventueel kun je daarvan aftrekken wat de mensen die van dit beleid profiteren in de vorm van belastingen en accijnzen terugbetalen, maar veel zal dat niet wezen. Wachtenden op een asielbesluit mógen helemaal niet werken, hoe graag ze dat ook willen (punt van aandacht?) en de eerste baantjes die ze daarna vervullen leveren meestal niet veel op.

Wat kun je als je dit alles weet? De constatering dat immigranten ons aanvankelijk heel wat overheidsgeld kosten – zoals meneer Wilders ons onlangs triomfantelijk meldde – zal niemand verbazen. Dat wisten we zonder onderzoek ook al. Je mag je afvragen of dat geld goed besteed is. Maar voor een antwoord op die vraag moet je misschien wel wat verder kijken. De kost gaat ook hier voor de baat uit. Die baat zit hem in wat immigranten later aan onze samenleving bijdragen.

Maar voor we dat gaan onderzoeken moeten we er even over nadenken of we onze blik blijven beperken tot de inkomsten en uitgaven van ‘ons’ als overheid. Een immigrante als Ayaan Hirsi Ali bijvoorbeeld, die zeker in PVV-kringen wel als (zeldzame) aanwinst geldt, kwam al snel in de gesubsidieerde sector – in dit geval de politiek – terecht. Haar inkomen werd betaald uit de overheidsportemonnee, dus in plaats van minder ging ze ons, eenmaal ingeburgerd, juist méér kosten. Voor haar mede-immigranten die later vuilnisman, koffiejuffrouw ten stadhuize, docent, toneelspeler of wie weet zelfs hoogleraar werden, geldt hetzelfde. Natuurlijk betalen al die mensen ook belasting, maar dat weegt niet tegen de (overheids)uitgaven op. Echte inkomsten halen we (bij deze vorm van meten) alleen uit immigranten die als werk- of ondernemer in particuliere sector terechtkomen. De econoom Peter Nijkamp van de VU betoogde in de Volkskrant dat zij ons jaarlijks al meer opbrengen dan de overheid aan kosten voor immigratie kwijt is, maar daarbij keek hij naar veel meer dan de inkomsten en uitgaven van de overheid alleen. Hij heeft het over een miljardenbijdrage aan het BNP. Dat is dus één dimensie waarin we onze blik zouden kunnen verbreden – van overheidsgeld naar de economie in den brede. Maar er zijn er meer.

De PVV maakte duidelijk dat ook bijvoorbeeld de kosten van overlast veroorzakende allochtone puberjongetjes moeten worden meegerekend. Dat mag je vinden, maar dan heb je het wel over de tweede, en vaak zelfs derde generatie ‘nieuwkomers’. Je zou dan eerlijkheidshalve ook de ópbrengsten van latere generaties in rekening moeten brengen, en de vraag is waar je de grens trekt. Tel ik als pakweg tiende-generatie ‘nieuwkomer’ ook nog mee? (mijn ‘stamvader’ kwam in 1650 uit Frankfort naar Amsterdam.) Hoe dan ook, ook in de dimensie tijd zou je dit onderzoek kunnen uitbreiden. Je zou je van elke nu uitgegeven euro moeten afvragen wat die ons op de lange termijn oplevert. Dat kan nog een heel gereken worden.

Los hiervan, wat een medeburger ons kost of oplevert vertaalt zich lang niet altijd direct en alleen in een minder of juist beter gevulde portemonnee. Toen ik veertig jaar geleden in Amsterdam kwam wonen, zat de stad nog vol met kleine groentezaken, slagerijtjes, bakkers, enzovoort. Kort nadien verdwenen die door de concurrentie van een kleine groep grootgrutters die grondig op de kleintjes lettend een zware grauwsluier over de stad trokken. Inmiddels zijn zulke winkeltjes er weer, met een diverser aanbod dan hun voorgangers ooit hadden, en dat dankzij de immigratie die ons een enthousiaste middenklasse van allochtone middenstanders opleverde. En onze literatuur, ons podiumaanbod, onze politiek zelfs – allemaal sectoren waar de grijstinten overheersten – kregen door diezelfde oorzaak opeens weer kleur.

En bij dit alles vergeet ik nog bijna dat immigratiebeleid ook asielbeleid is: we geven geld uit voor de opvang van mensen die in hun land van herkomst het denken, spreken en zelfs leven onmogelijk wordt gemaakt. Voor een partij als de PVV die zich opwierp als ultieme behoeder van ons joods-christelijk erfgoed moet dat van (in dit geval) letterlijk onschatbare waarde zijn.

We moeten het rustig afwachten, maar ik ben benieuwd of Nyfer dat allemaal meerekent straks. Zullen we gewoon eens optimistisch aannemen dat de PVV die het onderzoek bekostigt het complete rapport straks netjes openbaart? En kijken we dan eerst eens welke sectoren van de economie dat onderzoek wel en niet bekeek, welke altijd arbitraire grens het in de tijd trok, en hoe het de in eerste instantie immateriële kosten en baten, en de verwerkelijking van onze hoogste morele waarden verwerkte, voor we al dan niet concluderen dat immigratie ‘ons’ schatten geld kost en ‘dus’ beëindigd en wie weet zelfs ongedaan gemaakt moet worden?

Bovenstaand stuk is van Bart Voorzanger en met toestemming van de auteur overgenomen van zijn website: voorzanger.nl